Nowy numer kwartalnika „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe”

Prezentowany numer w różnych aspektach podejmuje zagadnienie wykonywania zawodu radcy prawnego. W swoim artykule Piotr Świerczyński (OIRP w Opolu, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) ponownie przyjrzał się problemowi niezależności samorządów zawodowych zrzeszających przedstawicieli prawniczych zawodów zaufania publicznego w Polsce. Jak wiadomo, prawniczym samorządom zawodowym powierzono różnorodne funkcje administracji publicznej, w ramach których mogą one wykonywać władztwo publiczne. Niezależność członków samorządu jest przy tym gwarantem prawidłowego wykonywania poszczególnych zawodów zaufania publicznego, do których z pewnością należą zawody prawnicze. Tym niemniej dyskrecjonalność władzy może rodzić problemy, zwłaszcza gdy odnosi się ona do kompetencji ze sfery zadań o charakterze reglamentacyjno-porządkowym. W artykule ukazano ryzyko wystąpienia zagrożenia dla niezależności samych samorządów, które wykonując powierzone im przez państwo funkcje w sposób niewłaściwy, mogą być poddane procesowi ograniczania, a nawet pozbawiania niezależności przez państwo.

Z kolei Kamil Stępniak (Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego) przygotował tekst naukowy dotykający bardzo praktycznej kwestii dopuszczalności wykorzystywania przez radcę prawnego (odpowiednio adwokata) do korespondencji związanej z wykonywaniem zawodu skrzynek e-mail w domenach publicznych. Pytaniem badawczym, które stawia autor, jest: czy takie działanie może prowadzić do odpowiedzialności dyscyplinarnej z tytułu naruszenia obowiązków zawodowych, w szczególności obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej? W opracowaniu autor analizuje różnice między skrzynkami w domenach publicznych i prywatnych z perspektywy bezpieczeństwa danych, a także wskazuje na ryzyka związane z brakiem kontroli nad serwerami i możliwością dostępu osób trzecich do poufnych informacji.

Małgorzata Mędrala (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) jest zaś autorką artykułu istotnego dla wszystkich radców prawnych wykonujących zawód w ramach umowy o pracę bądź wspierających prawnie działy kadr. Mianowicie podejmuje w nim prawne aspekty wykorzystywania sztucznej inteligencji w rekrutacji, w tym odpowiedzialność pracodawców i zagrożenia dla osób fizycznych ubiegających się o pracę.

Następnie Michał Czubala (Sąd Okręgowy w Poznaniu) zajął się problemem zwolnienia od kosztów sądowych osoby fizycznej w świetle nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. Doszedł do wniosku, że nowelizacja spowodowała w znacznym stopniu przestarzałość orzecznictwa sądowego w tej kwestii. W obecnym stanie prawnym w sytuacji, gdy strona ma długoterminowe zobowiązanie prywatne lub publicznoprawne, którego nie może uregulować łącznie z obowiązkiem pokrycia kosztów sądowych, a brak zapłaty raty będzie skutkował postawieniem w stan wymagalności całego długu, strona powinna zostać zwolniona z kosztów sądowych. W przeciwnym razie strona będzie „narażona na szkodę niezbędnego utrzymania” siebie lub rodziny, jak to ujmuje zmieniony artykuł 102 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Nie mniej przydatne w praktyce mogą okazać się też naukowe rozważania Kamila Ciupaka (OIRP w Gdańsku) nad zakresem i przedmiotem postępowania dowodowego w procesie cywilnym dotyczącym projektu dofinansowanego z funduszy UE. Zdaniem autora wnioski dowodowe składane przez instytucję zarządzającą pozwaną przez beneficjenta w celu udowodnienia faktów mających świadczyć o naruszeniach prawa, które nie zostały wskazane w oświadczeniu o nałożeniu korekty finansowej, nie są faktami istotnymi dla rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 227 Kodeksu postępowania cywilnego. Jako zaś takie tak naprawdę zmierzają jedynie do przedłużenia postępowania. Zgłaszanie wniosków dowodowych mających na celu swoistą legalizację nadużycia prawa podmiotowego może zaś zostać uznane za naruszenie prawa procesowego i prowadzić do zastosowania konsekwencji przewidzianych dla naruszenia prawa procesowego.

Wybór artykułów z tego numeru „Radcy Prawnego” wieńczą teksty Tomasza Łodziany (OIRP w Warszawie; „Problematyka zeznań przed komisją śledczą w przedmiocie czynności operacyjno-rozpoznawczych. Uwagi na tle ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym”), Joanny Róg-Dyrdy (Uniwersytet Warszawski, OIRP w Warszawie; „Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym przed Komisją Nadzoru Finansowego”) i Adama Bojarskiego (OIRP w Poznaniu; „Opłata od reklamowania napojów alkoholowych”).

Tomasz Łodziana omawia zagadnienie uprawnień sejmowych komisji śledczych do uzyskiwania informacji niejawnych dotyczących czynności operacyjno-rozpoznawczych w toku przesłuchania osoby wezwanej. Analiza tytułowego zagadnienia pozwala na określenie statusu komisji śledczych w zakresie uprawnień do uzyskiwania określonych kategorii informacji oraz jest podstawą formułowania wniosków de lege lata i de lege ferenda.

Według Joanny Róg-Dyrdy problematyka udziału organizacji społecznych w postępowaniach administracyjnych prowadzonych przez Komisję Nadzoru Finansowego nabiera szczególnego znaczenia z uwagi na rosnącą liczbę postępowań. Co do zasady organizacja społeczna pod pewnymi warunkami może wziąć udział w postępowaniu administracyjnym dotyczącym innego podmiotu. W praktyce problematyczne okazuje się dowiedzenie, że dana organizacja spełnia podstawowe wymogi przewidziane w procedurze administracyjnej, w tym wymóg dotyczący zgodności celów statutowych z przedmiotem postępowania administracyjnego.

Zdaniem Adama Bojarskiego prawidłowo kwalifikowana reklama napojów alkoholowych musi być zgodna z definicją zawartą w art. 2ˡ ust. 1 pkt 3 u.w.t.p.a., dotyczyć alkoholu, który można reklamować (jedynym napojem alkoholowym, który można reklamować jest piwo), musi być ukierunkowana na zakup konkretnego trunku. Czynności reklamy piwa muszą być dokonane odpłatnie i muszą być wystawione faktury. Opłatę od reklamowania napojów alkoholowych uiszczają podmioty, które wykonują czynności zmierzające do upublicznienia materiałów reklamowych i które za przedmiot będą miały znaki towarowe napojów alkoholowych oraz symbole graficzne z nimi związane, a nie producenci czy dystrybutorzy, którzy są zwolnieni z uiszczenia tejże opłaty.

Glosa autorstwa Izabeli Walkiewicz (Uniwersytet Warszawski), odnosząca się do wyroku Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy z dnia 17 kwietnia 2019 r. (I C 3359/17), dotyczy charakteru oraz konsekwencji prawnych zawarcia umowy adopcyjnej zwierzęcia (w tym wypadku – kota). Jest to glosa aprobująca. Autorka dowodzi, że sąd słusznie uznał, że umowa adopcyjna kreuje stosunek zbliżony do opieki bądź władzy rodzicielskiej. Jednocześnie nie wyklucza to posiadania (w sensie prawnym) zwierzęcia oraz stosowania per analogiam do relacji ludzie‒zwierzęta przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących rzeczy (zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt).

Numer zamykają sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Toruńskie Spotkania z Prawem Handlowym”, cyklicznie odbywającej się na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (była to już piąta edycja) oraz przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego (za okres marzec‒maj 2025 r.).

Przypominamy również o trwającym konkursie na najlepszą pracę naukową poświęconą samorządowi radców prawnych oraz deontologii zawodowej. Na zgłoszenia czekamy do 30 września 2025 r. Szczegóły i warunki zgłoszenia są dostępne na stronie internetowej kwartalnika: https://kwartalnikradcaprawny.kirp.pl/.

Nowy numer kwartalnika „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe”: https://kirp.pl/wp-content/uploads/2025/07/Radca-nr43-NET.pdf