W związku z wydarzeniami w Turcji – Oświadczenie Komisji Praw Człowieka Krajowej Rady Radców Prawnych

Dramatyczne wydarzenia w Turcji są z uwagą śledzone przez polskich radców prawnych. Z medialnych doniesień wynika, że likwidacja skutków zamachu stanu przeradza się w walkę z przeciwnikami politycznymi obecnych władz, prowadzoną przy pomocy narzędzi sprzecznych z zasadami demokracji i prawami człowieka. Masowe usuwanie sędziów i prokuratorów, bez przeprowadzenia rzetelnego dochodzenia, o czym świadczy szybkość, z jaką podejmowane są decyzje (mniej niż 24 godziny od wydarzeń z 15/16 lipca) budzi uzasadnione obawy. Komisja Praw Człowieka Krajowej Rady Radców Prawnych jest tym bardziej zaniepokojona bieżącą sytuacją, że od lat dochodziło w Turcji do naruszania prawa do obrony. Prześladowania adwokatów nie ograniczają się tylko do zastraszania, pozbawiania prawa do wykonywania zawodu czy zatrzymań i aresztowań. Pod koniec ubiegłego roku zastrzelony został Tahir Elçi, Dziekan Rady Adwokackiej w Diyarbakirze, zaangażowany w obronę praw mniejszości kurdyjskiej i apelujący o zakończenie konfliktu między dwoma narodami. Wcześniej był oskarżany o wspieranie terroryzmu, otrzymywał tez pogróżki za swoją działalność na rzecz Kurdów.

Samorząd polskich radców prawnych występuje w obronie adwokatów tureckich, których prawa są naruszane wysyłając listy protestacyjne do tego kraju, a także podejmując działania symboliczne jak na przykład udział w międzynarodowej akcji wysyłania kart pocztowych do dwojga uwięzionych prawników: Ramazana Demira i Ayse Acinikli, którzy zostali aresztowani i przez to uniemożliwiono im udział w rozprawie, w trakcie której mieli reprezentować swoich klientów, a następnie odmówiono im dostępu do akt ich własnej sprawy. Obecnie przebywają w więzieniu, nie mając praktycznie prawa do obrony. W czerwcu członkowie Krajowej Rady Radców Prawnych podpisali i wysłali ponad 100 kart pocztowych ze słowami otuchy do uwięzionych adwokatów; podobne działania podejmują Okręgowe Izby Radców Prawnych i indywidualni radcowie prawni.

Komisja Praw Człowieka w pełni zgadza się z apelem Adama Bodnara, Rzecznik Praw Obywatelskich o wzajemną solidarność zawodów prawniczych. Działania Krajowej Rady Radców Prawnych na forum krajowym i międzynarodowym są właśnie jej przejawem. W ramach Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Europy (CCBE), której jesteśmy członkami, skierowano do władz tureckich w ciągu ostatnich lat szereg listów z interwencjami w obronie prześladowanych prawników. Represje, bezpodstawne aresztowania i oskarżenia o sprzyjanie terrorystom dotyczą nie pojedynczych członków samorządu, ale dziesiątek i setek adwokatów, których jedynym przewinieniem jest wykonywanie obowiązków zgodnie z sumieniem, zasadami etyki i dobrem ich klientów. W 2013 roku doroczna nagroda CCBE w dziedzinie praw człowieka została przyznana dziekanowi i członkom Rady Adwokackiej w Stambule za obronę prawa obywateli do niezawisłego i bezstronnego sądu oraz za przeciwstawianie się naciskom ze strony władz. Adwokatury wielu krajów europejskich wysyłają do Turcji swoich przedstawicieli jako obserwatorów procesów sądowych w stosunku do których zachodzą poważne obawy co do niezawisłości składu sędziowskiego. Bardzo często zdarza się, że obserwatorzy międzynarodowi spotykają się z utrudnieniami takimi jak, na przykład, wyznaczanie na rozprawy bardzo małych sal, aby w „naturalny” sposób uniemożliwić im udział w procesie. Od lat polscy radcowie prawni, z inicjatywy Marii Ślązak, Wiceprezes KRRP, współpracują z adwokatami tureckimi realizując wspólne projekty szkoleniowe, wzmacniając wzajemne kontakty i wspierając działalność tureckich kolegów na forum międzynarodowym. Jako Prezydent CCBE Maria Ślązak wystosowała w 2015 roku cztery listy do Prezydenta i Premiera Turcji w sprawie represji przeciwko adwokatom.

Będziemy kontynuować wsparcie kolegów tureckich w ich walce o uszanowanie przez władze fundamentalnych praw człowieka, do których należy prawo do obrony. Władze Turcji posiadają demokratyczny mandat i cieszą się poparciem ze strony dużej części społeczeństwa. Jest to fakt, z którym nikt nie chce polemizować. Nie do zaakceptowania jest jednak sytuacja, gdy wybrańcy narodu łamią standardy i zasady, przyjęcie których zadeklarowali składając wniosek o członkostwo w UE. Obecnych praktyk nie da się pogodzić ani z Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka, ani z Kartą Praw Podstawowych UE i dlatego solidarność z tureckimi sędziami, prokuratorami i prawnikami jest tak ważna. Komisja Praw Człowieka Krajowej Rady Radców Prawnych będzie nadal uważnie śledzić sytuację tureckich zawodów prawniczych i podejmować stosowne działania na ich rzecz.

Magdalena Witkowska
Przewodnicząca
Komisji Praw Człowieka
Krajowej Rady Radców Prawnych