„Radcy prawni i ich wartości. Status zawodu radcy prawnego, niezależność, konflikt interesów i tajemnica zawodowa” – podsumowanie webinaru
Granice ingerencji klienta w wykonywanie czynności zawodowych radcy, ochrona tajemnicy zawodowej w erze Pegasusa, unikanie konfliktów interesów i godność zawodu radcy prawnego to główne tematy, wokół których skupiła się dyskusja na drugim spotkaniu z cyklu „Zawód z zasadami”. Zorganizowany 18 maja webinar pod nazwą „Radcy prawni i ich wartości. Status zawodu radcy prawnego, niezależność, konflikt interesów i tajemnica zawodowa” śledziło na platformie Zoom ok. 100 uczestników.
W dyskusji, którą prowadził Prezes KRRP Włodzimierz Chróścik, udział wzięli zaproszeni eksperci: r.pr. Arkadiusz Karasiński (OIRP w Warszawie), r.pr. dr hab. Anna Machnikowska, prof. Uniwersytetu Gdańskiego (OIRP w Gdańsku), r.pr. Andrzej Mikosz (OIRP w Poznaniu) oraz r.pr. Agnieszka Wachowska (OIRP w Warszawie).
Na wstępie Prezes KRRP Włodzimierz Chróścik zachęcił radców prawnych do zapoznania się z przebiegiem pierwszego webinaru z cyklu „Zawód z zasadami”, dotyczącego promocji usług prawniczych. Sprawozdanie i wideo z ubiegłotygodniowej dyskusji z ekspertami dostępne jest na platformie e-KIRP. Prezes KRRP podsumował również przebieg konsultacji nad zmianami kodeksu etyki radców prawnych i regulaminu wykonywania zawodu, związanymi z tematem dyskusji, oraz przedstawił pierwsze diagnozy.
W pierwszej części głos zabrała r.pr. prof. Anna Machnikowska, która przedstawiła swoje spostrzeżenia związane z tajemnicą zawodową. Zwróciła przede wszystkim uwagę na jej szeroki zakres przedmiotowy, ujęty w odnośnych regulacjach, granice tajemnicy zawodowej wynikające z orzecznictwa sądów dyscyplinarnych, a także inne normy deontologiczne, których przestrzeganie jest powinnością radcy prawnego, nawet w przypadku nieobowiązywania tajemnicy zawodowej. Przypomniała trwającą przed kilku laty dyskusję na temat dopuszczalności zwolnienia radcy prawnego z tajemnicy zawodowej przez swojego klienta i zachęciła do powrotu do tej debaty, podkreślając konieczność wyważenia korzyści dla interesu klienta i ryzyka związanego z ujawnieniem informacji objętych tajemnicą, ograniczeniem prawa do prywatności czy ingerencji służb państwowych. Przedstawiła ponadto swoje stanowisko w przypadku sporu z byłym klientem w kontekście obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Zwróciła uwagę na przysługujące każdemu, w tym radcom prawnym, prawo do obrony, podkreślając jednak, że dowodzenie faktu należytego reprezentowania klienta nie musi koniecznie wiązać się z ujawnieniem informacji objętych tajemnicą. Opowiadając się za bardzo szerokim ujęciem tajemnicy zawodowej, zauważyła, że to zagadnienie wiąże się zazwyczaj z kwestią unikania konfliktu interesów – szczególnie w sytuacji, gdy poprzedni klient występuje następnie jako strona przeciwna. Zdecydowanie poparła propozycję wsparcia ze strony organów samorządu radcowskiego w sytuacji prób ingerencji w tajemnicę zawodową.
W dalszej kolejności, r.pr. Agnieszka Wachowska poruszyła temat bezpieczeństwa informacji i zachowania tajemnicy zawodowej w dobie cyfryzacji. Podkreśliła, że radcy prawni powinni mieć aktualną wiedzę i stale dokształcać się na temat nowych technologii, aby skutecznie przestrzegać nałożonych na nich obowiązków i chronić powierzone im informacje, zwracając w tym kontekście uwagę na już obowiązujące regulacje wykonywania zawodu. Zauważyła, że impulsem dla poprawy bezpieczeństwa informacji, także wśród radców prawnych, było wejście w życie unijnego rozporządzenia ws. ochrony danych osobowych (RODO), a także okres stanu epidemii – przy czym nadal ważna jest świadomość zagrożeń, jakie niesie ze sobą korzystanie z nowych technologii. Przypomniała standardy dotyczące należytego zabezpieczania korespondencji prowadzonej przez radców prawnych z klientami drogą elektroniczną – zarówno z punktu widzenia przekazywanej informacji, aktualnego stanu wiedzy na temat stosowanych technologii, jak i poziomu bezpieczeństwa wymaganego przez samych klientów. Zwróciła uwagę na konieczność dyskusji w ramach środowiska radców prawnych nad kwestią szyfrowania wiadomości i odbioru tego postulatu przez klientów.
Z kolei r.pr. Andrzej Mikosz omówił zagadnienie konfliktu interesów. Przypomniał, że w pracy radców prawnych należy godzić wiele interesów – nie tylko tych związanych z klientem, ale też m.in. interes osobisty radcy prawnego czy ten wynikający z interesu ekonomicznego kancelarii. Wskazał, że konflikty interesów są zazwyczaj nieuniknione; istotne jest zaś minimalizowanie ryzyka zaistnienia takiego konfliktu i skrupulatna ocena aktywności radcy prawnego z tego punktu widzenia, gdyż w przeciwnym razie może to godzić w jego zdolność do skutecznego świadczenia usług. Wymienił typowe sytuacje, w których ryzyko konfliktu interesu jest znikome, jak również na te, w których taki konflikt z dużym prawdopodobieństwem zaistnieje. Omówił proces zarządzania konfliktem interesów z punktu widzenia różnych form prowadzenia zawodu i współpracy z innymi radcami prawnymi. Zwrócił ponadto uwagę na kwestie zasiadania radców prawnych w organach spółek oraz obsługę prawną członków rodziny – wskazując, że konflikt ról, w jakich występuje radca prawny, zawsze będzie rodził konflikt interesów, i że może to rodzić wątpliwości z punktu widzenia poszanowania godności zawodu. Wyraził ocenę, że obecne uregulowania dotyczące konfliktu interesów są odpowiednie, przy czym zaproponował, by były one uzupełnione o jawne standardy i przykłady wynikające m.in. z orzecznictwa. Zasugerował doprecyzowanie, w oparciu o wzorce zagraniczne, kwestii dotyczących konfliktu interesów w przypadku zmiany kancelarii.
W ostatniej części r.pr. Arkadiusz Karasiński poruszył temat niezależności radców prawnych i godności zawodowej w oparciu o swoje doświadczenia pracy w organach dyscyplinarnych. Przytoczył obowiązujące w tym względzie regulacje i wskazał typowe przykłady naruszenia godności zawodu radcy prawnego. Stwierdził, że z uwagi na to, że zawód radcy prawnego jest zawodem zaufania publicznego, także niegodne postępowanie w sytuacji niemającej związku z wykonywaniem zawodu może samo w sobie stanowić uchybienie godności – gdyż wpływa ono na postrzeganie wszystkich członków samorządu radcowskiego. Stąd, opowiedział się za utrzymaniem obowiązujących przepisów dotyczących godności zawodu. Zwrócił ponadto uwagę na instrumentalne wykorzystywanie postępowań dyscyplinarnych, szczególnie w sytuacji konfliktów rodzinnych, które co do zasady powinny podlegać reżimowi cywilnemu. Uznał, że podstawowym testem, umożliwiającym zweryfikowanie, czy doszło do naruszenia godności zawodowej, powinna być perspektywa klienta i jego ocena, czy dany czyn podważa zaufanie do radcy prawnego lub postrzeganie całej korporacji. W kwestii niezależności radców prawnych – zarówno od klientów, jak i współpracowników – zwrócił uwagę, że podobnie jak godność i tajemnica zawodowa, powinna być ona postrzegana nie z punktu widzenia interesu klienta, lecz z perspektywy całego samorządu czy też jako jeden z elementów systemu wymiaru sprawiedliwości. Wskazał na problemy zachowania niezależności przez radców prawnych w ramach stosunku pracy i realizacji poleceń pracodawcy.
Zaproszeni eksperci odpowiadali ponadto na pytania zadawane przez uczestników dyskusji.
Spotkanie odbyło się w ramach konsultacji nad planowanymi zmianami zasad etyki, regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego i zasad przeprowadzania wyborów do organów samorządu. Cykl „Zawód z zasadami” stanowi również jeden z elementów tegorocznych obchodów jubileuszu 40-lecia samorządu radców prawnych. Poruszone podczas spotkań tematy staną się m.in. przedmiotem obrad Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu zaplanowanego na 6–8 lipca br.
Kolejny webinar z cyklu „Zawód z zasadami” odbędzie się już 25 maja. Tym razem dyskusja będzie się toczyć wokół tematu „Radcy prawni a innowacyjność. Nowe formy wykonywania zawodu, wyzwania przy współpracy z partnerami, konkurowanie wynagrodzeniem”. Zaproszeni eksperci będą dyskutować m.in. o uregulowaniu radcowskiej spółki z o.o., alternatywnych strukturach biznesowych, sieciach zawodowych, dostawcach nowych technologii na rynku usług prawniczych czy success fee jako czynniku przewagi konkurencyjnej.
