Stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych dotyczące art. 12 projektu ustawy – Prawo o prokuraturze dotyczącego upubliczniania informacji o toczących się postępowaniach karnych
W ramach prac związanych z bieżącym opiniowaniem przez Krajową Radę Radców Prawnych projektów ustaw, w Ośrodku Badań, Studiów i Legislacji sporządzone zostało stanowisko dotyczące projektu ustawy – Prawo o prokuraturze (druk sejmowy nr 162), w zakresie projektowanego art. 12.
Zgodnie z powołanym przepisem, Prokurator Generalny, Prokurator Krajowy lub inni upoważnieni przez nich prokuratorzy mogliby przedstawić organom władzy publicznej, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach także innym osobom, informacje dotyczące działalności prokuratury, w tym także informacje dotyczące konkretnych spraw, jeżeli informacje takie mogłyby być istotne dla bezpieczeństwa państwa i jego prawidłowego funkcjonowania. Jednocześnie Prokurator Generalny oraz kierownicy jednostek organizacyjnych prokuratury mogliby przekazać mediom osobiście, lub upoważnić w tym celu innego prokuratora, informacje z toczącego się postępowania przygotowawczego lub dotyczące działalności prokuratury, z wyłączeniem informacji niejawnych, mając na uwadze ważny interes publiczny. Realizacja tych uprawnień nie wymagałaby przy tym uzyskania zgody prowadzącego postępowanie przygotowawcze.
Z przygotowanej w Ośrodku analizy wynika, że opiniowany przepis pozwalałby w praktyce na ograniczenie tajności postępowania przygotowawczego, bowiem możliwość przekazywania informacji miałaby dotyczyć nie tylko ogólnie rozumianej działalności prokuratury, lecz także „konkretnych spraw”, przez co należy rozumieć również postępowania przygotowawcze. O ile bowiem ograniczenia takie mogą być uzasadnione, to projektowany przepis idzie w tym zakresie zbyt daleko. Przede wszystkim nie został on bowiem należycie określony. Podstawy udzielania informacji winny być w miarę możliwości precyzyjne, czego projekt nie zapewnia operując pojęciami nieokreślonymi w zakresie tych przesłanek tj. „bezpieczeństwa państwa”, a zwłaszcza „ prawidłowego funkcjonowania państwa”.
Uwagę ekspertów OBSiL zwróciła również treść uzasadnienia projektu, w którym stwierdzono, że w wypadkach ujawniania informacji o których mowa powyżej, nie będzie miał zastosowania art. 156 § 5 kodeksu postępowania karnego. Prokurator Generalny lub upoważniony przez niego prokurator nie ponosiliby więc odpowiedzialności cywilnej i majątkowej za przekazanie rzetelnych i zgodnych z poczynionymi ustaleniami informacji.
W stanowisku podano także w wątpliwość brak konieczności uzyskania zgody prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Projektowany przepis nie mówi bowiem o tym, czy wymagane jest choćby poinformowanie go o przekazaniu informacji.
Wskazano również, że nieostre jest dziś pojęcie „mediów”, a tym samym jego użycie wydaje się niezręczne. Jednak możliwość przekazywania mediom tego rodzaju informacji wydaje się być sama w sobie dyskusyjna, tym bardziej, że kryterium jest niezwykle ocenne, gdyż stanowi je „ważny interes publiczny”.
W podsumowaniu stanowiska OBSiL wskazuje się na zbyt ogólnikową, niejasną, operującą nieostrymi pojęciami konstrukcję projektowanego przepisu, który nie może stanowić podstawy do ingerencji w sferę konstytucyjnie zagwarantowanej sfery praw i wolności obywatelskich, gdyż działania oparte na nim będą cechowały się dowolnością ze strony uprawnionego. Podkreślono także, że dawałby on możliwość bezkarnego naruszenia dobrego imienia dowolnie wskazanego człowieka. Tym samym zgłoszono postulat wykreślenia art. 12 z przedmiotowego projektu, ewentualnie konieczność jego gruntownego przeredagowania z uwzględnieniem przedstawionych uwag.
Dnia 22 stycznia 2016 r. stanowisko OBSiL KRRP zostało przekazane Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Panu Adamowi Podgórskiemu, który uprzednio skierował do KRRP przedmiotowy projekt w trybie art. 60 pkt 2 ustawy o radcach prawnych. Jeszcze tego samego dnia odbyło się posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, na której rozpatrywane było sprawozdanie Podkomisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia poselskiego projektu ustawy – Prawo o prokuraturze. O punkt, którego przedmiotem będzie sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka dotyczące przedmiotowego projektu, zostanie najprawdopodobniej uzupełniony porządek najbliższego posiedzenia Sejmu, zaplanowanego na dni 27-29 stycznia 2016 r.