Etyka, autonomia i społeczna odpowiedzialność – relacja z konferencji zawodów zaufania

• O wyzwaniach, problemach i szansach, które stoją przed zawodami zaufania publicznego w Polsce – dyskutowano we wtorek 12 września w Warszawie na konferencji: „Zawody zaufania publicznego: etyka, autonomia i społeczna odpowiedzialność.”
• Po raz pierwszy w takiej formule, przedstawiciele kilkunastu środowisk spotkali się, aby wymienić się doświadczeniami i pomysłami na wspólne działania i lepszą niż dotąd promocję zawodów zaufania w społeczeństwie.
• „Wykonujemy różne zawody, ale łączy nas dbałość: dbałość o jakość świadczonych na rzecz obywateli usług. Liczę na to, że po tym dniu będziemy jeszcze bliżej siebie. Od dwóch lat nasze samorządy z sobą współpracują, teraz mamy okazję zdiagnozować nasze wspólne problemy i wyzwania” – powiedział Włodzimierz Chróścik, Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych otwierając wydarzenie.

Nie ma bezpiecznej Polski bez silnych i niezależnych zawodów zaufania publicznego – to oś przewodnia dyskusji eksperckich, które odbyły się podczas konferencji. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele kilkunastu zawodów zaufania: radcowie prawni, lekarze, doradcy podatkowi, kuratorzy sądowi, lekarze weterynarii, rzecznicy patentowi, komornicy, inżynierowie budownictwa, urbaniści, diagności laboratoryjni i biegli rewidenci. Dyskusje transmitowane przez internet oglądało kilkuset widzów.

Fundamenty zaufania

Pierwszy temat, który uczestnicy wzięli na tapet dotyczył fundamentów wykonywania zawodów zaufania w Polsce. Kontekstem do dyskusji były pojawiające się co jakiś czas plany i projekty likwidacji poszczególnych samorządów – lub ich łączenia.

Samorządy zawodowe są niewygodne dla władzy. Politycy nie lubi się dzielić z innymi władzą, a samorządność opiera się właśnie na tym, że nasze zawody mają autonomię i są niezależne od polityków. Działamy na rzecz obywateli a nie władzy – powiedziała Jolanta Przygońska, prezes Stowarzyszenia Polska Izba Urbanistów.

W dyskusji pojawiły się głosy o tym, że niezbędna jest jeszcze lepsza komunikacja czym są zawody zaufania i jaką pełnią rolę w państwie i społeczeństwie. Z doświadczeń przedstawicieli różnych zawodów wynika bowiem, że taka świadomość jest wciąż zbyt mała – nawet wśród urzędników państwowych i samorządowych.

Kilka lat temu obejmując funkcje w samorządzie zawodowym odbyłem wiele spotkań i rozmów z urzędnikami wysokiego szczebla, politykami, burmistrzami i prezydentami miast – odkryłem wtedy, że wiedza na temat samorządów zawodów zaufania publicznego jest znikoma. To jest nasza rola, żeby docierać do takich ludzi, budować świadomość czym są zawody zaufania. Dzięki temu stajemy się partnerem do współpracy dla organów państwowych i samorządowych, bierzemy udział w konsultacjach aktów prawnych, a nasz głos w dyskusji zyskuje na wadze – tłumaczył Mariusz Dobrzeniecki, Prezes Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Jesteśmy apolityczni. Bez względu na to kto sprawuje władzę, my dbamy o to, żeby nasze usługi były świadczone prawidłowo, według apolitycznych, wysokich standardów. Cele funkcjonowania samorządów są zupełnie inne niż polityków czy administracji rządowej – powiedziała Dorota Rzążewska, Prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych.

Jak obronić tajemnicę zawodową?

Kolejny panel dyskusyjny poświęcony był tajemnicy zawodowej – jednemu z atrybutów wielu zawodów zaufania. Uczestnicy zwrócili uwagę na coraz częstsze zakusy władzy publicznej, aby dotrzeć do tajemnic klientów doradców podatkowych, radców prawnych czy lekarzy. Stanowisko przedstawicieli zawodów zaufania było jednoznaczne – obowiązek zachowania tajemnicy jest nienaruszalny i za wszelką cenę należy tajemnicę zawodową chronić.

To fundament naszego zawodu. Zaufanie musi być obustronne: w naszym, lekarzy przypadku, jest to zaufanie chorego do lekarza, ale równie ważne jest zaufanie lekarza do chorego. Bez pewności, że tajemnica zawodowa zostanie zachowana, nie widzę możliwości wykonywania naszego zawodu – mówił Grzegorz Wrona, Sekretarz Naczelnej Rady Lekarskiej.

Istotnym warunkiem wykonywania zawodu zaufania publicznego, w tym i zawodu biegłego rewidenta, jest dochowanie tajemnicy dotyczącej informacji pozyskanych w trakcie wykonywania czynności zawodowych – podkreśliła Joanna Chwaścikowska-Karwacka, Zastępca Prezesa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Aby wykonywać badanie sprawozdania finansowego czy innego rodzaju usługę, biegły rewident musi mieć zaufanie zarówno badanej jednostki, jak i szerzej rozumianego społeczeństwa, np. inwestorów czy kontrahentów. Ciąży na nas odpowiedzialność w stosunku do społeczeństwa, że informacje, które dostarczamy, są rzetelne – dodała.

Z problemem obejścia tajemnicy zawodowej mierzą się od lat również doradcy podatkowi – w ich przypadku kontrowersje budzi konieczność raportowania schematów podatkowych.

Nasze polskie przepisy w tym zakresie są dużo dalej idące niż podobne uregulowania europejskie. Polscy urzędnicy skarbowi za pomocą, naszych zdaniem niekonstytucyjnych przepisów, próbują pozyskać więcej informacji o podatnikach, niż jest to konieczne – mówiła Iwona Biernat-Baran z Krajowej Rady Doradców Podatkowych.

Wizerunek – ale jaki?

Z dużym zainteresowaniem odbiorców spotkał się temat trzeciej dyskusji – o kształtowaniu wizerunku zawodów zaufania w społeczeństwie obywatelskim. Uczestnicy dyskusji byli zgodni, że to jeden z obszarów, w którym samorządy zawodów zaufania powinny się wspomagać i działać razem.

Wielu Polaków ma problem z definicją zawodu zaufania publicznego. Zdarza się również pomyłki – jako zawód zaufania traktowane są profesje, które nimi nie są np. politycy czy księża. Taka płynność definicji zawodu zaufania powoduje ze trudniej jest nam budować odpowiedni wizerunek w społeczeństwie. Inna trudność: wszyscy świadczymy usługi, które mają wysokospecjalistyczny charakter – dlatego czasem ciężko jest zrozumieć klientowi jakie konkretnie korzyści czy produkt otrzymuje w ramach współpracy – tłumaczyła Agnieszka Gajewska-Zabój, Sekretarz Krajowej Rady Radców Prawnych.

W tej dyskusji sporo miejsca poświecono zostało przypadkom głośnych naruszeń etyki zawodowej – które wpływają negatywnie na wizerunek danego zawodu.

Komornicy sądowi w Polsce rocznie wykonują 19 mln czynności. A w odbiorze medialnym najczęściej przywoływana jest jedna, kontrowersyjna sytuacja sprzed lat, gdy komornik naruszył zasady wykonywania zawodu – mówił Przemysław Małecki, Rzecznik prasowy Krajowej Rady Komorniczej.

Debaty ekspertów przeprowadzone w trakcie konferencji zostały zarejestrowane i są dostępne na kanale YouTube Krajowej Izby Radców Prawnych, organizatora tego wydarzenia. Samorząd radców prawnych pełni aktualnie prezydencję w Ogólnopolskim Porozumieniu Zawodów Zaufania Publicznego. Więcej informacji na ten temat na stronie zaufani.org.