50. Europejska Konferencja Prezydentów Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Wiedeń, 9–11 czerwca
„Prawa stanowione przez władzę a rządy prawa. Jak zasada praworządności wkomponowuje się w europejską architekturę bezpieczeństwa?” tematem przewodnim 50. Europejskiej Konferencji Prezydentów Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych, która odbyła się w Wiedniu w dniach 9–11 czerwca br. W konferencji uczestniczyli także przedstawiciele samorządu radców prawnych, m.in. Piotr Chrzczonowicz – Przewodniczący Komisji Zagranicznej Krajowej Rady Radców Prawnych.
Wydarzenie zgromadziło ok. 160 prawników z wielu państw Europy, reprezentujących krajowe samorządy zawodowe oraz międzynarodowe organizacje prawnicze, jak np. CCBE, AEA-EAL, FBE czy AIJA. Uczestnikami obrad byli również przedstawiciele Komisji Europejskiej, rządu i parlamentu Republiki Austrii. Wśród prelegentów konferencji znaleźli się m.in. Minister Sprawiedliwości Republiki Austrii – Alma Zadić, Minister ds. Unii Europejskiej i Konstytucji Republiki Austrii – Karoline Edtstadler oraz Prezydent Adwokatury Ukrainy – Lydia Izovitova. W tym prestiżowym wydarzeniu, co należy podkreślić, zaznaczyli swój udział radcy prawni oraz adwokaci z Polski, reprezentujący władze krajowe obu samorządów, członkowie międzynarodowych organizacji prawniczych: r.pr. Maria Ślązak – Prezydent AEA-EAL, r.pr. Izabela Konopacka – Wiceprezydent FBE oraz r. pr. Piotr Chrzczonowicz –Przewodniczący Komisji Zagranicznej Krajowej Rady Radców Prawnych.
Na konferencji poruszono wiele tematów związanych z bieżącymi aktywnościami władz państwowych różnych krajów europejskich, w obliczu których obserwuje się naruszanie zasady praworządności, np. zjawisko masowej inwigilacji przy wykorzystaniu szpiegowskiego systemu Pegasus, kwestię reorganizacji w obrębie wymiaru sprawiedliwości prowadzącą do naruszenia niezawisłości sędziowskiej i niezależności władzy sądowniczej czy zagadnienie deprecjacji w niektórych państwach członkowskich UE orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Uwaga zebranych koncentrowała się na aktualnej sytuacji w Ukrainie, kwestiach odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne popełniane przez rosyjskiego agresora oraz dylematach dotyczących ochrony praworządności i efektywnych działań na jej rzecz w kraju objętym stanem wojennym, czy na kwestii starań Ukrainy o członkostwo w Unii Europejskiej.
Przy okazji obrad, uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z przygotowanym przez Naczelną Radę Adwokacką i Krajową Izbę Radców Prawnych raportem na temat aktualnego stanu praworządności w Polsce.
Doniosłym, mającym symboliczną wymowę wydarzeniem konferencji, było uroczyste podpisanie 11 czerwca 2022 r. w siedzibie Ambasady Republiki Francuskiej w Wiedniu deklaracji prawników europejskich na rzecz wsparcia zasady praworządności. Należy zaznaczyć, że ostateczna wersja tego dokumentu została zredagowana przy aktywnym współudziale przedstawicieli samorządu radców prawnych z Polski. Konferencja obfitowała w wiele dyskusji, także kuluarowych, pozwalających prawnikom z różnych krajów na wymianę doświadczeń i poglądów na temat spotykanych praktyk władz państwowych, ograniczających prawa i wolności człowieka oraz stanowiących ingerencję w ważne dla ochrony tych praw i wolności instytucjonalne zdobycze demokracji. Okazuje się, że poważnym i szeroko występującym problemem jest np. ingerencja w sferę tajemnicy zawodowej prawników. W trakcie tych dyskusji wyraźnie wybrzmiewało, że zarówno Unia Europejska, jak i każde państwo członkowskie jest wspólnotą bazującą na prawie, a prawo to wraz z jego zasadami – jako nieodzowna wartość współczesnej kultury europejskiej – powinno być respektowane w każdym akcie politycznym władzy. Prawnicy powinni głośno wyrażać swój sprzeciw wobec prób naruszania praworządności i nagannej politycznej instrumentalizacji prawa wszędzie tam, gdzie są i mogą być aktywni, aby być słyszalni w swoich społeczeństwach. To nie tylko powinność wynikająca z niezależności, ale i powinność ściśle etyczna.
