Opinia KRRP do projektu zmian Konstytucji RP
Krajowa Rada Radców Prawnych zaopiniowała poselski projekt ustawy o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, skierowany przez posłów ruchu Kukiz ’15 (druk Nr 166). Projekt przewiduje zmianę Ustawy Zasadniczej w zakresie regulacji dotyczących trybu kreacji i zakresu kompetencji TK. Nowelizacja zakłada wyłączenie kognicji TK w odniesieniu do kontroli konstytucyjności przepisów ustawy o TK i przekazanie kompetencji w tym zakresie Sądowi Najwyższemu. Propozycja ta spotkała się z krytyczną oceną, albowiem jak wskazano w opracowanej ekspertyzie, przyznanie SN wzmiankowanych kompetencji stanowiłoby wyłom w modelu kontroli konstytucyjności prawa stosowanym w Europie kontynentalnej w kierunku obcego europejskiej tradycji modelu amerykańskiego. Wskazano nadto, że stanowiłoby to również odejście od zasady wyboru organu orzekającego o konstytucyjności prawa przez Sejm, a także od zasady kadencyjności sędziów sądu konstytucyjnego.
W odniesieniu do zaproponowanego w projekcie zwiększenia składu liczbowego TK do 18 sędziów wskazano, że z punktu widzenia efektywności mechanizmów decyzyjnych, właściwszy byłby skład nieparzysty. Jednocześnie podkreślono, że wprowadzenie zasady wybierania sędziów TK kwalifikowaną większością 2/3 głosów, stosowanej w niektórych państwach europejskich np. Niemcy, Włochy czy Węgry, może pozytywnie wpłynąć na reprezentatywność TK i ograniczyć jego monopolizację przez jedną siłę polityczną w parlamencie. Zwrócono jednak uwagę, że wybór sędziów kwalifikowaną większością głosów przy braku konsensusu pomiędzy poszczególnymi ugrupowaniami co do udzielenia poparcia zgłoszonym kandydatom, może w praktyce znacznie utrudnić obsadę stanowisk sędziowskich.
W opinii negatywnie odniesiono się do propozycji wygaśnięcia kadencji wszystkich dotychczasowych sędziów TK w terminie 60 dni od daty wejścia w życie proponowanej ustawy oraz powołaniu nowych sędziów na nowych zasadach, podnosząc, że nowe zasady wyboru sędziów powinny mieć zastosowanie do nowych sędziów TK, zaś dotychczasowi powinni kadencję zakończyć na obecnie obowiązujących zasadach.
Opinia została opracowana w ramach prac Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych.