1 CZERWCA – DZIEŃ DZIECKA – NAJRADOŚNIEJSZA STRONA PRAWA
Święto najmłodszych od ponad siedmiu dekad przypomina, że katalog praw dziecka to codzienne zobowiązanie nałożone na każdego dorosłego człowieka. Współczesne państwo prawa zdaje egzamin z respektowania tych praw każdego dnia – w sądach, szkołach, poradniach czy w radach gmin.
PRAWNE FUNDAMENTY OCHRONY PRAWNEJ DZIECKA
Eurostat ogłosił, że w 2024 r. 19,5 mln dzieci w Unii Europejskiej – 24,2 % populacji poniżej osiemnastego roku życia – żyło w ryzyku ubóstwa lub wykluczenia społecznego. Polska plasuje się poniżej tej średniej, a liczby są alarmujące: 13,8 % małoletnich zagrożonych ubóstwem oraz 522 000 dzieci w skrajnym ubóstwie (7,6 %) według raportu Poverty Watch 2024. Równolegle, w pieczy zastępczej wychowuje się już 77,3 tys. dzieci – dwie trzecie w rodzinach zastępczych, reszta w placówkach instytucjonalnych. Każda z tych cyfr kryje indywidualną historię i zarazem miernik efektywności prawa.
Prawo zapewnia ochronę dzieciom zwłaszcza w przepisach Konwencji o prawach dziecka z 1989 r., a w porządku unijnym – w artykule 24 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, który nakazuje, by we wszystkich działaniach dotyczących dzieci „najlepszy interes dziecka” stanowił kryterium nadrzędne. Ten standard uzupełnia artykuł 37 Karty, wymagający wysokiego poziomu ochrony środowiska – dziś kluczowego dla prawa dziecka do zdrowia i życia w bezpiecznym klimacie. Państwo i samorządy odpowiadają też za realizację unijnej Gwarancji dla Dzieci. Polski raport wdrożeniowy z czerwca 2024 r. wskazuje, że sfinansowano już 40 % planowanych bezpłatnych posiłków szkolnych, ale jedynie 15 % świetlic w małych gminach.
MANDAT RADCY PRAWNEGO – OD PEŁNOMOCNICTWA DO ZMIANY SYSTEMOWEJ
Zawód radcy prawnego jest szczególnie ważnym zawodem zaufania publicznego, którego istotą pozostaje profesjonalna, niezależna służba interesowi klienta – zwłaszcza klienta najsłabszego. Kodeks Etyki Radcy Prawnego wymaga zachowania niezależności, tajemnicy zawodowej i unikania konfliktu interesów dokładnie „dla dobra osób, których prawa i wolności zostały mu powierzone”. W praktyce oznacza to reprezentację małoletnich w postępowaniach rodzinnych i medycznych, skargi konstytucyjne, wnioski do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, audyt gminnych polityk edukacyjnych albo opiniowanie umów inwestycyjnych pod kątem wpływu na zdrowie i rozwój dzieci. Radca prawny widzi więc nie tylko jednostkową sprawę, lecz także systemowe skutki własnych działań.
Coraz częściej radcowie prawni angażują się w edukację prawną dzieci i młodzieży – prowadząc lekcje o Konstytucji, prawach człowieka, bezpieczeństwie cyfrowym czy przemocy rówieśniczej. Zgodnie z raportem Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę z 2023 r., aż 64 % dzieci w wieku 13–17 lat nie potrafi wskazać, do kogo mogłoby się zgłosić w sytuacji przemocy psychicznej w domu. W tym kontekście, radca prawny pełni nie tylko funkcję procesową, lecz także wychowawczą i formacyjną – nieodłączną od misji zawodu zaufania publicznego.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ NIE ZNA WAKACJI
Radcowie prawni mają realne narzędzia, aby łączyć wysoką kulturę prawniczych argumentów z praktyczną skutecznością. Warto, aby dzień 1 czerwca nie był wyjątkiem, względem pozostałych dni, w których również powinniśmy pamiętać o prawach najmłodszych. Wspólnie możemy działać, by przyszłoroczne statystyki korzystnie się zmieniły. Dlatego dziś, 1 czerwca, pytanie brzmi nie – co prawo daje dzieciom – lecz co my możemy uczynić dla ochrony ich praw. I to każdego dnia!