Stanowisko radców prawnych wobec zagrożeń i potrzeby gruntownych zmian w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej
Podczas posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (druk nr 1202). Samorząd radcowski reprezentowali r. pr. Ryszard Ostrowski, członek Prezydium KRRP, przedstawiciel KRRP w Radzie Nieodpłatnej Pomocy Prawnej, Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego oraz Edukacji Prawnej, oraz r. pr. Anna Grudzińska, ekspert Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych.
W trakcie posiedzenia w dniu 23 czerwca 2025 r. przedstawiciele samorządu radcowskiego, podtrzymując stanowisko prezentowane w toku procesu legislacyjnego, wskazywali na brak zasadności zniesienia obowiązku składania oświadczeń o niemożności poniesienia kosztów odpłatnej pomocy prawnej przez osoby uprawnione oraz oświadczeń przedsiębiorców o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Podkreślili także, że proponowane rozwiązanie nie wpłynie na zwiększenie efektywności systemu, ale spowoduje faktycznie – mimo braku formalnej zmiany katalogu osób uprawnionych – jego otwarcie dla nieograniczonego kręgu beneficjentów, w tym również tych, którzy są w stanie ponieść koszty pomocy prawnej na zasadach rynkowych.
Wskazano ponadto na zagrożenia związane z wprowadzeniem możliwości zdalnego świadczenia pomocy prawnej jako stałej możliwości dla wszystkich osób uprawnionych, w tym na brak możliwości identyfikacji beneficjenta, co jest istotne w kontekście ryzyka wystąpienia konfliktu interesów.
Zaznaczono, że konieczne jest podjęcie prac nad gruntowną przebudową systemu nieodpłatnej pomocy prawnej. Postulaty w tym zakresie były kilkukrotnie zgłaszane przez Krajową Radę Radców Prawnych do Ministerstwa Sprawiedliwości na przestrzeni ostatnich lat.
Projekt został przekazany do dalszego opiniowania.