Działalność zagraniczna

W 1992 roku została powołana pierwsza Komisja Zagraniczna Krajowej Rady Radców Prawnych. Oznaczało to początek zinstytucjonalizowanych kontaktów zagranicznych naszego samorządu prowadzonych na szczeblu ogólnopolskim. Od tamtej pory minęło już ponad dwadzieścia lat radcowskiej aktywności na tym polu, a istniejący od 2010 roku Komitet do spraw Współpracy z Zagranicą jest bezpośrednim następcą i kontynuatorem Komisji Zagranicznej. W ciągu tych dwóch dekad zmienił się radykalnie obszar działania i otoczenie międzynarodowe, a KIRP jako jedyna europejska organizacja, skupiająca radców prawnych zyskała powszechne uznanie zarówno w Europie, jak i poza jej granicami.

Gdy na początku lat dziewięćdziesiątych Komisja Zagraniczna rozpoczynała swoją działalność, sytuacja radców prawnych w Europie i poza nią nie była łatwa. W większości krajów zawód ten już nie istniał lub znajdował się w fazie łączenia z zawodem adwokata. Podstawowym zadaniem Komisji było nawiązanie stosunków z adwokaturami i organizacjami prawniczymi w Europie i na świecie. Obecność samorządu na arenie międzynarodowej rozpoczęła się od kontaktów z adwokaturami krajów Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych. Szczególnie aktywni na tym polu byli koledzy z USA, Kanady, Danii, Wielkiej Brytanii i Irlandii, którzy stworzyli szereg programów edukacyjnych dla polskich prawników, obejmujących szkolenia w Polsce i zagranicą. Wyróżniającym się przykładem były działania podejmowane przez duńskiego adwokata Rolfa Meurs-Gerken, który przez trzy kolejne lata organizował w Kopenhadze miesięczne seminaria dla trzydziestoosobowych grup prawników z Polski, Litwy, Łotwy i Estonii. W projekcie tym wspierali go inni duńscy adwokaci, którzy przez cały ten okres przyjmowali w swoich domach kolegów ze Wschodu, aby w ten sposób  zmniejszyć koszty realizacji tego programu. Polscy radcowie prawni, dali się poznać jako kompetentni specjaliści, będący pierwszymi „ambasadorami” naszego samorządu zagranicą. Nawiązane w ten sposób kontakty były nieocenioną pomocą w działaniach Komisji Zagranicznej, wiodących do uzyskania członkostwa w międzynarodowych organizacjach prawniczych.

Pierwszym wielostronnym forum współpracy była kooperacja z włoskimi i hiszpańskimi prawnikami w organizowaniu konferencji i seminariów w obszarze prawa pracy w ramach utworzonego w 1995 roku Europejskiego Klubu Zawodów Prawa Pracy. Następny etap to uzyskanie przez Krajową Radę Radców Prawnych członkostwa w Europejskim Stowarzyszeniu Prawników (AEA-EAL), międzynarodowej organizacji skupiającej adwokatów z Austrii, Belgii, Francji, Holandii, Niemiec, Szwajcarii i Włoch. Był to przełom w staraniach o międzynarodowe uznanie pozycji radców prawnych jako niezależnych profesjonalistów, kierujących się wszystkimi fundamentalnymi zasadami działania prawników europejskich, a w szczególności niezależnością, ochroną tajemnicy zawodowej i unikaniem konfliktu interesów.

Działalność w AEA-EAL i bardzo dobre kontakty z prawnikami z krajów członkowskich UE pozwoliły rozpocząć starania o wejście do Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE). Organizacja ta skupiała wszystkie samorządy prawnicze z Państw Członkowskich Wspólnoty Europejskiej, Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, krajów kandydujących do Unii Europejskiej oraz z innych państw europejskich. Od 1997 roku Komisja Zagraniczna rozpoczęła starania o uzyskanie przez KRRP statusu członka – obserwatora CCBE (pełne członkostwo było zarezerwowane dla państw, należących do Wspólnot Europejskich, a następnie do Unii Europejskiej). Działania te nie były łatwe. CCBE skupiała w tamtym czasie wyłącznie adwokatury europejskie oraz samorządy solicitorów z Wielkiej Brytanii i Irlandii. Każdy członek musiał spełniać wysokie standardy, zawarte w statucie CCBE, w tym przede wszystkim wymóg niezależności, samorządności, posiadania uznanego przez państwo i chronionego prawem  tytułu zawodowego oraz zasad etyki zawodowej i systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej. Ostatecznie we wrześniu 1999 roku sprawozdawca badający sprawę – dr Ruppert Wolff – Drugi Wiceprezydent CCBE przygotował raport, w którym znalazło się stwierdzenie, że polscy radcowie prawni spełniają wszystkie kryteria członkostwa w CCBE; podczas Sesji Plenarnej w Atenach w listopadzie 1999 roku delegacje członkowskie zadecydowały o przyjęciu KRRP. Był to sukces działań Komisji Zagranicznej. Od tego czasu istnieje wspólna adwokacko – radcowska delegacja polska w CCBE, w której przewodnictwo na zmianę sprawują przedstawiciele KRRP i NRA. W 2004 roku, z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej, Polska stała się członkiem zwyczajnym (w przeciwieństwie do wcześniejszego statusu członka obserwatora) Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy.

Równolegle do starań o wejście do CCBE i negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej, nasz samorząd podjął aktywne zabiegi o objęcie zawodu radcy prawnego postanowieniami Dyrektywy 98/5/WE mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w Państwie Członkowskim, innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych, a także przepisami Dyrektywy 77/249/EWG, mającej na celu ułatwienie skutecznego korzystania przez prawników ze swobody świadczenia usług, co zostało uwieńczone sukcesem w 2003 roku.

Piętnaście lat członkostwa w CCBE to wytrwałe budowanie pozycji samorządu w tej organizacji. KRRP aktywnie uczestniczy nie tylko w spotkaniach Sesji Plenarnej i Komitetu Stałego, najwyższych organów CCBE. Reprezentanci samorządu biorą udział w merytorycznych pracach komitetów i grup roboczych CCBE. Radcowie prawni reprezentowali CCBE podczas szeregu misji i wydarzeń, na przykład podczas misji eksperckich w Gruzji, na Ukrainie i w Turcji. Ukoronowaniem działalności na forum europejskim był wybór Marii Ślązak z OIRP w Gdańsku, przewodniczącej Komitetu ds. Współpracy z Zagranicą KRRP na stanowisko Wiceprezydenta CCBE, a następnie w 2015 roku – na stanowisko Prezydenta.

Rok 2015 zapisał się w historii działalności zagranicznej zorganizowaną z sukcesem 123 Sesją Plenarną CCBE w Gdańsku z udziałem laureata Nagrody Nobla, byłego Prezydenta Polski Lecha Wałęsy i reprezentantów samorządów prawniczych z 45 krajów Europy. W opiniach uczestników wyrażanych po tym wydarzeniu była to jedna z najlepszych Sesji Plenarnych w historii CCBE.

Od 1999 roku KRRP rozpoczęła także działania zmierzające do przystąpienia do największej światowej organizacji prawniczej, Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawników (IBA), która skupia samorządy zawodowe, stowarzyszenia prawnicze oraz kancelarie i firmy z całego świata. W 2003 roku gościem KIRP była Dianna Kempe, ówczesna Prezydent IBA, która potwierdziła, że polscy radcowie prawni spełniają wymogi statutowe organizacji. W tym samym roku członkostwo w IBA stało się faktem, co wzmocniło wzajemne stosunki z adwokaturą amerykańską ABA oraz z prawnikami z Azji. Podkreśleniem wysokiej pozycji polskich radców prawnych w IBA stały się kolejne wizyty Prezydenta IBA Akiry Kawamury w Polsce w 2010 oraz w 2011 roku, a także zorganizowanie w maju 2011 roku Szczytu Prezydentów Organizacji Prawniczych oraz śródrocznego spotkania IBA w Warszawie.

Praktycznym wyrazem poparcia CCBE oraz IBA dla polskich zawodów prawniczych była bezprecedensowa Misja Wspólna obu tych organizacji w Polsce w 2007 roku, która w okresie szczególnie nasilonego sporu między sędziami i prawnikami (radcami prawnymi i adwokatami) z jednej strony, a polskim rządem z drugiej, badała sytuację na miejscu, spotykając się z reprezentantami polskich władz, sędziów, prokuratorów, KRRP i NRA. Efektem jej prac był obszerny raport o sytuacji w Polsce zawierający szereg zaleceń i rekomendacji w sprawie wzmocnienia systemu gwarancji dla praworządności w naszym kraju.

Kolejny raz silne wsparcie zostało udzielone polskim prawnikom w 2011 roku przy okazji sporu o projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych, gdy prawnicy z całego świata skierowali list otwarty do władz naszego kraju, wskazujący na to, iż rzeczywisty dostęp do wymiaru sprawiedliwości wymaga zapewnienia obywatelom możliwości korzystania z pomocy profesjonalnych pełnomocników tj. adwokatów i radców prawnych, którzy poprzez stałe kształcenie są należycie przygotowani do wykonywania zawodu.

Jeszcze przed przystąpieniem do CCBE samorząd rozpoczął współpracę, a następnie uzyskał członkostwo w Europejskim Stowarzyszeniu Prawników Spółek (ECLA). Organizacja ta skupia samorządy i organizacje adwokatów i radców prawnych, których członkowie mogą wykonywać zawód również w formie umowy o pracę (tak zwani in-house lawyers).

Przedstawicielstwo KRRP w Brukseli

Jedną z inicjatyw wzmacniających działania międzynarodowe samorządu radców prawnych było powołanie w październiku 2003 roku reprezentanta samorządu w Brukseli, a cztery lata później utworzenie Biura i Przedstawicielstwa Krajowej Rady Radców Prawnych w Brukseli. Przedstawicielstwo ściśle współdziałało z CCBE i reprezentantami innych adwokatur europejskich w Brukseli, wspierało działalność Komitetu ds. Współpracy z Zagranicą oraz kontakty zagraniczne Izb Okręgowych. Od listopada 2013 roku formuła działalności została zmieniona – Przedstawicielstwo zostało zamknięte, a działania są prowadzone częściowo z Polski, a częściowo poprzez wyjazdy przedstawicieli KRRP do miejsc, w których odbywają się wydarzenia międzynarodowe.