Stanowisko Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego stwierdzenia niezgodności Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z Konstytucją RP w dniu 10 marca 2022 r.
Krajowa Rada Radców Prawnych wyraża przekonanie, że rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego (TK) z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie o sygn. akt K 7/21 zmierza do zniesienia gwarantowanej Europejską Konwencją Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. (Konwencja) ochrony praw indywidualnych i odebrania obywatelom możliwości ubiegania się o skuteczną ochronę ich praw przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu (ETPC).
Powołane rozstrzygnięcie TK przekroczyło określony w art. 188 Konstytucji RP zakres właściwości tego organu, będąc działaniem ultra vires, gdyż kompetencje TK obejmują wyłącznie kontrolę konstytucyjności norm prawnych, nie zaś orzeczeń sądowych, w tym orzeczeń ETPC. Dodatkowo, zgodnie z art. 32 ust. 1 Konwencji, wyłącznie ETPC jest właściwy do rozpoznania wszystkich spraw dotyczących interpretacji i stosowania Konwencji, zaś zgodnie z art. 9 Konstytucji RP obowiązkiem wszystkich władz publicznych, w tym TK, jest przestrzeganie wiążącego Polskę prawa międzynarodowego. Polska jest stroną Konwencji od 1991 r.
TK orzekł, że skutkiem tego rozstrzygnięcia jest odmowa wykonalności czterech wyroków ETPC: wyroku z 29 czerwca 2021 r. w sprawie Broda i Bojara przeciwko Polsce; wyroku z 22 lipca 2021 r. w sprawie Reczkowicz przeciwko Polsce; wyroku z 8 listopada 2021 r. Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce; wyroku z 3 lutego 2021 r. w sprawie Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce.
Rząd RP, po wydaniu powyższych wyroków stwierdzających naruszenie przez Polskę art. 6 Konwencji, nie skorzystał z uprawnienia do kontroli tego wyroku przez Wielką Izbę ETPC. Tym samym uznany został ostateczny charakter wyroków ETPC. Zgodnie z art. 46 ust. 1 Konwencji Polska jest zobowiązana do wykonania ostatecznych wyroków ETPC.
Wydane przez TK w dniu 10 marca 2022 r. rozstrzygnięcie może w przyszłości stanowić podstawę do kwestionowania orzeczeń ETPC, które nie będą respektowane przez Polskę, co może wpłynąć na poszanowanie praw człowieka w Polsce, na co zwracała już wcześniej uwagę Krajowa Rada Radców Prawnych w stanowisku z dnia 25 listopada 2021 r. w odniesieniu do rozstrzygnięcia TK z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie o sygn. akt K 6/21.
Kontynuacja tej linii orzeczniczej przez TK, podważającej skuteczną ochronę podstawowych praw i wolności w Polsce szczególnie w obecnej chwili, gdy wierność standardom europejskim jest nie tylko kwestią prawną, lecz również żywotną racją stanu dla państwa polskiego i polskich obywateli, budzi sprzeciw Krajowej Rady Radców Prawnych.
