Aktywność radców prawnych w toku prac legislacyjnych nad zmianą procedury karnej

W dniu 10 marca 2016 r. miało miejsce posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach, poświęcone rozpatrzeniu poprawek zgłoszonych w czasie drugiego czytania (również w dniu 10 marca 2016 r.) do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 207 i 267).

W posiedzeniu Krajową Radę Radców Prawnych reprezentował ekspert Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji, radca prawny dr hab. Jarosław Zagrodnik. W trakcie posiedzenia negatywnie ocenił zmianę przewidującą skreślenie przepisów dotyczących możliwości wyznaczenia obrońcy (art. 80 a k.p.k.) oraz pełnomocnika (art. 87 a k.p.k.) z urzędu na podstawie wniosku strony (odpowiednio oskarżonego i np. pokrzywdzonego). Ekspert OBSiL podniósł m.in., że zachowanie obowiązującej obecnie regulacji może przynieść korzyści w zakresie przyspieszenia postępowania, zwłaszcza gdyby dodatkowo dokonać korekty proponowanych zmian w zakresie modelu postępowania odwoławczego (poprzez utrzymanie istniejącego rozwiązania granic kontroli odwoławczej, opartego na obowiązku sformułowania zarzutów przez każdego, kto wnosi środek odwoławczy).

Zaniepokojenie samorządu radców prawnych wyrażone zostało również w odniesieniu do regulacji zawartej w projektowanych przepisach art. 168 a i art. 168 b k.p.k. W ich świetle doszłoby z jednej strony do sui generis legalizacji dowodów uzyskanych za pomocą czynu zabronionego w procesie karnym, a z drugiej strony przewidują one dopuszczenie w procesie karnym dowodów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnej, dotyczących czynów nieobjętych postanowieniem sądu o ich zarządzeniu, co miałoby miejsce wyłącznie na podstawie decyzji prokuratora.

Z poparciem przedstawiciela OBSiL KRRP spotkały się poprawki dotyczące rezygnacji z wydłużenia od 6 miesięcy do roku okresu, po którym możliwe jest uchylenie prawomocnego postanowienia o umorzeniu postępowania, uwzględnienie kasacji oraz wznowienie z urzędu postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu na niekorzyść oskarżonego. Podniesiono braku racjonalnego uzasadnienia dla nadwątlenia w drodze zarysowanej zmiany normatywnej zasady stabilności prawomocnych orzeczeń.

Z kontestacją ze strony przedstawiciela Ośrodka spotkały się natomiast poprawki zmierzające do rezygnacji z uchylenia przepisów przewidujących konsensualne zakończenie procesu karnego, zawierające unormowania stawiające pod znakiem zapytania prawnokarną ochronę dobra publicznego mimo publicznoprawnego charakteru przestępstwa (art. 59 a k.k.), lub zakładające modyfikację ogólnych reguł wymiaru kary kosztem rzeczywistej prawnokarnej ochrony dobra wspólnego lub dobra pokrzywdzonego w sytuacjach, w których okoliczności popełnienia przestępstwa i wina sprawcy nie budzą wątpliwości (art. 60 a k.k.). Zajęte we wzmiankowanej kwestii stanowisko było konsekwencją prezentowanej od samego początku procesu legislacyjnego opinii samorządu radcowskiego.

Obecni na posiedzeniu Podkomisji Nadzwyczajnej prokuratorzy, zasadniczo prezentowali stanowisko zgodne ze stanowiskiem rządowym.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, została przyjęta przez Sejm w dniu 11 marca 2016 r. W dniu 15 marca 2016 r. ustawa była procedowana przez Komisję Ustawodawczą Senatu na wspólnym posiedzeniu z senacką Komisją Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Wobec przyjęcia sprawozdania połączonych komisji, przedmiotową ustawą zajmuję się obecnie Senat, na posiedzeniu w dniach 16 – 18 marca 2016 r.