Stanowisko Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 23 kwietnia 2020 r. w sprawie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości oraz organów administracji publicznej w związku z trwającym stanem epidemii wywołanej chorobą COVID-19

Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych mając na uwadze konieczność utrzymania ciągłości i stabilności funkcjonowania systemu władzy sądowniczej, uważa za niezbędne podjęcie pilnych działań ustawodawczych, które zagwarantują każdemu prawo do szybkiej i efektywnej ochrony sądowej oraz uzyskania prawomocnego rozstrzygnięcia sądowego. Za konieczne uznajemy również podjęcie działań zmierzających do przywrócenia normalnego trybu funkcjonowania organów administracji, które będą zmierzać do zakończenia wszczynanych postępowań administracyjnych.

Apelujemy do rządzących o pilne zakreślenie mapy drogowej, która doprowadzi do szybkiego przywrócenia aktywności sądom i organom administracji, których podstawowym obowiązkiem jest rozstrzygać w interesie publicznym oraz w interesie obywateli i przedsiębiorców.

1. Uważamy, że obecna bezprecedensowa sytuacja wymaga podjęcia pilnych i stanowczych systemowych działań:
   1. w zakresie wnoszenia i doręczania pism procesowych online
   2. w zakresie przeprowadzania rozpraw na odległość
2. Wyrażamy przekonanie, że przydatne na początkowym etapie przeciwdziałania skutkom epidemii wdrożenie regulacji „zamrażających” bieg terminów procesowych i materialnych oraz wstrzymujących przeprowadzanie rozpraw i posiedzeń jawnych powinno być w możliwie najkrótszym czasie zniesione
3. Za niedopuszczalne w świetle polskiej ustawy zasadniczej oraz obowiązujących umów międzynarodowych uznajemy przedstawianie wszelkich propozycji różnicowania kategorii spraw na rozpoznawane przez sądy w okresie epidemii i nie podlegające rozpoznaniu w tym okresie.
4. Niepodjęcie szybkich i zdecydowanych działań w tym zakresie oraz dalsze utrzymywanie szczególnych regulacji prawnych „zamrażających” terminy cywilne, karne i administracyjne, rozprawy i posiedzenia jawne będzie skutkować drastycznym ograniczeniem dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla obywateli Rzeczpospolitej Polskiej.
5. Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych zwraca się do Ministra Sprawiedliwości o pilne określenie zasad organizacji pracy sądów z uwzględnieniem okoliczności epidemicznych tak, by zapewnić bezpieczną przestrzeń do orzekania, a stronom realizację konstytucyjnego prawa do sądu.
6. Samorząd radców prawnych w ramach swojego ustawowego umocowania deklaruje gotowość uczestniczenia w procesie legislacyjnym w celu wypracowania koniecznych rozwiązań ustawowych w powyższym zakresie.

Powinnością rządzących jest zagwarantowanie ochrony praw podmiotowych obywateli oraz słusznych interesów przedsiębiorców. Wymóg podejmowania takich działań wynika z zasady legalizmu zapisanej w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie działania podmiotów władzy publicznej, zarówno w sferze władzy ustawodawczej, jak i wykonawczej powinny opierać się o zasadę równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji RP) oraz zmierzać do realizacji przysługującego każdemu prawa do sądu (art. 45 Konstytucji RP, art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 47 Karty Praw Podstawowych UE) oraz prawa do zaskarżania orzeczeń i decyzji (art. 78 Konstytucji RP).

Należy podkreślić, że ta trudna, bezprecedensowa i niedająca się przewidzieć co do jej dalszego przebiegu sytuacja, wywołana epidemią choroby COVID-19 powinna w możliwie najmniejszym stopniu paraliżować normalny tryb funkcjonowania sądownictwa i administracji. Przyjmowane rozwiązania prawne powinny być adekwatne do istniejących zagrożeń i możliwie skuteczne dla osiągnięcia stanu bezpieczeństwa obrotu prawnego. Z tego powodu, za konieczne uznajemy pełne i stałe współdziałanie władzy ustawodawczej, ministrów właściwych w sprawach wymiaru sprawiedliwości, zdrowia oraz organów inspekcji sanitarnej w wypracowywaniu rozwiązań gwarantujących możliwie jak najszybsze przywracanie normalnego trybu funkcjonowania sądów i organów administracji.