Przełom w dostępie do prawa: Pierwszy w Polsce słownik terminów prawnych w polskim języku migowym (PJM)
Podczas międzynarodowej konferencji Sign CAFÉ (Cognitive and Functional Explorations in Sign Language Linguistics) miała miejsce premiera pierwszego w historii Polski słownika terminów prawnych w polskim języku migowym (PJM). Projekt ten powstał z inicjatywy Krajowej Izby Radców Prawnych we współpracy z Pracownią Lingwistyki Migowej Uniwersytetu Warszawskiego i został zrealizowany w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa”.
Słownik to innowacyjne narzędzie, które odpowiada na realne potrzeby jednej z największych mniejszości językowych w Polsce – społeczności Głuchych. Dla wielu osób niesłyszących polszczyzna jest językiem drugim, co znacząco utrudnia poruszanie się w skomplikowanym świecie przepisów prawnych. Brak dostępnych tłumaczeń specjalistycznej terminologii prawnej w PJM od lat stanowi barierę w korzystaniu z podstawowych praw obywatelskich.
– „Dla wielu z nas prawo to zbiór przepisów, które rządzą naszym życiem. Dla osób głuchych, przez długi czas, było to jednak coś więcej – była to bariera. W polskich warunkach, jak wiemy, osoby głuche nadal są zbyt często wykluczane komunikacyjnie, a ich interesy nie są należycie zabezpieczone. Jako środowisko prawnicze nie możemy i nie chcemy się na to godzić. Stworzenie słownika, który zaproponuje fizyczną formę dla najważniejszych pojęć prawnych, będzie jak klucz otwierający drzwi do prawnego bezpieczeństwa głuchych. Dzięki temu Głusi będą mogli lepiej wyrazić swoje potrzeby, a my, radcowie prawni, pełniej zrozumieć swoich klientów i skuteczniej wyjaśniać podejmowane działania.” – podkreśla Włodzimierz Chróścik, Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych.
Innowacja z misją społeczną
Celem projektu było ułatwienie komunikacji prawniczej z osobami głuchymi poprzez stworzenie bogatego multimedialnego zasobu terminologicznego. Słownik ma charakter dokumentacyjny i normatywny – rejestruje użycie językowe oraz rekomenduje ustandaryzowane formy znaków w PJM.
Prace nad projektem objęły m.in. analizę Korpusu Polskiego Języka Migowego oraz przeprowadzenie badań z udziałem osób głuchych z całego kraju. Ostateczny efekt to około 800 pojęć prawnych oraz około 3000 prezentacji filmowych, zawierających zarówno definicje pojęć, jak i przykłady ich użycia w PJM.
Słownik dostępny jest online: 👉 www.prawopjm.uw.edu.pl
Wszystkie materiały opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0, co oznacza możliwość ich bezpłatnego wykorzystania z podaniem źródła.
Słownik nie jest zamkniętym zasobem – jego twórcy zapowiadają dalszy rozwój, systematyczne uzupełnianie haseł oraz aktualizację istniejących treści. Istotnym elementem projektu jest także poradnik przygotowany przez KIRP dla radców prawnych, ułatwiający skuteczną i profesjonalną komunikację z osobami głuchymi.
Krok ku równości i dostępności
Realizacja tego projektu to kolejny krok w kierunku pełniejszego wypełniania zobowiązań wynikających z Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, ratyfikowanej przez Polskę w 2012 roku. To także konkretna odpowiedź na realne problemy osób niesłyszących w kontaktach z systemem prawnym – od administracji po wymiar sprawiedliwości.
Podziękowania za wkład i zaangażowanie w projekt należą się w szczególności: Przewodniczącemu Komisji Promocji Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych r. pr. Adamowi Królowi, który projekt zainicjował wspólnie z ówczesną aplikantką radcowską Anną Lewandowską i r. pr. Tomaszem Palakiem, Przewodniczącej Komisji r. pr. Marcie Kruk, która projekt kontynuowała. Dziękujemy także koordynującej projekt przez cały okres jego realizacji obecnej Przewodniczącej Komisji Promocji Zawodu radczyni prawnej Aleksandrze Gibule.
Z dumą wspieramy inicjatywy, które przeciwdziałają wykluczeniu i realnie zwiększają dostępność prawa dla wszystkich obywateli – bez względu na używany język.
