Stanowisko Komisji Praw Człowieka KRRP z 24 sierpnia 2021 r. w sprawie pogłębiającego się kryzysu humanitarnego przy granicy polsko-białoruskiej

Stanowisko Komisji Praw Człowieka Krajowej Rady Radców Prawnych z 24 sierpnia 2021 r. w sprawie pogłębiającego się kryzysu humanitarnego w pasie granicznym niedaleko miejscowości Usnarz Górny przy granicy polsko-białoruskiej

Komisja wyraża głębokie zaniepokojenie i oburzenie pogłębiającym się kryzysem humanitarnym, który trwa od dwóch tygodni.

Nie ulega wątpliwości, że zwiększona liczba uchodźców na polsko-białoruskiej granicy jest wynikiem hybrydowej wojny prowadzonej przez Aleksandra Łukaszenkę, w której imigranci zostali uprzedmiotowieni.

Niepodważalnym jest, że rząd RP zobowiązany jest do tego, aby strzec granicy i zapewnić bezpieczeństwo obywatelom.

Należy jednak jednoznacznie stwierdzić, że ochrona granic nie może się odbywać kosztem łamania norm i reguł zawartych w Konstytucji RP, umowach międzynarodowych, prawodawstwie unijnym, wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, czy też Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Powinna się odbywać także z poszanowaniem praw jednostek gwarantowanych przez Konwencję genewską o statusie uchodźców, której Polska jest stroną.

Wypowiedzi przedstawicieli polskich władz odnośnie braku możliwości złożenia przez osoby przebywające na granicy polsko-białoruskiej wniosków o ochronę międzynarodową do właściwych organów polskich są albo świadomym naruszeniem podstawowych praw człowieka, albo świadczą o całkowitej nieznajomości prawa i standardów międzynarodowych.

Akty prawa Unii Europejskiej w postaci m.in. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca oraz dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej, wdrożona do polskiego porządku prawnego Ustawą z dnia 10 września 2015 r. o zmianie Ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw nakazują państwom członkowskim przyjęcie i rozpatrzenie każdego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który składa wniosek na terytorium jednego z nich, w tym na granicy lub w strefach tranzytowych. Na obowiązki wynikające z tych przepisów wskazał także jednoznacznie Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu skierowanym do Prezesa Rady Ministrów w dniu 20 sierpnia br.[1].

Jednocześnie należy wskazać, że Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 17 maja 2018 r. sygn. akt II OSK 2766/17 określił w jaki sposób winny być dokumentowane czynności funkcjonariuszy Straży Granicznej w odniesieniu do osób chcących ubiegać się o ochronę międzynarodową na terytorium RP.

Twierdzenie polskich władz, jakoby Republika Białorusi była bezpiecznym krajem trzecim, nie wytrzymuje konfrontacji z danymi publikowanymi przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców za 2020 rok. Według danych upublicznionych przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w 2020 r. 81 osobom z Republiki Białorusi przyznano ochronę międzynarodową, co dowodzi, że kraj ten nie jest traktowany przez polskie organy administracji publicznej jako bezpieczny kraj trzeci

Komisja wyraża solidarność i szacunek wobec osób ubiegających się o ochronę międzynarodową na terenie Polski i apeluje do polskich władz o ich humanitarne traktowanie, przyjęcie składanych przez nich wniosków, udzielenie natychmiastowej opieki medycznej, pomocy prawnej oraz wsparcia psychologicznego i socjalnego.

 

[1] Zob.: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/RPO-obywatele-afganistanu-deklaruje-zamiar-ubiegania-sie-o-ochron%C4%99-mi%C4%99dzynarodow%C4%85-na-terytorium-rp-premier