KRRP przeciwko destrukcji samorządów zawodów zaufania publicznego
Tworzenie organizacji zawodowych obok samorządów zawodów zaufania publicznego narusza szereg zasad konstytucyjnych – wynika z analizy przygotowanej przez Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych. Chodzi o procedowane właśnie w Sejmie przepisy ustawy o ograniczaniu biurokracji i barier prawnych, w których znalazł się zapis zagrażający izbom zrzeszającym architektów i inżynierów budownictwa. Konsekwencje tego typu rozwiązań są daleko idące i, przede wszystkim, godzą w interes i bezpieczeństwo prawne obywateli.
Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej oraz Polska Izba Inżynierów Budownictwa to dwa pierwsze samorządy, które może dotknąć problem destrukcji wywołanej utworzeniem konkurencyjnych organizacji. W ramach działań deregulacyjnych w projektowanych przepisach ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych znalazł się przepis mówiący o możliwości tworzenia – za zgodą ministra – organizacji zawodowych, które będą miały takie same kompetencje co działające dziś samorządy.
W praktyce oznaczać to może likwidację znanego od lat systemu samorządów zawodów zaufania publicznego – które mają swoje korzenie w przepisach Konstytucji RP.
Zdaniem ekspertki OBSiL, prof. dr hab. Moniki Florczak-Wątor z Uniwersytetu Jagiellońskiego, procedowany przepis jest sprzeczny z konstytucją i narusza istotę samorządu zawodowego i jego podstawy ustrojowe.
Zgodnie z art. 17 Konstytucji RP to samorządy zawodowe reprezentują osoby wykonujące zawód zaufania publicznego oraz, w interesie publicznym, sprawują pieczę nad należytym wykonywaniem tego zawodu. Projektowane przepisy pozwalające tworzyć za zgodą ministra organizacje zawodowe o takich samych kompetencjach są więc niezgodne z powyższym przepisem Konstytucji.
A z ekspertyzy przygotowanej przez samorząd radców prawnych wynika, że przepis pozwalający na tworzenie organizacji zawodowych architektów i inżynierów budownictwa, konkurencyjnych do samorządów zawodowych – narusza także szereg innych zasad konstytucyjnych, w tym zasadę obligatoryjnej przynależności do organizacji samorządu zawodowego, zasadę działania organów władzy publicznej na podstawie prawa i w jego granicach, oraz zasadę prawidłowej legislacji i zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i prawa.
Prof. Rafał Stankiewicz, kierownik OBSiL:
Demontaż samorządów zawodów zaufania publicznego stanowi zagrożenie o wymiarze prawnym i społecznym. Niezależne, silne samorządy gwarantują wysoką jakość kształcenia swoich członków, nadzorują uzyskiwanie przez nich uprawnień zawodowych, wykonywanie zawodu i obowiązku posiadania obowiązkowego ubezpieczenia OC za zawodowe szkody oraz ich odpowiedzialność zawodową w razie uchybień. To z kolei zabezpiecza interes prawny obywateli, którzy korzystają z usług: radców prawnych, lekarzy, architektów czy inżynierów. Rozmontowanie samorządów zawodów zaufania publicznego oraz rozmycie ich kompetencji spowoduje, że najwyższa jakość kształcenia i skuteczne egzekwowanie odpowiedzialności zawodowej będą poważnie zagrożone. A ucierpią na tym przede wszystkim obywatele.
Włodzimierz Chróścik, prezes KRRP:
Projektowane przepisy to kolejna próba osłabienia samorządów zawodów zaufania publicznego, które stanowią jeden z filarów demokratycznego państwa prawa. Nie zgadzamy się na to przede wszystkim dlatego, że – jak wskazuje opinia ekspertów KRRP – proponowane regulacje naruszają co najmniej kilka zasad konstytucyjnych. Nie chcemy demontażu samorządów, prowadzonego pod pozorem „deregulacji”. Po raz kolejny apelujemy do legislatywy o właściwą motywację: nie polityczną, tymczasową, ale publiczną, obywatelską, długofalową. Głośno stawiamy pytanie: czy samorządy ustanowione niezgodnie z konstytucją, zależne od rządu lub określonego ministra będą realizowały interes obywatelski, czy potrzeby resortu? Dla nas odpowiedź jest oczywista i dlatego zdecydowanie apelujemy o odstąpienie od tej propozycji. Silne, niezależne od władzy, gwarantujące ochronę praw obywatela samorządy zawodów zaufania publicznego to kapitał demokracji i tak też powinny być traktowane.
Z pełną opinią Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP w tej sprawie można zapoznać się poniżej: Opinia OBSiL KRRP w sprawie projektu ograniczanie biurokracji i barier prawnych (druk sejmowy nr 3502)
