KRRP i NRA postulują reformę systemu dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej
Krajowa Rada Radców Prawnych oraz Naczelna Rada Adwokacka postulują dokonanie gruntownej reformy systemu dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej, pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniach sądowych oraz zasad zwalniania z kosztów sądowych.
O pomysłach na usprawnienie systemu mówili przedstawiciele samorządów podczas śniadania dziennikarskiego, które odbyło się 26 lutego br. w Warszawie.
W postulatach samorządy wskazują m.in. na konieczność ujednolicenia zasad przyznawania świadczeń w zakresie dostępu do pomocy prawnej, w tym ujednolicenia kryteriów oceny zamożności, na podstawie których obywatele będą mogli samodzielnie ocenić, czy i jakie uprawnienia im przysługują oraz wprowadzenie zasad przyznawania pomocy prawnej na podstawie jednej decyzji administracyjnej. Reforma powinna również objąć zasady finansowania systemu dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej.
Jak poinformował mec. Rafał Stankiewicz, członek Społecznej Komisji Kodyfikacyjnej i Kierownik Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP, wkrótce powstanie zespół problemowy przy Społecznej Komisji Kodyfikacyjnej, który opracuje nowy, kompleksowy model systemu nieodpłatnej pomocy prawnej.
– System nieodpłatnej pomocy prawnej jest tak niejasny i skomplikowany, że wymaga jak najszybszej kompleksowej reformy. Samorząd adwokacki i radcowski proponują nowe rozwiązania, które będą bardziej przejrzyste i usprawnią drogę uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej na różnych etapach sprawy – tłumaczy adw. Maciej Łaszczuk, członek NRA i przewodniczący komisji ds. praktyki adwokackiej przy NRA.
Mec. Filip Czernicki, koordynator ds. programów pro bono OIRP w Warszawie, prezes Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, zwrócił uwagę na chaos w systemie, który sprawia, że obywatel nie wie, jakie prawa mu przysługują. Z jednej strony przy uzyskaniu przedsądowej nieodpłatnej pomocy prawnej należy złożyć oświadczenie, o braku środków finansowych na odpłatną pomoc prawną, ale oświadczanie to nie jest weryfikowane. W uzyskaniu pomocy prawnej z urzędu w postępowaniach sądowych obowiązują inne procedury w sprawach karnych, cywilnych i administracyjnych. Ponadto nawet jeśli obywatel uzyska pomoc prawną z urzędu, niekoniecznie będzie zwolniony z kosztów sądowych.
W spotkaniu uczestniczył również dr Jan Winczorek z WPiA Uniwersytetu Warszawskiego, który omówił badania dotyczące dostępu do pomocy prawnej. Jego zdaniem w Polsce nadal jest duży problem z dostępem do prawa, problem dotyczy szczególnie formalno-prawnego instrumentarium.
Postulaty NRA i KRRP wsparły organizacje NGO zajmujące się poradnictwem prawnym pro bono.