Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu do 1 lipca 2023 roku
ZBIÓR STANOWISK I PISM KOMISJI ETYKI I WYKONYWANIA ZAWODU KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH X i XI KADENCJI
Anonimizacja Stanowisk i Pism: Redakcja:
r.pr. Anna Grudzińska r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki
Ośrodek Badań Studiów i Legislacji Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu
Krajowej Rady Radców Prawnych Krajowej Rady Radców Prawnych
(do 31 sierpnia 2021r.)
Piotr Ciepiński
Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji
Krajowej Rady Radców Prawnych
(od 1 września 2021 r.)
Wydanie VII aktualizowane
(stan na 31 grudnia 2023 r.)[1]
Krajowa Izba Radców Prawnych
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych
Warszawa 2024
[1] Zbiór Stanowisk i Pism Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych obejmuje według stanu na dzień 31 grudnia 2023r. 91 stanowisk i 88 pism, w tym 5 stanowisk i 4 pisma dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego (I część skorowidza rzeczowego), 59 stanowisk i 56 pism dotyczących problematyki wykonywania zawodu, w tym 18 stanowisk i 11 pism dotyczących tajemnicy zawodowej, 24 stanowiska i 22 pisma dotyczące zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 5 stanowisk i 6 pism dotyczących informowania
o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów, 8 stanowisk i 10 pism dotyczących wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta, 2 pisma dotyczące stosunku do klienta oraz 2 stanowiska i 5 pism dotyczących stosunków pomiędzy radcami prawnymi (II część skorowidza rzeczowego), a także 29 stanowisk i 28 pism dotyczących pozostałych zagadnień, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego (III cześć skorowidza rzeczowego).
WSTĘP DO WYDANIA V (2022r.)
V wydanie opracowania zawiera Zbiór Stanowisk i Pism Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych X i XI kadencji, uwzględniający stan na dzień 31 grudnia 2022r. Począwszy od tego wydania przyjmujemy zasadę bieżącej aktualizacji zbioru. Kolejne stanowiska oraz pisma zamieszczane będą sukcesywnie, co umożliwi wszystkim zainteresowanym dostęp do wypowiedzi Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych bez konieczności dłuższego oczekiwania na ich publikację. W konsekwencji odpowiednio zmieniana będzie data umieszczona pod oznaczeniem wydania. Zapowiadane zmiany w powyższym zakresie z przyczyn organizacyjnych nie zostały wprowadzone w wydaniu IV.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu została powołana przez Krajową Radę Radców Prawnych X kadencji (2016 – 2020) i działała w składzie: Przewodniczący – r.pr. Ryszard Wilmanowicz (OIRP Toruń), Członkowie – r.pr. Wojciech Bujko (OIRP Zielona Góra) – od 2019 r., r.pr. Tomasz Głębocki (OIRP Opole), r.pr. Jacek Klimowicz (OIRP Białystok), r.pr. Tomasz Korpusiński (OIRP Kraków), r.pr. Jan Łoziński (OIRP Wrocław), r.pr. Stefan Mazurkiewicz (OIRP Szczecin) – do 2019 r., r.pr. Zbigniew Pawlak (OIRP Bydgoszcz) i Grzegorz Wyszogrodzki (OIRP Łódź). Nadzór nad działalnością Komisji sprawował Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych r.pr. Ryszard Ostrowski.
W XI kadencji (2020 – 2024) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych działa w składzie: Przewodniczący – r.pr. Ryszard Wilmanowicz (OIRP Toruń), Członkowie – r.pr. Joanna Gibas – Kobierecka (OIRP Gdańsk), r.pr. Tomasz Korpusiński (OIRP Kraków), r.pr. Jan Łoziński (OIRP Wrocław), r.pr. Zbigniew Jacek Minkiewicz (OIRP Białystok), r.pr. Rafał Owczarek (OIRP Zielona Góra), r.pr. dr Katarzyna Palka – Bartoszek (OIRP Katowice), r.pr. Dariusz Szymczak (OIRP Poznań) i r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki (OIRP Łódź). Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych r.pr. Zbigniew Tur.
Przypomnieć warto, że do zadań Komisji Etyki I Wykonywania Zawodu, zgodnie z §5 Uchwały Nr 21/XI/2020 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 5 grudnia 2020r. w sprawie powołania oraz zakresu działania komisji stałych Krajowej Rady Radców Prawnych XI kadencji, należy:
- udzielanie opinii, wyjaśnień i interpretacji w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu radcy prawnego na żądanie radców prawnych, organów samorządu radców prawnych, organów administracji publicznej, organów wymiaru sprawiedliwości, pracodawców i klientów;
- opracowywanie koncepcji (rozwiązań) dotyczących form wykonywania zawodu;
- współpraca z komisjami wykonywania zawodu rad okręgowych izb radców prawnych;
- monitorowanie działalności zawodowej prawników zagranicznych wpisanych na listy prowadzone przez rady okręgowych izb radców prawnych;
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących zawodu radcy prawnego;
- rozpatrywanie spraw skierowanych do Komisji przez Krajową Radę Radców Prawnych lub Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.
Nie zmieniły się zasady prezentacji stanowisk w porównaniu do wydania I. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania I.
Od czasu wydania IV zmianie uległa liczba stanowisk, a to w związku z nowymi sprawami skierowanymi do Komisji. Aktualnie (według stanu na dzień 31 grudnia 2022r.) Zbiór obejmuje 80 stanowisk, w tym 4 stanowiska dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego (I część skorowidza rzeczowego), 51 stanowisk dotyczących problematyki wykonywania zawodu, w tym 18 dotyczących tajemnicy zawodowej, 20 dotyczących zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 4 dotyczące informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów, 8 dotyczących wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta i 1 dotyczące stosunków pomiędzy radcami prawnymi (II część skorowidza rzeczowego) oraz 29 stanowisk dotyczących pozostałych zagadnień, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego (III cześć skorowidza rzeczowego).
Wprowadzony po raz pierwszy do wydania II Zbioru Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych Appendix zawierający zbiór pism w sprawach skierowanych do Komisji, które nie kwalifikowały się do zajęcia stanowiska z uwagi na ich zakres przedmiotowy – wykraczający poza przedmiot działania Komisji albo dotyczący kwestii uprzednio rozstrzygniętych, niespornych, czy też w stosunku do których pytający wnosili o wypowiedzenie się co przyjętego przez nich sposobu postępowania – został w niniejszym wydaniu zastąpiony przeniesieniem zbioru pism i ich przyporządkowaniem do poszczególnych części merytorycznych Zbioru, w zależności od zakresu przedmiotowego. Pisma zamieszczone zostały w porządku chronologicznym, po prezentacjach stanowisk. Celem zmiany prezentacji pism Komisji było ułatwienie ich wyszukiwania. W tym celu zastąpiono dotychczasowe kryterium chronologiczne kryterium przedmiotowo –chronologicznym. Przyczyną zmiany była także systematycznie powiększająca się liczba pism Komisji.
W pozostałym zakresie pisma prezentowane są na niezmienionych zasadach w porównaniu do wydania II. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania II.
V wydanie Zbioru uzupełnione zostało również o kolejne pisma i aktualnie, według stanu na dzień 31 grudnia 2022r., zawiera ich łącznie 67, w tym 4 pisma dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego (I część skorowidza rzeczowego), 39 pism dotyczących problematyki wykonywania zawodu, w tym 8 dotyczących tajemnicy zawodowej, 16 dotyczących zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 5 dotyczących informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów, 6 dotyczących wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta, 1 dotyczące stosunku do klienta i 3 dotyczące stosunków pomiędzy radcami prawnymi (II część skorowidza rzeczowego) oraz 24 pisma dotyczące pozostałych zagadnień, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego (III cześć skorowidza rzeczowego).
Konsekwentnie, począwszy od wydania V zmieniono także tytuł opracowania na Zbiór Stanowisk i Pism Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych X i XI kadencji.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych pragnie przy tym zwrócić uwagę, że z dniem 1 stycznia 2023r. weszły w życie Uchwała Nr 1/2022 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 8 lipca 2022 r. w sprawie zmiany Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz Uchwała Nr 124/XI/2022 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 3 grudnia 2022r. w sprawie Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego. W związku z powyższym podczas korzystaniu z niniejszego Zbioru należy uwzględnić, że w niektórych obszarach aktualność prezentowanych stanowisk i poglądów Komisji wymaga weryfikacji pod kątem zgodności ze znowelizowanym Kodeksem Etyki Radcy Prawnego i nowym Regulaminem wykonywania zawodu radcy prawnego.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych będzie wdzięczna za wszelkie uwagi dotyczące prezentowanego V wydania Zbioru Stanowisk i Pism. Przyczynią się one do udoskonalenia aktualizowanej edycji wydawnictwa.
Życzymy Państwu interesującej i, mamy nadzieję, także inspirującej lektury.
r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki r.pr. Ryszard Wilmanowicz
(OIRP Łódź) (OIRP Toruń)
Członek Komisji Przewodniczący Komisji
Łódź – Warszawa – Toruń
5 stycznia 2023r.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
WSTĘP DO WYDANIA IV (2021r.)
IV wydanie opracowania zawiera Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych X i XI kadencji, uwzględniający stan na dzień 31 sierpnia 2021r. Począwszy od tego wydania przyjmujemy zasadę bieżącej aktualizacji zbioru. Kolejne stanowiska oraz pisma zamieszczane będą sukcesywnie, co umożliwi wszystkim zainteresowanym dostęp do wypowiedzi Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych bez konieczności dłuższego oczekiwania na ich publikację. W konsekwencji odpowiednio zmieniana będzie data umieszczona pod oznaczeniem wydania.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu została powołana przez Krajową Radę Radców Prawnych X kadencji (2016 – 2020) i działała w składzie: Przewodniczący – r.pr. Ryszard Wilmanowicz (OIRP Toruń), Członkowie – r.pr. Wojciech Bujko (OIRP Zielona Góra) – od 2019 r., r.pr. Tomasz Głębocki (OIRP Opole), r.pr. Jacek Klimowicz (OIRP Białystok), r.pr. Tomasz Korpusiński (OIRP Kraków), r.pr. Jan Łoziński (OIRP Wrocław), r.pr. Stefan Mazurkiewicz (OIRP Szczecin) – do 2019 r., r.pr. Zbigniew Pawlak (OIRP Bydgoszcz) i Grzegorz Wyszogrodzki (OIRP Łódź). Nadzór nad działalnością Komisji sprawował Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych r.pr. Ryszard Ostrowski.
W XI kadencji (2020 – 2024) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych działa w składzie: Przewodniczący – r.pr. Ryszard Wilmanowicz (OIRP Toruń), Członkowie – Joanna Gibas – Kobierecka (OIRP Gdańsk), r.pr. Tomasz Korpusiński (OIRP Kraków), r.pr. Jan Łoziński (OIRP Wrocław), Zbigniew Jacek Minkiewicz (OIRP Białystok), Rafał Owczarek (OIRP Zielona Góra), Katarzyna Palka – Bartoszek (OIRP Katowice), Dariusz Szymczak (OIRP Poznań) i Grzegorz Wyszogrodzki (OIRP Łódź). Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych r.pr. Zbigniew Tur.
Przypomnieć warto, że do zadań Komisji Etyki I Wykonywania Zawodu, zgodnie z §5 Uchwały Nr 21/XI/2020 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 5 grudnia 2020r. w sprawie powołania oraz zakresu działania komisji stałych Krajowej Rady Radców Prawnych XI kadencji, należy:
- udzielanie opinii, wyjaśnień i interpretacji w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu radcy prawnego na żądanie radców prawnych, organów samorządu radców prawnych, organów administracji publicznej, organów wymiaru sprawiedliwości, pracodawców i klientów;
- opracowywanie koncepcji (rozwiązań) dotyczących form wykonywania zawodu;
- współpraca z komisjami wykonywania zawodu rad okręgowych izb radców prawnych;
- monitorowanie działalności zawodowej prawników zagranicznych wpisanych na listy prowadzone przez rady okręgowych izb radców prawnych;
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących zawodu radcy prawnego;
- rozpatrywanie spraw skierowanych do Komisji przez Krajową Radę Radców Prawnych lub Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.
Nie zmieniły się zasady prezentacji stanowisk w porównaniu do wydania I. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania I.
Od czasu wydania III zmianie uległa liczba stanowisk, a to w związku z nowymi sprawami skierowanymi do Komisji. Aktualnie (według stanu na dzień 31 sierpnia 2021r.) Zbiór obejmuje 69 stanowisk, w tym 2 stanowiska dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego – godności zawodu (I część skorowidza rzeczowego), 40 stanowisk dotyczących problematyki wykonywania zawodu, w tym 14 dotyczących tajemnicy zawodowej, 15 dotyczących zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 4 dotyczące informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów, 6 dotyczących wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta i 1 dotyczące stosunków pomiędzy radcami prawnymi (II część skorowidza rzeczowego) oraz 27 stanowisk dotyczących pozostałych zagadnień, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego (III cześć skorowidza rzeczowego).
Wprowadzony po raz pierwszy do wydania II Zbioru Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych Appendix zawierający zbiór pism w sprawach skierowanych do Komisji, które nie kwalifikowały się do zajęcia stanowiska z uwagi na ich zakres przedmiotowy – wykraczający poza przedmiot działania Komisji albo dotyczący kwestii uprzednio rozstrzygniętych, niespornych, czy też w stosunku do których pytający wnosili o wypowiedzenie się co przyjętego przez nich sposobu postępowania – został w niniejszym wydaniu uzupełniony o kolejne pisma i aktualnie zawiera ich 29.
Nie zmieniły się zasady prezentacji pism w porównaniu do wydania II. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania II.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych będzie wdzięczna za wszelkie uwagi dotyczące prezentowanego IV wydania Zbioru Stanowisk. Przyczynią się one do udoskonalenia aktualizowanej edycji wydawnictwa.
Życzymy Państwu interesującej i, mamy nadzieję, także inspirującej lektury.
r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki r.pr. Ryszard Wilmanowicz
(OIRP Łódź) (OIRP Toruń)
Członek Komisji Przewodniczący Komisji
Łódź – Warszawa – Toruń
31 sierpnia 2021r.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
WSTĘP DO WYDANIA III (2020r.)
III wydanie opracowania zawiera Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych, uwzględniający stan na dzień 6 lipca 2020r. Nie zmieniły się zasady prezentacji stanowisk w porównaniu do wydania I. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania I.
Od czasu wydania II zmianie uległa liczba stanowisk, a to w związku z nowymi sprawami skierowanymi do Komisji. Aktualnie Zbiór obejmuje 57 stanowisk, w tym 2 stanowiska dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego – godności zawodu (I część skorowidza rzeczowego), 30 stanowisk dotyczących problematyki wykonywania zawodu, w tym 10 dotyczących tajemnicy zawodowej, 11 dotyczących zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 4 dotyczące informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów, 4 dotyczące wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta i 1 dotyczące stosunków pomiędzy radcami prawnymi (II część skorowidza rzeczowego) oraz 25 stanowisk dotyczących pozostałych zagadnień, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego (III cześć skorowidza rzeczowego).
Wprowadzony do wydania II Zbioru Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych Appendix zawierający zbiór pism w sprawach skierowanych do Komisji, które nie kwalifikowały się do zajęcia stanowiska z uwagi na ich zakres przedmiotowy – wykraczający poza przedmiot działania Komisji albo dotyczący kwestii uprzednio rozstrzygniętych, niespornych, czy też w stosunku do których pytający wnosili o wypowiedzenie się co przyjętego przez nich sposobu postępowania – został w niniejszym wydaniu uzupełniony o kolejne pisma i aktualnie zawiera ich 12.
Nie zmieniły się zasady prezentacji pism w porównaniu do wydania II. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania II.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych będzie wdzięczna za wszelkie uwagi dotyczące prezentowanego III wydania Zbioru Stanowisk. Przyczynią się one do udoskonalenia kolejnych edycji wydawnictwa.
Życzymy Państwu interesującej i, mamy nadzieję, także inspirującej lektury.
r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki r.pr. Ryszard Wilmanowicz
(OIRP Łódź) (OIRP Toruń)
Członek Komisji Przewodniczący Komisji
Łódź – Warszawa – Toruń
12 sierpnia 2020r.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
WSTĘP DO WYDANIA II (2019r.)
II wydanie opracowania zawiera Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych, uwzględniający stan na dzień 23 listopada 2019r. Nie zmieniły się zasady prezentacji stanowisk w porównaniu do wydania I. W tym zakresie aktualne pozostają informacje zawarte we wstępie do wydania I.
Od czasu wydania I zmianie uległa liczba stanowisk, a to w związku z nowymi sprawami skierowanymi do Komisji. Aktualnie Zbiór obejmuje 44 stanowiska, w tym 2 stanowiska dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego – godności zawodu (I część skorowidza rzeczowego), 24 stanowiska dotyczące problematyki wykonywania zawodu, w tym 9 dotyczących tajemnicy zawodowej, 8 dotyczących zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 4 dotyczące informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów i 3 dotyczące wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta (II część skorowidza rzeczowego) oraz 18 stanowisk dotyczących pozostałych zagadnień, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego (III cześć skorowidza rzeczowego).
Prezentowany Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych uzupełniony został o Appendix zawierający zbiór 5 pism w sprawach skierowanych do Komisji, które nie kwalifikowały się do zajęcia stanowiska z uwagi na ich zakres przedmiotowy – wykraczający poza przedmiot działania Komisji albo dotyczący kwestii uprzednio rozstrzygniętych, niespornych, czy też w stosunku do których pytający wnosili o wypowiedzenie się co przyjętego przez nich sposobu postępowania.
W przypadku zbioru pism wprowadzono określenie zakresu przedmiotowego każdego z nich, a następnie przytoczenie zagadnień przedstawionych przez wnioskodawców wraz z udzielonymi odpowiedziami. Każde z pism zostało oznaczone danymi identyfikacyjnymi składającymi się, tak samo jak w przypadku stanowisk, z oznaczenia P – Pismo, ciągu cyfr zawierających datę sporządzenia pisma (np. 17.05.2019 – co oznacza, że jest to pismo z dnia 17 maja 2019r.) oraz inicjałów Autora. Poprzez odesłanie (link) zamieszczone w danych identyfikacyjnych pism możliwe jest zapoznanie się z ich pełnymi tekstami – w wersji zanonimizowanej, z uwagi na obowiązujące w tym zakresie zasady.
W związku z rezygnacją złożoną przez r.pr. Stefana Mazurkiewicza (OIRP Szczecin) skład osobowy Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu uzupełniony został przez Krajową Radę Radców Prawnych o r.pr. Wojciecha Bujko (OIRP Zielona Góra).
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych będzie wdzięczna za wszelkie uwagi dotyczące prezentowanego II wydania Zbioru Stanowisk. Przyczynią się one do udoskonalenia kolejnych edycji wydawnictwa.
Życzymy Państwu interesującej i, mamy nadzieję, także inspirującej lektury.
r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki r.pr. Ryszard Wilmanowicz
(OIRP Łódź) (OIRP Toruń)
Członek Komisji Przewodniczący Komisji
Łódź – Warszawa – Toruń
15 listopada 2019r.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
WSTĘP DO WYDANIA I (2018r.)
Celem niniejszego opracowania jest prezentacja Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych. Przypomnieć warto, że do zadań Komisji należy:
- udzielanie opinii, wyjaśnień i interpretacji w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu radcy prawnego na żądanie radców prawnych, organów samorządu radców prawnych, organów administracji publicznej, organów wymiaru sprawiedliwości, pracodawców i klientów;
- opracowywanie koncepcji (rozwiązań) dotyczących form wykonywania zawodu;
- współpraca z komisjami wykonywania zawodu rad okręgowych izb radców prawnych;
- monitorowanie działalności zawodowej prawników zagranicznych wpisanych na listy prowadzone przez rady okręgowych izb radców prawnych;
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących zawodu radcy prawnego;
- rozpatrywanie spraw skierowanych do Komisji przez Krajową Radę Radców Prawnych lub Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu została powołana przez Krajową Radę Radców Prawnych X kadencji (2016 – 2020) i działa w składzie: Przewodniczący – r.pr. Ryszard Wilmanowicz (OIRP Toruń), Członkowie – r.pr. Tomasz Głębocki (OIRP Opole), r.pr. Jacek Klimowicz (OIRP Białystok), r.pr. Tomasz Korpusiński (OIRP Kraków), r.pr. Jan Łoziński (OIRP Wrocław), r.pr. Stefan Mazurkiewicz (OIRP Szczecin), r.pr. Zbigniew Pawlak (OIRP Bydgoszcz) i Grzegorz Wyszogrodzki (OIRP Łódź). Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych r.pr. Ryszard Ostrowski.
W zamyśle jest to pierwsza część opracowania. W kolejnej części zaprezentowane zostaną nieuwzględnione w niniejszym opracowaniu, pozostałe Stanowiska Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP, tak aby udostępnić Koleżankom i Kolegom Radcom Prawnym i Aplikantom Radcowskim całość dorobku Komisji. W planach jest przygotowanie Zbioru Stanowisk Komisji Etyki Krajowej Rady Radców Prawnych IX kadencji oraz Komisji Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych IX kadencji, sporządzonych na gruncie obowiązującego od 2015r. Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W ten sposób, w założeniu, zaprezentowana zostanie całość dorobku właściwych rzeczowo Komisji Krajowej Rady Radców Prawnych, uwzględniającego obowiązujący Kodeks Etyki Radcy Prawnego. W planach jest publikowanie periodycznego wydawnictwa upowszechniającego na bieżąco przygotowywane stanowiska.
Wyrażamy nadzieję, że publikacja przyczyni się do pogłębienia znajomości Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i innych aktów prawnych dotyczących wykonywania zawodu radcy prawnego oraz ich wykładni, stanowiąc równocześnie uzupełnienie dotychczasowego dorobku w tym zakresie, w szczególności orzecznictwa okręgowych sądów dyscyplinarnych okręgowych izb radców prawnych, Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych, a także literatury przedmiotu, w tym zwłaszcza publikacji autorstwa r.pr. dr Tomasza Jaroszyńskiego, r.pr. Anny Sękowskiej i dr Pawła Skuczyńskiego: „Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz” (Wydawnictwo Praktyka Prawnicza, Warszawa 2016) oraz publikacji autorstwa r.pr. dr Tomasza Schefflera (redaktora), r.pr. Włodzimierza Chróścika, r.pr. Gerarda Dźwigały, r.pr. Leszka Korczaka, r.pr. Jarosława Sobutki i r.pr. Anity Woronieckiej: „Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz” (Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2017 – 2. wydanie).
Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych składa się ze skorowidza rzeczowego, wykazu aktów prawnych, informacji o Autorach projektów stanowisk przyjętych przez Komisję oraz zbioru stanowisk.
Skorowidz rzeczowy zawiera:
– informacje o przedmiocie poszczególnych stanowisk;
– dane identyfikacyjne stanowisk składające się z oznaczenia SK – Stanowisko Komisji, ciągu cyfr zawierających datę wydania stanowiska (np. 30.05.2017 – co oznacza, że jest to stanowisko z dnia 30 maja 2017r.) oraz inicjałów Autora projektu stanowiska przyjętego przez Komisję;
– informacje o przepisach prawa powszechnie obowiązującego i prawa wewnętrznego samorządu radców prawnych, których dotyczą stanowiska.
Systematyka skorowidza rzeczowego odwołuje się do systematyki wewnętrznej Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Jej zakres przedmiotowy determinowany jest zakresem zagadnień przedstawionych Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych do zaopiniowania i obejmuje 2 stanowiska dotyczące problematyki podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego – godności zawodu oraz 19 stanowisk dotyczących problematyki wykonywania zawodu, w tym 8 dotyczących tajemnicy zawodowej, 5 dotyczących zajęć niedopuszczalnych oraz konfliktu interesów, 4 dotyczące informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów i 2 dotyczące wynagrodzenia radcy prawnego oraz środków klienta. Pozostałe zagadnienia stanowiące przedmiot 14 stanowisk, których zakres przedmiotowy wykracza poza Kodeks Etyki Radcy Prawnego zostały ujęte w części III skorowidza, jako inne zagadnienia związane z wykonywaniem zawodu.
Wykaz aktów prawnych zawiera dane identyfikujące akty prawa powszechnie obowiązującego i prawa wewnętrznego samorządu radców prawnych, których dotyczą stanowiska.
Informacja o Autorach projektów stanowisk przyjętych przez Komisję objaśnia inicjały zamieszczone w skorowidzu rzeczowym w ramach danych identyfikacyjnych stanowisk.
Zbiór Stanowisk Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych zawiera 35 Stanowisk Komisji, zgodnie z systematyką przyjętą w skorowidzu rzeczowym. Zbiór zawiera:
– opis zagadnienia stanowiącego przedmiot opinii, z reguły w formie pytania lub pytań, w niektórych przypadkach wraz opisem wybranych elementów stanu faktycznego;
– tezy Stanowiska Komisji. Przyjęta formuła prezentacji tez jest z założenia dość obszerna pod względem objętości. Założeniem, które legło u podstaw przyjętego sposobu prezentacji było możliwie pełne oddanie istoty rozstrzygnięcia przez Komisję przedstawianych zagadnień. Skróty oraz inne zabiegi redakcyjne zostały wyraźnie zaznaczone w tekście – w przypadku zamieszczenia części zdania oznaczeniami: (…) – jeżeli cytowana jest część stanowiska; [A] – jeżeli teza zaczyna się od słowa, które w tekście stanowiska nie jest na początku zdania. W niezbędnych przypadkach zamieszczono uzupełnienia nie mające, z założenia, wpływu na treść stanowiska – np. jeżeli z nietezowanej części stanowiska wynika, że powołuje się przepis ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, a ujęty w tezie tekst ogranicza się do powołania przepisu bez wskazania ustawy, w danej tezie uzupełniano informację o ustawie – z zaznaczeniem: przyp. red. – przypis redaktora;
– dane identyfikacyjne stanowisk składające się, tak samo jak w przypadku skorowidza rzeczowego, z oznaczenia SK – Stanowisko Komisji, ciągu cyfr zawierających datę wydania stanowiska (np. 30.05.2017 – co oznacza, że jest to stanowisko z dnia 30 maja 2017r.) oraz inicjałów Autora projektu stanowiska przyjętego przez Komisję. Poprzez odesłanie (link) zamieszczone w danych identyfikacyjnych stanowisk możliwe jest zapoznanie się z pełnymi tekstami stanowisk – w wersji zanonimizowanej, z uwagi na obowiązujące w tym zakresie zasady.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych będzie wdzięczna za wszelkie uwagi dotyczące prezentowanego Zbioru Stanowisk. Przyczynią się one do udoskonalenia kolejnych edycji wydawnictwa.
Życzymy Państwu interesującej i, mamy nadzieję, także inspirującej lektury.
r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki r.pr. Ryszard Wilmanowicz
(OIRP Łódź) (OIRP Toruń)
Członek Komisji Przewodniczący Komisji
Łódź – Warszawa – Toruń
23 listopada 2018r.
SKOROWIDZ RZECZOWY
I Podstawowe zasady wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązki etyczne radcy prawnego
1) możliwość publicznego reklamowania przez radcę prawnego (w ramach świadczenia pomocy prawnej) usług swojego klienta w pismach kierowanych do Sądu (SK-30.05.2017-JK) – art. 11 ust. 1 URP; art. 6, art. 11, art. 38 ust. 1, art. 48, art. 49 KERP;
II Wykonywanie zawodu
20) postępowanie radcy prawnego w przypadku zwolnienia z tajemnicy zawodowej (P-10.06.2020-RW);
23) zakres przedmiotowy tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Dane klienta (P-09.06.2021-RW);
2. Zajęcia niedopuszczalne oraz konflikt interesów
34) dopuszczalność uczestnictwa radcy prawnego w czynnościach egzekucyjnych (P-19.08.2021-RW);
3. Informowanie o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwanie klientów
4. Wynagrodzenie radcy prawnego oraz środki klienta
16) odsetki od kosztów zastępstwa procesowego (P-22.06.2023-RW).
17) dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego (art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych) po ustaniu stosunku pracy (P-27.09.2023-RW);
5. Stosunek do klienta
6. Stosunki pomiędzy radcami prawnymi
III. Inne zagadnienia związane z wykonywaniem zawodu
31) Przetwarzanie danych osobowych radców prawnych przez klienta (P-17.05.2019-RW);
32) wystawienie faktury VAT przez radcę prawnego – pełnomocnika z urzędu (P-04.07.2019-RO);
34) wydawanie wspólnych opinii prawnych przez radców prawnych (P-10.06.2020-RW);
36) status radcy prawnego w przypadku zatrudnienia na innym stanowisku (P-05.01.2021-RW);
41) dopuszczalność udziału radcy prawnego w komisji antymobbingowej (P-28.10.2021-GW-3);
45) zakres przedmiotowy obowiązku udzielania pomocy prawnej z urzędu (P-10.01.2022-RW);
54) obowiązek przechowywania akt spraw klienta przez radcę prawnego (P-10.03.2023-RW);
WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH
DWENAPUSI – Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym)(Dz.U. UE.L 2000.178.1);
DWEUKZ – Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. UE.L 2005.255.22 z późn. zm.);
KC – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.);
KEPE – Kodeks Etyki Prawników Europejskich z dnia 28 października 1988 r. (z późn. zm.) – Załącznik do Uchwały Nr 8/2010 IX Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 6 listopada 2010r. w sprawie przyjęcia Kodeksu Etyki Prawników Europejskich;
KERP – Kodeks Etyki Radcy Prawnego – Załącznik do Uchwały Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (z późn. zm.);
KK – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.);
Konstytucja RP – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz.U. z 1997r. Nr 78 poz. 483 z późn. sprost. i zm.);
KoOPCz – Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. 1993 Nr 61, poz. 284 z późn. uzup. i zm.);
KP – Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 z późn. zm.);
KPC – Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j.Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.;
KPK – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1375 z późn. zm.);
KSH – Ustawa z dnia 15 września 2000r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 18;
KW – Ustawa z dnia 5 stycznia 2011r. Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 2408);
PKD – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz.U. z 2007r. Nr 251 poz. 1885 z późn. zm,);
RKZ – Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 227 z późn. zm.);
ROAR – Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej – Załącznik do Uchwały Nr 783/XI/2022 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 9 listopada 2022r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej (z późn. zm.);
RODO – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (Dz.U. UE.L 2016.119.1 z późn. sprost.);
ROnORPSE – Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (t.j. Dz.U. z 2022r. poz. 340) (utraciło moc);
ROSU – Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2016 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (t.j. Dz.U. z 2022r. poz. 2024 z późn. zm.);
ROZPORZĄDZENIE 765/2006 – Rozporządzenie Rady (UE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (Dz. Urz. UE L 134, z dnia 20 maja 2006 r., s. 1 i n., z późn. zm.);
RUOONiZ – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020r. poz. 964 z późn. zm.)(utraciło moc);
RWRPdPSU – Regulamin postępowania rad okręgowych izb radców prawnych przy wyznaczaniu radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego – Załącznik do Uchwały Nr 152/VIl/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 15 października 2010 r. w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu (z późn. zm.) – tekst jednolity: Uchwała Nr 277/IX/2016 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 lipca 2016r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu;
RWZA – Regulamin wykonywania zawodu adwokata w kancelarii indywidualnej lub spółkach – Uchwała Nr 54/2009 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 12 września 2009r. (z późn. zm.) – tekst jednolity: Obwieszczenie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 24 listopada 2022r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Regulaminu wykonywania zawodu adwokata w kancelarii indywidualnej lub spółkach (utracił moc);
RWZRP – Regulamin wykonywania zawodu radcy prawnego – Załącznik do Uchwały Nr 94/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 13 czerwca 2015 r. w sprawie Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (akt utracił moc z dniem 1 stycznia 2023r.); Regulamin wykonywania zawodu radcy prawnego – Załącznik do Uchwały Nr 124/XI/2022 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 3 grudnia 2022r. w sprawie Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (akt wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2023r.);
RZiTDoZWW – Uchwała Nr 112/VII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 30 stycznia 2010r. Regulamin zakresu i trybu działania oraz zasad wynagradzania wizytatorów – tekst jednolity: Uchwała Nr 164/X/2018 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu zakresu i trybu działania oraz zasad wynagradzania wizytatorów (z późn. zm.);
RZWODZ – Regulamin zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku – Załącznik do Uchwały Nr 103/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 grudnia 2015r w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku – tekst jednolity: Uchwała Nr 295/X/2018 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 12 lipca 2018r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku; Uchwała Nr 209/X/2020 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 24 października 2020 r. w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku (z późn. zm.);
TFUE – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004r. Nr 90 poz. 864/2 z późn. zm.);
UDU – Ustawa z dnia 15 grudnia 2017r. o dystrybucji ubezpieczeń (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1111 z późn. zm.);
UDUIR – Ustawa z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracynej (t.j. Dz.U z 2023r. poz. 656 z późn. zm.);
UFP – Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 1270 z późn. zm.);
UFR – Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. 2023 r. poz. 326);
UoBRFAoNP – Ustawa z dnia 11 maja 2017r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (t.j. Dz.U z 2023r. poz. 1115 z późn. zm.);
UODO – Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1781);
UoUD – Ustawa z dnia 6 lipca 2001r. o usługach detektywistycznych (t.j. Dz.U. z 2020r. poz. 129 z późn. zm.);
UOUO – Ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz.U. 2023r. poz. 2500);
UPA – Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 z późn. zm.);
UPAut – Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2022r. poz. 2509 z późn. zm.);
UPNPR – Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 845);
UPP – Ustawa z dnia 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.);
UPS – Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 530);
UPrSp – Ustawa z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 648 z późn. zm.);
UPWAU – Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1497 z późn. zm.);
UPWUPZP – Ustawa z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2020 z późn. zm.);
UPZiIRP – Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 735 z późn. zm.);
UPZP – Ustawa z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1605 z późn. zm.);
URP – Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1166 z późn. zm.);
USC – Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1691 z późn. zm.);
U-COVID-19 – Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1327 z późn. zm.);
USpM – Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 438 z późn. zm.);
UŚPZPP – Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 823 z późn. zm.);
UŚUDE – Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz. U
z 2020 r. poz. 344);
UWRPdPSU – Uchwała Nr 152/VIl/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 15 października 2010 r. w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu (z późn. zm.) – tekst jednolity: Uchwała Nr 277/IX/2016 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 lipca 2016r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu;
UWSCz – Uchwała Nr 7/VIII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie wysokości składki członkowskiej i składki ubezpieczeniowej, zasad ich uiszczania i podziału – tekst jednolity: Uchwała Nr 125/X/2017 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 października 2017r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie wysokości składki członkowskiej i składki ubezpieczeniowej, zasad ich uiszczania i podziału (z późn. zm.);
UZNK – Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1233);
UZUKZ – Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (t.j. Dz.U. z 2023r. poz. 334);
UZZ – ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2022r. poz. 854);
UZZMP – Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 973 z późn. zm.);
ZZEAGZ – Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej) – Uchwała Nr 2/XVIII/98 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 10 października 1998 r. (z późn. zm.) – tekst jednolity: Obwieszczenie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 22 września 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeksu Etyki Adwokackiej) (http://www.nra.pl/admin/wgrane_dokumenty/zal-do-uchwaly-prezydium-nra-nr-2302022kodeksetykiadwokackiejtekst-jednolity.pdf).
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
AUTORZY PROJEKTÓW STANOWISK I PISM PRZYJĘTYCH PRZEZ KOMISJĘ ETYKI I WYKONYWANIA ZAWODU KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH X i XI KADENCJI
r.pr. Wojciech Bujko – WB
r.pr. Joanna Gibas – Kobierecka – JG-K
r.pr. Tomasz Głębocki – TG
r.pr. Jacek Klimowicz – JK
r.pr. Tomasz Korpusiński – TK
r.pr. Jan Łoziński – JŁ
r.pr. Stefan Mazurkiewicz – SM
r.pr. Zbigniew Jacek Minkiewicz – ZJM
r.pr. Ryszard Ostrowski – RO
r.pr. dr Katarzyna Palka – Bartoszek – KP-B
r.pr. Zbigniew Pawlak – ZP
r.pr. Karolina Pukańska – Dura – KP-D
r.pr. Dariusz Szymczak – DSz
r.pr. Zbigniew Tur – ZT
r.pr. Ryszard Wilmanowicz – RW
r.pr. Grzegorz Wyszogrodzki – GW
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
ZBIÓR STANOWISK
KOMISJI ETYKI I WYKONYWANIA ZAWODU
KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH
X i XI KADENCJI
I. PODSTAWOWE ZASADY WYKONYWANIA ZAWODU ORAZ WARTOŚCI I OBOWIĄZKI ETYCZNE RADCY PRAWNEGO
1) Czy dopuszczalne jest publiczne reklamowanie przez radcę prawnego (w ramach świadczenia pomocy prawnej) usług swojego klienta w pismach kierowanych do Sądu?
A. Kodeks Etyki Radcy Prawnego zawiera zbiór zasad kierowanych do członków samorządu, stanowiących wytyczne postępowania radców prawnych w życiu zawodowym, samorządowym, a także w życiu prywatnym. W zakresie poruszonym pytaniem wnioskodawczyni przedmiotowo istotne pozostają przepisy ogólne Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, regulujące wykonywanie zawodu oraz przepisy o wolności słowa i pisma zawarte w Rozdziale V, albowiem Kodeks nie zawiera przepisu ściśle odnoszącego się do zagadnienia przedstawionego Komisji (…).
B. Akceptowalne działania komunikacyjne radcy prawnego nie mogą wykraczać poza granice wyznaczone przez przepisy prawa, rzeczową potrzebę oraz zasady etyki radcy prawnego.
C. [O]świadczenie radcy prawnego zawarte w piśmie procesowym [wskazujące na rzetelność i fachowość reprezentowanego klienta jako przedsiębiorcy – przyp. red.] nie narusza przepisów obowiązujących członków samorządu radcowskiego. (…) [R]adca prawny korzysta z wolności słowa i pisma w zakresie wykonywanej przez niego pomocy prawnej i, o ile wolność ta nie narusza obowiązujących przepisów, żaden organ nie posiada legitymacji do ingerowania w treść wystąpień radcy prawnego, o których kształcie z punktu widzenia interesu klienta decyduje sam radca prawny. Sformułowania użyte przez radcę prawnego w piśmie sądowym nie uchybiają godności zawodu oraz, nie podważają zaufania publicznego do samorządu radcowskiego. W sytuacji posiadania informacji o rzetelności swojego klienta, ważnych z punktu widzenia toczącego się postępowania, w granicach wolności słowa, radca prawny może wskazywać na fachowość podmiotą, który reprezentuje. Oczywiście – każdorazowo radca prawny winien zachować rozwagę w formułowaniu swoich wypowiedzi a także stosowny umiar, unikając w miarę możliwości wypowiedzi, które mogą być przedmiotem późniejszej krytyki, tak ze strony podmiotu, którego reprezentacji podjął się radca prawny, jak i strony przeciwnej postępowania.
……………………………………………………………………………………………………
2) Czy nabycie nieruchomości na licytacji w toku egzekucji komorniczej przez radcę prawnego reprezentującego wierzyciela w tym postępowaniu, do majątku osobistego, byłoby sprzeczne z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego, a w szczególności czy nie byłby to czyn niegodny radcy prawnego, naruszający tajemnicę zawodu lub podważający zaufanie do zawodu radcy prawnego?
Wnioskodawca wskazał, że od kilku lat reprezentuje wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym, który egzekwuje od swojego dłużnika świadczenie pieniężne (kwota główna, odsetki, koszty procesu i egzekucji). Oprócz tego wierzyciela, w postępowaniu uczestniczy również kilku innych wierzycieli. Egzekucja była i jest bezskuteczna. Dłużnik posiada tylko nieruchomość, która została zajęta w toku egzekucji, a planowana jest pierwsza licytacja tej nieruchomości. Z klientem, którego reprezentuje wnioskodawca, ewentualny zakup zostałby wcześniej uzgodniony, a konsekwencje wyjaśnione. Dzięki temu zakupowi klient radcy prawnego składającego zapytanie, odzyskałby część należności egzekwowanych od dłużnika. Radca prawny zastrzegł, że w licytacji uczestniczyłby tylko w charakterze licytanta, a nie urzędowo w todze jako pełnomocnik wierzyciela, co też byłoby wcześniej z klientem uzgodnione.
A. [N]a szczególną uwagę zasługuje (…) przepis art. 16 KERP, zgodnie z którym dochowanie tajemnicy zawodowej obejmuje nie tylko zakaz ujawniania informacji i dokumentów, o których mowa w art. 15, ale również zakaz skorzystania z nich w interesie własnym lub innej osoby. (…) [N]ie można pominąć kwestii, iż radca prawny jako profesjonalista, ma pełną wiedzę o tym, iż cena nabycia nieruchomości na licytacji komorniczej jest niższa, niż wartość rynkowa tej samej nieruchomości, tym bardziej, jeżeli dojdzie do drugiej licytacji, wobec bezskuteczności pierwszej licytacji.
W rozpatrywanej, hipotetycznej sytuacji, radca prawny do własnych celów wykorzystywałby wiedzę (informacje, dokumenty) pozyskaną, w toku prowadzenia sprawy w imieniu i na rzecz klienta. Należy podkreślić, że byłoby to świadczenie pomocy prawnej klientowi, z korzyścią dla swojego majątku (nabycie do osobistego majątku przedmiotu, z którego zaspokajana jest wierzytelność klienta). Istotne jest jednak, że co do zasady jedyna dopuszczalna korzyść majątkowa radcy prawnego reprezentującego klienta w danej sprawie, polega na prawie do honorarium za prowadzenie sprawy, a do istoty zawodu radcy prawnego należy unikanie sytuacji, w których osobiste, a w szczególności majątkowe interesy klienta, łączą się z osobistymi interesami radcy prawnego będącego pełnomocnikiem.
B. [O]pisane zachowanie należałby uznać za niezgodne z zasadami etyki zawodu, jako naruszające tajemnicę radcowską, a z drugiej strony podważającą zaufanie społeczne do zawodu radcy prawnego. Należy bowiem podkreślić, że w społecznym odczuciu, np. dłużników w tym konkretnym postępowaniu, ale także osób trzecich znających realia sprawy, mogłoby powstać wrażenie, iż radca prawny wykorzystuje do własnych ekonomicznych interesów wiedzę, która stawia go w lepszej sytuacji, niż przeciętnego uczestnika obrotu nieruchomościami. Innymi słowy mogłoby to rodzić wrażenie, że radca prawny wykorzystuje z jednej strony krytyczne położenie dłużnika i za niską kwotę uzyskuje korzyść w postaci nieruchomości, a z drugiej strony również jego zachowanie mogłoby stanowić pośrednio nieuzasadnione uprzywilejowanie.
……………………………………………………………………………………………………
3) Czy dopuszczalne jest poinformowania przez radcę prawnego w spawie prywatnej w piśmie wzywającym do naprawienia szkody o tym, że zachowanie osoby, do której kierowane jest wezwanie prowadzi nie tylko do roszczeń odszkodowawczych, ale także o treści przepisu art. 288 KK (tj. uszkodzenia mienia)?
Z informacji przekazanych przez radcę prawnego kierującego zapytanie wynika, że pismo miałaby zostać kierowane do sąsiada, który pod wpływem alkoholu uszkodził drzwi do mieszkania radcy prawnego, kopiąc w nie.
Poinformowanie przez radcę prawnego w sprawie prywatnej, w piśmie tego radcy prawnego wzywającym adresata pisma do naprawienia szkody o tym, że zachowanie osoby, do której kierowane jest wezwanie prowadzi nie tylko do roszczeń odszkodowawczych, ale także o treści art. 288 KK (tj. uszkodzenia mienia), narusza postanowienia art. 11 ust. 1 KERP w zw. z art. 38 ust. 2 KERP.
……………………………………………………………………………………………………
4.1) Czy działalność zawodowa radcy prawnego na rzecz obywateli Federacji Rosyjskiej oraz osób prawnych kontrolowanych przez te osoby, które są objęte sankcjami polskimi i europejskimi jest zgodna z prawem oraz zasadami etyki zawodowej?
4.2) Czy działalność zawodowa radcy prawnego na rzecz obywateli Federacji Rosyjskiej oraz osób prawnych kontrolowanych przez te osoby, które nie są objęte sankcjami polskimi i europejskimi jest zgodna z prawem oraz zasadami etyki zawodowej?
4.3) Czy działalność zawodowa radcy prawnego na rzecz obywateli Federacji Rosyjskiej oraz osób prawnych kontrolowanych przez te osoby, które nie są objęte sankcjami polskimi i europejskimi, a które działają w sektorach wrażliwych, jak handel surowcami energetycznymi (ropa, gaz, węgiel) jest zgodna z prawem oraz zasadami etyki zawodowej?
A. [D]ziałalność (zawodowa radcy prawnego – przyp. red.) na rzecz obywateli Federacji Rosyjskiej oraz osób prawnych kontrolowanych przez te osoby, które są objęte sankcjami polskimi i europejskimi jest niezgodna z prawem oraz zasadami etyki zawodowej.
B. [D]ziałalność (zawodowa radcy prawnego – przyp. red.) na rzecz obywateli Federacji Rosyjskiej oraz osób prawnych kontrolowanych przez te osoby, które nie są objęte sankcjami polskimi i europejskimi jest zgodna z prawem, ale w konkretnym przypadku z uwagi na szczególne okoliczności może być niezgodna z zasadami etyki zawodowej.
C. [D]ziałalność (zawodowa radcy prawnego – przyp. red.) na rzecz obywateli Federacji Rosyjskiej oraz osób prawnych kontrolowanych przez te osoby, które nie są objęte sankcjami polskimi i europejskimi, a które działają w sektorach wrażliwych, jak handel surowcami energetycznymi (ropa, gaz, węgiel) jest zgodna z prawem, ale w konkretnym przypadku z uwagi na szczególne okoliczności może być niezgodna z zasadami etyki zawodowej.
D. Komisja (Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.) chce również podkreślić rangę bardzo uważnej oceny przez radcę prawnego okoliczności konkretnego przypadku, dla którego rozważa on podjęcie się świadczenia pomocy prawnej. Nie mogąc sformułować generalnych rekomendacji czy zaleceń w zakresie zgodności przedmiotowej działalności z zasadami etyki zawodowej, Komisja nie jest w stanie zwolnić radcy prawnego z obowiązku samodzielnego dokonywania takiej oceny.
……………………………………………………………………………………………………
a) ma obowiązek poinformować jakieś organy o zwróceniu się do niego
o zaopiniowanie umowy zawartej przez jego klienta (polską spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością) ze spółką z Białorusi, wpisaną na listę sankcji UE (listę sankcji z rozporządzenia 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy)(dalej: Lista – przyp. red.)
albo
b) ma odmówić udzielenia takiej porady ?
- [Z] uwagi na konieczność zachowania tajemnicy zawodowej radca prawny nie może przekazać właściwym organom informacji, do przekazania których byłby w innych okolicznościach (niezwiązanych z wykonywaniem zawodu) obowiązany na podstawie art. 5 Rozporządzenia 765/2006.
- [Z] uwagi na podstawowe zasady wykonywania zawodu (art. 6 KERP) radca prawny nie powinien udzielić pomocy prawnej, gdy ma ona związek z kontraktowaniem przez klienta z osobami lub podmiotami wpisanymi na Listę, a więc gdy pomoc prawna dotyczy działalności sprzecznej z prawem.
……………………………………………………………………………………………………
6) Dopuszczalność używania tytułu zawodowego np. na portalu Linkedin przez radcę prawnego niewykonującego zawodu
……………………………………………………………………………………………………
Czy radca prawny niewykonujący zawodu ma prawo używać tytułu zawodowego np. na portalu Linkedin?
[Z]godnie z art. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązany jest używać wyłącznie tytułu zawodowego „radca prawny”. Nie ogranicza to prawa do informowania o posiadaniu innych tytułów zawodowych oraz stopni i tytułów naukowych. Art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych stanowi zaś, że tytuł zawodowy „radca prawny” podlega ochronie prawnej. W doktrynie prezentowane jest stanowisko, że prawo używania tytułu zawodowego należy łączyć z uzyskaniem prawa wykonywania zawodu, zaś osoby wpisane na listę, a zawodu niewykonujące mogą posługiwać się tytułem zawodowym radca prawny (…).
……………………………………………………………………………………………………
7) Dyżury obrończe radców prawnych w postępowaniu przyspieszonym, a art. 12 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych
___________________________________________________________________________
Czy podjęcie przez radcę prawnego, w związku z wyznaczeniem przez radę okręgowej izby radców prawnych dyżuru obrończego w postępowaniu przyspieszonym, w związku z §3 ust. 4 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 czerwca 2015r. w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu [ – przyp. red.] (Dz.U. z 2015r. poz. 920) nie stoi na przeszkodzie regulacja art. 12 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i art. 22 ust. 1 ustawy [z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.], w związku z niezajmowaniem się przez tego radcę prawnego problematyką karną (brak jakiegokolwiek doświadczenia w sprawach karnych, jako pełnomocnik albo obrońca) oraz niewspółpracowaniem z osobami zajmującymi się udzielaniem pomocy prawnej w tym zakresie? (…)
(…) Generalnie uczestnictwo w dyżurach jest obowiązkiem każdego radcy prawnego, o ile nie występują przesłanki wyłączające prowadzenie spraw obrończych (stosunek pracy). Komisja [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.] uznała, że regulacja z art. 12 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie stoi na przeszkodzie w znaczeniu uniwersalnym w wykonywaniu dyżurów obrończych, zawsze istnieje możliwość skorzystania z substytucji, a przepis ten może znaleźć zastosowanie w konkretnej sprawie indywidualnej a nie globalnie w sprawach karnych. Komisja spostrzegła, że wskazane sprawy są z reguły proste w znaczeniu proceduralnym a radcowie prawni powinni znać w tym zakresie procedury w postępowaniu karnym. (…)
……………………………………………………………………………………………………
8) Dopuszczalność posługiwania się tytułem zawodowym „radca prawny” w miejscu zatrudnienia, w którym radca prawny nie wykonuje zawodu
___________________________________________________________________________
Czy radca prawny, wykonujący zawód w ramach indywidualnej działalności gospodarczej, lecz jest również zatrudniony na podstawie umowy o pracę w innym podmiocie, w którym nie wykonuje zawodu radcy prawnego, może posługiwać się tytułem „radca prawny” oprócz nazwy wynikającej z zajmowanego stanowiska, w szczególności przykładowo, czy możliwe jest umieszczenie takiej informacji w stopce e-maila, na wizytówce?
(…) [Z]a niedopuszczalne uznać należy posługiwanie się tytułem zawodowym radcy prawnego u danego pracodawcy przez osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na innym stanowisku niż radca prawny. Mogłoby to bowiem wprowadzać w błąd innych pracowników oraz osoby trzecie co do zajmowanego stanowiska u danego pracodawcy. Wskazać należy, że posługiwanie się tytułem zawodowym radcy prawnego w takim przypadku powinno być związane z zatrudnieniem na tym stanowisku i wykonywaniem czynności zawodowych radcy prawnego.
Odmienne postępowanie wymagałoby wyraźnego (jednoznacznego) oznaczenia, że pomimo posługiwania się tytułem zawodowym radcy prawnego osoba ta nie wykonuje u tego pracodawcy tego zawodu. Umieszczenie tytułu zawodowego bez wyraźnej adnotacji mogłoby bowiem wprowadzać inne osoby w błąd co do zajmowania przez pracownika jednocześnie dwóch stanowisk – innego niż radca prawny oraz stanowiska radcy prawnego.
…………………………………………………………………………………………………
8) Dopuszczalność używania tytułu zawodowego „radczyni prawna” przy wykonywaniu czynności zawodowych
___________________________________________________________________________
W §4 KERP jest mowa o tym, że: „Radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązany jest używać wyłącznie tytułu zawodowego „radca prawny”.” Czy w związku z powyższym używanie feminatywu „Radczyni prawna” jest zgodne z KERP? W CEIDG widziałam, że pojawiają się takie określenia zawodu, stąd moje pytanie.
[W] ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych de lege lata na gruncie ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, a także innych aktów prawa powszechnie obowiązującego oraz prawa wewnętrznego samorządu radców prawnych wyłącznie dopuszczalnym przy wykonywaniu zawodu jest tytuł zawodowy „radca prawny”, bez względu na płeć osób wykonujących zawód, jako zbiorcze pojęcie języka prawnego dla określenia wszystkich osób wykonujących zawód. W konsekwencji wyłącznie tego tytułu należy używać przy wykonywaniu zawodu, w tym również dla oznaczenia prowadzonej działalności, która jest formą wykonywania zawodu, a także np. wizytówkach, czy papierze firmowym. Określenia „radczyni prawna”, jako określenia języka potocznego, a nie języka prawnego, można używać w obszarze nie związanym z wykonywaniem zawodu, w szczególności w życiu prywatnym.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych z szacunkiem odnosi się do potrzeb części kobiet wykonujących zawód co do używania określenia „radczyni prawna.” Przedmiotem niniejszego stanowiska nie jest jednak obszar ewolucji obyczajów, języka, potrzeb społecznych i kulturowych, a wyłącznie wykładnia obowiązujących aktów prawnych w zakresie przedstawionym do opinii. Z tego też powodu Komisja dodatkowo zwróci się do Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP o poszerzoną ekspertyzę profesora teorii i filozofii prawa omawianego zagadnienia, przekazując jednocześnie inne argumenty członkiń Komisji do analizy, gdyż stanowisko niniejsze nie zostało przyjęte jednomyślnie.[2]
[2] Zob. dr hab. Sławomir Patyra, r. pr., Opinia Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie ochrony tytułu zawodowego „Radca prawny” z dnia 27 lutego 2023r., http://obsil.kirp.pl/wp-content/uploads/2023/09/Opinia-OBSiL-KRRP-w-sprawie-ochrony-tytu%C5%82u-zawodowego-radca-prawny.pdf (dostęp: 10.01.2024r.).
……………………………………………………………………………………………………
1.1) Czy fakty i twierdzenia strony, ujawnione w piśmie procesowym, sporządzonym przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego (adwokata) strony i złożone do akt sprawy cywilnej oraz przekazane stronie przeciwnej (jej pełnomocnikowi procesowemu – radcy prawnemu) poprzez przesłanie tego pisma w dalszym ciągu stanowią mieszczą się w granicach tajemnicy zawodowej tego pełnomocnika?
W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej:
1.2) czy fakty ujawnione przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego (adwokata) strony w piśmie procesowym, złożonym w jednym postępowaniu cywilnym mogą być przedmiotem dowodu w innym postępowaniu cywilnym o ochronę dóbr osobistych a jeśli tak to czy dopuszczalnym jest powołanie przez radcę prawnego na świadka profesjonalnego pełnomocnika strony – adwokata – na okoliczności związane ze sporządzaniem pisma procesowego, w którym to piśmie znalazły się zwroty i twierdzenia, mogące naruszać dobra osobiste drugiej strony?
A jeżeli wyżej wymieniony wniosek byłby dopuszczalny, tj. nie stanowiłby naruszenia przez powołującego taki wniosek zasad etyki radcy prawnego oraz zasad wykonywania zawodu:
1.3) czy wniosek taki mógłby być złożony jeszcze przed przesłuchaniem osoby pozwanej o naruszenie dóbr osobistych a więc przed ewentualnym zaprzeczeniem tej osoby co do autorstwa takich zwrotów bądź przed zaprzeczeniem że osoba ta przekazywała takie fakty swojemu pełnomocnikowi, czy wniosek taki winien być ewentualnie zgłoszony dopiero po przesłuchaniu strony pozwanej?
A. 20 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stwarza konieczność analizy treści i zakresu tajemnicy adwokackiej.
B. Wysłanie pisma stronie przeciwnej oraz jego złożenie do akt sądowych nie tylko nie powodują, że wiedza o faktach przestaje być chroniona tajemnicą adwokacką, ale nawet można stwierdzić, że okoliczności te dowodzą istnienia tajemnicy adwokackiej. Jeśli bowiem określone fakty zostały opisane w treści pisma procesowego sporządzonego przez profesjonalnego pełnomocnika a następnie złożonego do akt sprawy sądowej i przesłanego pełnomocnikowi strony przeciwnej, to tym samym należy uznać, iż stanowią one przedmiot tajemnicy tego fachowego pełnomocnika, gdyż fachowy pełnomocnik czerpie wiedzę o faktach dotyczących danej sprawy w szczególności (nie wyłącznie) od swojego klienta. Składanie pism procesowych jest zaś zwyczajnym elementem każdego stosunku zastępstwa procesowego.
C. [W]iedza o faktach związanych z działaniem pełnomocnika, w szczególności wiedza o okolicznościach powstania określonego pisma procesowego stanowi przedmiot tajemnicy adwokackiej.
D. [W] świetle art. 20 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny nie może (…) zgłaszać wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadka adwokata na okoliczności związane z udzielaniem przez tego adwokata pomocy prawnej jego klientowi.
E. [W]niosek dowodowy dotyczący zeznań adwokata nie może być złożony przez radcę prawnego ani przed przesłuchaniem pozwanego ani po jego przesłuchaniu niezależnie od treści składanych zeznań.
……………………………………………………………………………………………………
2) Czy aplikanta radcowskiego obowiązuje nadal tajemnica zawodowa w przypadku sporu klienta z kontrahentem i zamiarem zwolnienia aplikanta radcowskiego przez klienta z tajemnicy odnośnie informacji istotnych dla jego przedsiębiorstwa, ważnych z punktu widzenia zawisłego sporu, które pokrywają się z zakresem obowiązującej aplikanta tajemnicy zawodowej oraz, czy nie ma przeciwskazań, aby aplikant radcowski złożył zeznania w charakterze świadka?
A. [Z]godnie z postanowieniami art. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego postanowienia Kodeksu stosuje się odpowiednio do aplikantów radcowskich. Uwzględniając rozumienie sformułowania o „odpowiednim stosowaniu” postanowień Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w odniesieniu do jego rozumienia w przypadku użycia w akcie normatywnym (vide: T. Jaroszyński [w:] T. Jaroszyński, A. Sękowska, P. Skuczyński, Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz, Wydawnictwo Praktyka Prawnicza, Warszawa 2016, ss. 21 – 22) oraz istotę (charakter) powołanych wyżej regulacji (art. 3 ust. 3 i ust. 5, art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych; art. 9, art. 15 ust. 1 – 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.) zasadne jest zapatrywanie, że wobec aplikanta radcowskiego znajdują one zastosowanie wprost.
B. [A]plikant radcowski może być świadkiem w postępowaniu cywilnym, ale występując w takim charakterze musi pamiętać o ciążącym na nim obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej oraz o sankcjach związanych z naruszeniem tego obowiązku. Zwrócić przy tym należy uwagę, że przepis art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych stanowi o zakazie zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej bez ograniczenia wyłącznie do istotnej tajemnicy.
C. Wykładnia sformułowanej w art. 8 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zasady lojalnego postępowania radcy prawnego / aplikanta radcowskiego wobec klienta na którego rzecz świadczy pomoc prawną oraz kierowania się dobrem klienta w celu ochrony jego praw nie może prowadzić do sprzeczności z ustawowymi i deontologicznymi regulacjami dotyczącymi tajemnicy zawodowej oraz ich naruszać.
D. [W] postępowaniu cywilnym radca prawny oraz aplikant radcowski zeznający jako świadkowie nie mogą sami zwolnić się z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej ani też zostać zwolnieni z tego ustawowego obowiązku przez swoich klientów.
E. [A]plikanta radcowskiego będzie obowiązywała tajemnica zawodowa nawet w sytuacji, w której klient, na rzecz którego aplikant świadczył usługi prawne, w sposób wyraźny zwolni go z obowiązku zachowania tej tajemnicy. Udzielenie w toku procesu sądowego, przez aplikanta radcowskiego słuchanego w charakterze świadka odpowiedzi na pytania związane z okolicznościami objętymi tajemnicą zawodową, może zostać uznane za postępowanie sprzeczne z prawem oraz z zasadami etyki, a tym samym stanowić podstawę pociągnięcia aplikanta radcowskiego do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
…………………………………………………………………………………………………
3) Czy radca prawny, wobec ciążącego na nim obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej, który odnosi się do „wszystkich tworzonych dokumentów”, ma obowiązek przedłożenia Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w trakcie kontroli skarbowej dokumentów finansowych (przede wszystkim faktur VAT wystawionych klientom)?
A. Jakkolwiek można spotkać poglądy, iż dane podmiotu na rzecz którego radca prawny świadczył usługę, a także sam fakt udzielenia pomocy prawnej klientowi są objęte tajemnicą zawodową (chociaż ani w ustawie o radcach prawnych ani też w Kodeksie Etyki, zarówno aktualnym i poprzednio obowiązującym, nie ma bezpośredniego odniesienia się do ujawnienia przez radcę prawnego samego faktu udzielania pomocy prawnej klientowi) należy przyjąć, iż ujawnienie tego rodzaju informacji nie stanowi naruszenia tajemnicy zawodowej, w sytuacji gdy wynika to z konieczności wywiązania się przez radcę prawnego z obowiązków wobec organów państwa, w tym zwłaszcza wobec organów kontroli skarbowej.
B. Tajemnicą zawodową nie są objęte (…) dane personalne klienta i ogólna informacja (wiedza) o rodzaju świadczonej usługi w zakresie, w jakim jest to niezbędne m. in. do ustalenia podstawy opodatkowania, powstania obowiązku podatkowego, ustalenia stawki podatku albo innego elementu konstrukcyjnego kontrolowanego podatku.
C. [P]owinnością radcy prawnego jest oględność i ogólnikowość w opisie usługi umieszczanej na dokumentach finansowych (fakturach, rachunkach itp.), tj. dbałość o to aby informacje te nie wykroczyły poza zakres niezbędny z punktu widzenia wymogów przepisów prawa.
…………………………………………………………………………………………………..
4) Radca prawny wszczął postępowanie sądowe, w ramach którego dochodzi wynagrodzenia od podmiotu na rzecz którego świadczył pomoc prawną. W ocenie pytającego dochodzone roszczenie jest nienależne, natomiast radca prawny w toku sprawy ujawnia szczegóły prowadzonych spraw. Pytający powziął wątpliwość, czy tego rodzaju zachowanie nie stanowi przewinienia dyscyplinarnego (czy nie jest ujawnianiem tajemnicy zawodowej)?
A. Kodeks Etyki [Radcy Prawnego] nie odnosi się wprost do kwestii zachowania tajemnicy zawodowej w sytuacji wszczęcia przez radcę prawnego postępowania, którego przedmiot dotyczy sporu związanego ze świadczoną pomocą prawną (w tym zwłaszcza sporu o zapłatę wynagrodzenia). Art 16 Kodeksu etyki przewiduje jednak zakaz wykorzystywania przez radcę prawnego informacji i dokumentów objętych tajemnicą zawodową również „w interesie własnym”.
B. Jakkolwiek radca prawny ma możliwość dochodzenia przed sądem przeciwko swojemu klientowi roszczeń o wynagrodzenie za udzieloną pomoc prawną, w trakcie prowadzonego w tym przedmiocie postępowania radca prawny nie może ujawniać informacji objętych tajemnicą zawodową. Ujawnienie przez radcę prawnego, w toku wszczętego procesu sądowego, okoliczności objętych tajemnicą zawodową może zostać uznane za postępowanie sprzeczne z prawem oraz z zasadami etyki, a tym samym stanowić podstawę pociągnięcia radcy prawnego do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
C. Naruszenia tajemnicy zawodowej nie stanowi natomiast powoływanie się przez radcę prawnego w toku prowadzonego procesu na sam fakt udzielenia pomocy prawnej konkretnemu podmiotowi oraz wskazywanie na wykonanie na rzecz danego podmiotu konkretnej usługi. W celu dochodzenie roszczeń o zapłatę przeciwko swojemu klientowi radca prawny może bowiem wykorzystać wystawianie przez siebie dokumenty finansowe (faktury, rachunki itp.) oraz ujawniać informacje objęte tego rodzaju dokumentacją.
D. [T]ajemnica zawodowa radcy prawnego nie obejmuje tego rodzaju danych, które zgodnie z wymogami przepisów prawa należy umieszczać na dokumentach finansowych dla celów rozliczeniowych lub podatkowych (faktury, rachunki itp.). Tajemnicą zawodową nie są w związku z tym objęte w szczególności dane identyfikujące klienta i ogólna informacja o rodzaju wykonanej przez radcę prawnego usługi, tj. dane niezbędne do ustalenia podstawy opodatkowania, powstania obowiązku podatkowego, ustalenia stawki podatku albo innego elementu konstrukcyjnego podatku.
……………………………………………………………………………………………………
5) Czy dopuszczalne jest przedstawienie w postępowaniu sądowym dokumentów, wydruków i innych środków dowodowych jakie zostały wytworzone przez radcę prawnego przy wykonywaniu usługi na rzecz danego klienta w celu dochodzenia od tego klienta zapłaty wynagrodzenia?
A. Kodeks Etyki [Radcy Prawnego – przyp. red.] nie odnosi się wprost do kwestii zachowania tajemnicy zawodowej w sytuacji wszczęcia przez radcę prawnego postępowania, którego przedmiot dotyczy sporu związanego ze świadczoną pomocą prawną (w tym zwłaszcza sporu o zapłatę wynagrodzenia). Art. 16 Kodeksu etyki przewiduje jednak zakaz wykorzystywania przez radcę prawnego informacji i dokumentów objętych tajemnicą zawodową również „w interesie własnym”. Należy mieć jednocześnie na uwadze, iż tajemnica zawodowa radcy prawnego nie obejmuje tego rodzaju danych, które zgodnie z wymogami przepisów prawa należy umieszczać na dokumentach finansowych dla celów rozliczeniowych lub podatkowych (faktury, rachunki itp.). Tajemnicą zawodową nie są w związku z tym objęte w szczególności dane identyfikujące klienta i ogólna informacja o rodzaju wykonanej przez radcę prawnego usługi, tj. dane niezbędne do ustalenia podstawy opodatkowania, powstania obowiązku podatkowego, ustalenia stawki podatku albo innego elementu konstrukcyjnego podatku.
B. [J]akkolwiek radca prawny ma możliwość dochodzenia przed sądem przeciwko swojemu klientowi roszczeń o wynagrodzenie za udzieloną pomoc prawną, w trakcie prowadzonego w tym przedmiocie postępowania radca prawny nie może ujawniać informacji objętych tajemnicą zawodową. Ujawnienie przez radcę prawnego, w toku wszczętego procesu sądowego, okoliczności objętych tajemnicą zawodową może zostać uznane za postępowanie sprzeczne z prawem oraz z zasadami etyki, a tym samym stanowić podstawę pociągnięcia radcy prawnego do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Naruszenia tajemnicy zawodowej nie stanowi natomiast powoływanie się przez radcę prawnego w toku prowadzonego procesu na sam fakt udzielenia pomocy prawnej konkretnemu podmiotowi oraz wskazywanie na wykonanie na rzecz danego podmiotu konkretnej usługi. W celu dochodzenie roszczeń o zapłatę przeciwko swojemu klientowi radca prawny może bowiem wykorzystać wystawianie przez siebie dokumenty finansowe (faktury, rachunki itp.) oraz ujawniać informacje objęte tego rodzaju dokumentacją.
…………………………………………………………………………………………………
6) Czy konstrukcja świadczenia pomocy [prawnej – przyp. red.] w ramach współpracy z portalem internetowym, zakładająca publikowanie w systemie informatycznym wszystkich dokumentów, związanych z prowadzoną sprawą do którego dostęp miałby nie tylko radca prawny i klient, ale również właściciel portalu internetowego (poprzez swoich pracowników) nie stanowi naruszenia przepisów o tajemnicy radcy prawnego, nawet przy założeniu, iż klient, na rzecz którego miałaby być świadczona pomoc prawna wyrazi zgodę na taki schemat działania?
A. [Z]awód radcy prawnego należy do zawodów zaufania publicznego, z czym nierozerwalnie związany jest obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Obowiązek ten wynika zarówno z przepisów ustawowych, norm etycznych jak również z samej roty ślubowania radcowskiego.
B. [N]ie można negować tego, iż art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych stoi na straży interesów klienta, chroniąc jego dobro, jakim jest bezpieczeństwo powierzonej przez klienta informacji, której radca prawny jest jedynie depozytariuszem, co przemawiałoby za dopuszczeniem możliwości zwolnienia przez odpowiednie oświadczenie ze strony klienta radcy prawnego z obowiązku dochowania tej tajemnicy, na gruncie obowiązujących regulacji prawnych naruszenie przez radcę prawnego obowiązków zachowania tajemnicy zawodowej, nawet jeśli jest dokonywane za wiedzą i akceptacją klienta, uznawane jest za przewinienie dyscyplinarne. O przyjmowaniu takiej kwalifikacji przesądza fakt, iż źródłem obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej radcy prawnego nie jest treść zawartej pomiędzy radcą prawnym a klientem umowy, lecz ustawa.
C. [Z]godnie z postanowieniami art. 7 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny nie może naruszać zasad etyki zawodowej i niewłaściwie wywiązywać się z obowiązków zawodowych w celu spełnienia oczekiwań klienta lub osób trzecich. Wykładnia sformułowanej w art. 8 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zasady lojalnego postępowania radcy prawnego wobec klienta, na którego rzecz świadczy pomoc prawną oraz kierowania się dobrem klienta, w celu ochrony jego praw, nie może prowadzić do sprzeczności z ustawowymi i deontologicznymi regulacjami dotyczącymi tajemnicy zawodowej oraz ich naruszać. Ponadto, art. 23 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowi, iż radca prawny obowiązany jest zabezpieczyć przed niepowołanym ujawnieniem wszelkie informacje objęte tajemnicą zawodową, niezależnie od ich formy i sposobu utrwalenia.
D. Radca prawny w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną nie może (…) świadczyć pomocy prawnej na rzecz klientów podmiotów, świadczących usługi prawne nie w ramach wykonywania zawodu radcy prawnego (oraz w innych formach niż przewidzianych w art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych), lecz wyłącznie w oparciu o zasadę swobody działalności gospodarczej. Radca prawny nic może uczestniczyć w świadczeniu pomocy prawnej na rzecz klientów takiego podmiotu (w szczególności jako jej pracownik lub podwykonawca, działający na podstawie umowy cywilnoprawnej) albowiem stanowiłoby to oczywiste obejście przepisów ograniczających formę wykonywania zawodu radcy prawnego oraz prowadziłoby do powstania istotnych zagrożeń dla podstawowych wartości oraz zasad wykonywania zawodu radcy prawnego, w szczególności obowiązku zachowania tajemnicy, zawodowej, niezależności radcy prawnego oraz zakresu odpowiedzialności radcy prawnego wobec klienta.
E. [P]rzy założeniu, że właściciel portalu nie jest uprawniony do świadczenia pomocy prawnej w ramach wykonywania zawodu radcy prawnego, ani też nie jest spółką o jakiej mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, świadczenie przez radcę prawnego pomocy prawnej, w ramach współpracy z takim portalem, w której dochodziłoby do publikowania w systemie informatycznym portalu internetowego dokumentów, zawierających tajemnicę zawodową, do którego dostęp miałby nie tylko radca prawny i klient ale również właściciel portalu internetowego (poprzez swoich pracowników), stanowiłoby naruszenie przez radcę prawnego art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych oraz obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, nawet w razie wyrażenia przez klienta portalu internetowego zgody na taki schemat działania.
…………………………………………………………………………………………………
7) Czy będący interwenientem ubocznym radca prawny w procesie odszkodowawczym wytoczonym przez byłego klienta, może zeznawać przez sądem na okoliczności związane z ustaleniami czynionymi z klientem co do sposobu prowadzenia sprawy skoro ów klient uzasadniając swoje stanowisko procesowe stawia radcy prawnemu zarzut, iż postępował on niegodnie z tymi ustaleniami?
A. [N]a gruncie Kodeksu postępowania cywilnego nie istnieje możliwość zwolnienia radcy prawnego przez sąd z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. W ramach tej procedury przewidziano bowiem tylko uprawnienie świadka do odmowy odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej (art. 261 § 2 k.p.c.). Kodeks postępowania cywilnego zezwala tym samym na odmowę udzielenia przez osoby wykonujące zawody zaufania publicznego (w tym radców prawnych) odpowiedzi na pytanie i nie przewiduje procedury zwalniania z tego obowiązku, zaś ocena istotności pogwałcenia tajemnicy zawodowej została pozostawiona samemu radcy prawnemu. Sąd nie ma prawa ani do kontroli tej oceny, ani tym bardziej kompetencji do ostatecznego rozstrzygania w tym zakresie (…).
B. [R]adca prawny może być świadkiem w postępowaniu cywilnym, ale występując w takim charakterze musi pamiętać o ciążącym na nim obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej oraz o sankcjach związanych z naruszeniem tego obowiązku. Zwrócić przy tym należy uwagę, że przepis art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych stanowi o zakazie zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej bez ograniczenia wyłącznie do istotnej tajemnicy.
C. Przyjmuje się jednak, że istnieją sytuacje, w której z uwagi na kontratyp stanu wyższej konieczności mogą zachodzić sytuacje, w których złożenie przez radcę prawnego zeznań w postępowaniu cywilnym w normalnej sytuacji stanowiące karalne ujawnienie tajemnicy radcy prawnego, karalnym nie będzie.
D. Udzielenie w toku procesu sądowego, przez radcę prawnego słuchanego w charakterze świadka odpowiedzi na pytania związane z okolicznościami objętymi tajemnicą zawodową, może (…) zostać uznane za postępowanie sprzeczne z prawem oraz z zasadami etyki. Jednakże w sytuacji, w której zachodzić będzie konflikt dwóch chronionych prawnie dóbr (dobra jakim jest tajemnica zawodowa, oraz dobra jakim jest konieczność ochrony dóbr radcy prawnego zagrożonych akcją zaczepną ze strony klienta radcy prawnego), może dojść do stanu wyższej konieczności, który wyłączy karalność (również dyscyplinarną) takiego zachowania. O ewentualnym zaistnieniu takich okoliczności decydują jednak zawsze okoliczności konkretnej sprawy.
……………………………………………………………………………………………………
8) Czy wszelkie tworzone przez radcę prawnego dokumenty oraz korespondencja radcy prawnego obejmująca tajemnicę zawodową powinna być wyłączona z kontroli prowadzonej przez Spółkę (pracodawcę – przyp. red.) jako, że dochowanie tajemnicy zawodowej radcy prawnego stanowi nie tylko obowiązek, ale i prawo radcy prawnego ? Ewentualnie, czy kontrola określona w stanie faktycznym winna odbywać się z poszanowaniem tajemnicy radcy prawnego, np. kontrola dla celów diagnostycznych, statystycznych, bez możliwości wglądu do dokumentacji czy korespondencji?
A. [R]adca prawny wykonujący zawód w jednostce organizacyjnej na podstawie umowy o pracę, nie może na komputerze będącym własnością pracodawcy i udostępnionym temu radcy prawnemu do wykonywania zawodu w tej jednostce, świadczyć pomocy prawnej innym klientom, w szczególności w czasie pracy w tej jednostce. Jego klientem jest pracodawca. (…) Gdyby strony umowy o pracę uzgodniły taką możliwość, to rzeczą radcy prawnego byłoby uzyskanie zgody pracodawcy na wyłączenie kontroli w takim zakresie.
B. [J]est kwestią pracodawcy czy, ze względu na specyficzne treści, ograniczy kontrolę wykorzystania sprzętu przez radcę prawnego i w jakim zakresie, czy pozostawi taką kontrolę nieograniczoną. W takim przypadku przy świadczeniu pomocy prawnej na takich warunkach, nie można byłoby dopatrywać się naruszenia przez radcę prawnego tajemnicy zawodowej.
…………………………………………………………………………………………………
9.1) Czy w świetle ustawy o radcach prawnych i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, [aplikant radcowski] zobligowany jest do zachowania tajemnicy informacji pozyskanych w związku ze świadczeniem pomocy prawnej (w zakresie prawa cywilnego – przyp. red.) w postępowaniu przygotowawczym, jak również przed sądem?
9.2) Czy aplikant radcowski może odmówić składania zeznań na okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy radcowskiej na podstawie art. 180§1 Kodeksu postępowania karnego?
9.3) Jeśli odpowiedź na pytanie drugie jest pozytywna, to czy w razie zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy przez sąd, wnioskodawca powinien złożyć zażalenie?
9.4) Czy ewentualne wyjawienie informacji nie naraża adwokata będącego pracodawcą [aplikanta radcowskiego] na zarzut nieprzestrzegania art. 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, zgodnie z którym adwokat podlega obowiązkowi zobowiązania swoich współpracowników oraz personelu i wszelkich osób zatrudnionych przez adwokata podczas wykonywania działalności zawodowej do przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej?
9.5) Czy w tym zakresie może mieć zastosowanie do aplikanta radcowskiego tajemnica obrończa zgodnie z art. 178 pkt 1) K.p.k.?
A. Aplikant radcowski zobowiązany jest do zachowania tajemnicy zawodowej na takich samych zasadach jak radca prawny. Dotyczy to również zachowania tajemnicy radcowskiej w postępowaniu karnym, zarówno na etapie postępowania sądowego, jak i w postępowaniu przygotowawczym.
B. Aplikant radcowski nie powinien być przesłuchiwany na okoliczności związane z wykonywaniem czynności zawodowych radcy prawnego bez stosownego prawomocnego orzeczenia sądu zwalniającego go z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Gdyby jednak do takiej sytuacji miało dojść, aplikant radcowski powinien powołując się na art. 180§2 K.p.k. odmówić składania zeznań na okoliczności związane z wykonywaniem czynności zawodowych do czasu prawomocnego zwolnienia przez sąd z obowiązku zachowania tajemnicy.
C. W przypadku zwolnienia aplikanta radcowskiego przez sąd z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, obowiązkiem aplikanta radcowskiego jest złożenie zażalenia na postanowienie sądu I instancji w tym przedmiocie.
D. Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu powołana przez Krajową Radę Radców Prawnych nie posiada kompetencji do oceny zachowania adwokata, choćby w abstrakcyjnie ujętym stanie faktycznym, z punktu widzenia zgodności tego zachowania z zasadami określonymi w Zbiorze Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeksie Etyki Adwokackiej). Nie posiadając stosownej kompetencji, Komisja zmuszona jest odmówić dokonania oceny czy ewentualne wyjawienie informacji w toku postępowania karnego – choćby przez aplikanta radcowskiego – nie naraża adwokata będącego pracodawcą aplikanta na zarzut nieprzestrzegania art. 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
E. Aplikant radcowski, który zajmował się wraz z pracodawcą wykonującym zawód adwokata obsługą prawną polegającą na przedstawianiu wariantów rozwiązań, bieżących konsultacjach, pośredniczeniu w kontaktach z notariuszem, udziale w czynności notarialnej z klientem, z uwagi na fakt, że czynności te wykonywane były w zakresie prawa cywilnego nie korzysta i nie podlega tajemnicy obrończej uregulowanej w art. 178 pkt 1 K.p.k.
…………………………………………………………………………………………………
10) Czy w przypadku, gdy w piśmie adresowanym bezpośrednio do klienta radcy prawnego, zawierającym propozycje ugodowe, zastrzeżono poufność, radca prawny, który nie brał czynnego udziału w negocjacjach, może przedstawić takie pismo, jako dowód w sprawie cywilnej, toczącej się pomiędzy jego klientem, a autorem tegoż pisma?
A. [W]obec treści art. 721 § 1 k.c. regulacja wyrażona w art. 21 KERP stanowi swego rodzaju superfluum. Obowiązek poszanowania przez radcę prawnego tajemnicy negocjacji ma bowiem swoje źródło nie w cytowanym powyżej przepisie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego ale właśnie w art. 721 § 1 k.c.
B. [N]ie można uznać, że obowiązek zachowania tajemnicy negocjacji nie obejmuje radcy prawnego, nie biorącego wprawdzie bezpośredniego udziału w negocjacjach ale reprezentującego jedną ze stron negocjacji w postępowaniu sądowym. Naruszenie tajemnicy negocjacji występuje bowiem nie tylko w przypadku, w którym udostępnienia poufnych informacji, nabytych w toku negocjacji dokonuje bezpośrednio strona, ale również wtedy gdy czyni to występujący w jej imieniu pełnomocnik.
C. Wobec treści art. 721 § 1 k.c., oraz wobec ciążącego na radcy prawnym obowiązku wykonywania czynności zawodowych rzetelnie, uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami, radca prawny nie jest zatem uprawniony do tego, aby nawet po uprzednim uzgodnieniu tego ze swoim klientem ujawnić w toku postepowania sądowego poufne informacje, uzyskane przez swojego klienta w toku negocjacji, prowadzonych bez jego udziału. Takie zachowanie radcy prawnego nie tylko godziłoby bowiem w normę prawną wyrażoną w art. 721 § 1 k.c. ale w sposób oczywisty naruszałoby zasadę uczciwości, poszanowania dobrych obyczajów, rzetelności i uczciwości.
D. To, że zgodnie z Kodeksem (Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.) radca prawny obowiązany jest zachować w tajemnicy przebieg i treść pertraktacji ugodowych w których brał czynny udział, nie oznacza (…), że nie ma takiego obowiązku jeśli przebieg i treść pertraktacji ugodowych zreferował mu klient.
E. [S]tronę zastępowaną przez pełnomocnika procesowego obciążają skutki wszystkich jego zachowań. Radca prawny ujawniając w toku postępowania sądowego informacje, uzyskane przez swojego klienta w toku pertraktacji ugodowych, działa zatem wbrew jego interesom. Takie zachowanie radcy prawnego naraża bowiem klienta na odpowiedzialność odszkodowawczą wynikającą z art. 721 § 2 k.c., tj. na konieczność naprawienia szkody wynikłej z ujawnienia tajemnicy.
F. Wobec ciążącego na radcy prawnym obowiązku wykonywania czynności zawodowych rzetelnie, uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami, zachowanie polegające na ujawnieniu przez radcę prawnego jako pełnomocnika procesowego poufnych informacji, pozyskanych przez klienta w toku pertraktacji ugodowych, może stanowić podstawę pociągnięcia radcy prawnego do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
……………………………………………………………………………………………………
11) Czy dopuszczalne jest ujawnienie w interesie klienta przez reprezentującego go radcę prawnego korespondencji prowadzonej z wykorzystaniem poczty elektronicznej, jako dowodu w postępowaniu cywilnym, potwierdzającego przebieg i ustalenia negocjacji ugodowych prowadzonych w imieniu klienta z radcą prawnym będącym pełnomocnikiem strony przeciwnej?
A. Prowadzenie korespondencji mailowej przez radcę prawnego reprezentującego klienta z zawodowym pełnomocnikiem drugiej strony w osobie radcy prawnego w celu wypracowania porozumienia, w tym zawarcia ugody sądowej, oraz informowanie o jej treści mocodawcy bez wątpienia wyczerpuje przesłankę czynnego udziału radcy prawnego w pertraktacjach ugodowych, o której mowa jest w art. 21 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W konsekwencji, mając na względzie postanowienia powołanego przepisu, radca prawny ma obowiązek zachowania w tajemnicy przebieg i treść tych pertraktacji, w szczególności wobec sądu.
B. Na gruncie przepisu art. 21 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie ma znaczenia okres, w którym prowadzone były pertraktacje ugodowe, forma ich prowadzenia i utrwalenia, w tym np. w formie zapisu cyfrowego korespondencji w poczcie elektronicznej, jak również, że ujawnienie tej korespondencji w postępowaniu sądowym leży w interesie klienta. Przepis art. 21, ani żaden inny przepis Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, nie wprowadza bowiem żadnych wyjątków od obowiązku zachowania w tajemnicy przez radcę prawnego przebiegu i treści pertraktacji ugodowych, w których brał czynny udział.
C. Obowiązek radcy prawnego wynikający z art. 21 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego istnieje niezależnie od tego, czy pertraktacje ugodowe toczyły się z udziałem klienta, czy też bez jego udziału, z zaangażowaniem wyłącznie profesjonalnych pełnomocników stron.
D. Sformułowana w art. 8 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zasada lojalności i kierowania się dobrem klienta, której przejawem jest w szczególności podejmowanie działań zmierzających do ochrony jego praw, mając na względzie postanowienia art. 7 ust. 3 tego Kodeksu, nie może prowadzić do naruszenia w szczególności niezależności radcy prawnego, obowiązku unikania konfliktu interesów, jak również obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.
E. Reprezentując klienta w sprawie sądowej, która może wiązać się z ujawnieniem przez klienta przebiegu i treści prowadzonych wcześniej pertraktacji ugodowych, radca prawny powinien zachować daleko idącą ostrożność i skrupulatność, w szczególności mieć na uwadze przepisy art. 25 ust. 1 i art. 26 w związku z art. 21 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i ocenić ryzyko ich naruszenia, a w przypadku takiej możliwości wyłączyć się z jej prowadzenia, z wypowiedzeniem pełnomocnictwa włącznie.
F. Naruszenie przez radcę prawnego obowiązku określonego w art. 21 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego skutkuje możliwością odpowiedzialności dyscyplinarnej.
……………………………………………………………………………………………………
12) Czy radca prawny może udzielić odpowiedzi bezpośrednio na adres mailowy audytora, który bada sprawozdanie finansowe klienta radcy prawnego (spółki akcyjnej), w związku z prośbą audytora o udzielenie informacji na temat toczących się spraw sądowych, w odniesieniu do których spółka zwróciła się o pomoc prawną do radcy prawnego (do prośby audytora załączono pisemne oświadczenie podpisane przez członków zarządu spółki zwalniające radcę prawnego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej w tym zakresie) czy też powinien skierować odpowiedź wyłącznie do klienta z informacją o możliwości przekazania jej audytorowi (wedle uznania klienta), powołując się na tajemnicę zawodową radcy prawnego?
A. Z przepisów (…)[ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, w szczególności rozdziału 6 dot. zasad przeprowadzania badań oraz świadczenia usług na rzecz badanej jednostki (art. 68 i nast.). – przyp. red.] nie wynika obowiązek radcy prawnego przekazywania informacji o sprawach klienta, nawet w ograniczonym stopniu.
B. Wprawdzie biegłego rewidenta również wiąże obowiązek dochowania tajemnicy zawodowej (art. 69 ust. 1 pkt 3 i art. 78 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym), nie ma to jednak wpływu na obowiązek dochowania tajemnicy zawodowej przez radcę prawnego.
C. [Z]arząd spółki akcyjnej (…) nie może zwolnić radcy prawnego z obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej. Oczekiwanym zachowaniem radcy prawnego byłoby przekazanie wymaganych przez audytora informacji klientowi ze wskazaniem, że wiąże go tajemnica zawodowa i z tego względu nie przekazuje tych informacji audytorowi, natomiast oczywiście może (a nawet powinien) uczynić to klient. (…) Reasumując – klient nie może zwolnić skutecznie radcy prawnego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, a informację radca prawny przekazuje wyłącznie swemu klientowi.
……………………………………………………………………………………………………
13) Czy jest dopuszczalne zadawanie przez radcę prawnego pytań świadkowi – innemu radcy prawnemu – co do okoliczności objętych tajemnicą zawodową radcy prawnego w sytuacji, gdy wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań tego świadka pochodził od pełnomocnika – także radcy prawnego – strony przeciwnej?
A. Skoro nawet sama czynność procesowa złożenia wniosku dowodowego o przesłuchanie w charakterze świadka radcy prawnego dla ustalenia okoliczności objętych jego obowiązkiem dochowania tajemnicy zawodowej jest sprzeczna z obowiązującymi radcę prawnego normami, to tym bardziej aktywne uczestnictwo w przesłuchaniu tego świadka poprzez zadawanie mu pytań należy uznać za działanie niedopuszczalne w świetle przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, a w szczególności art. 20 tego Kodeksu.
B. Choć wydawać by się mogło, że zadawanie pytań świadkowi – radcy prawnemu – co do okoliczności objętych obowiązkiem dochowania tajemnicy zawodowej per se nie stoi w opozycji do treści art. 20 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, to z pewnością byłoby postępowaniem w kontrze do zasady skodyfikowanej w art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, podważającym zaufanie do zawodu radcy prawnego, którego jednym z fundamentów jest niezależność i prawo, a zarazem obowiązek, dochowania tajemnicy zawodowej.
C. Nie można jednak zaaprobować poglądu, zgodnie z którym potencjalnie sprzeczne z przepisami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, a także ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, zachowanie radcy prawnego, składającego zeznania na okoliczności objęte obowiązkiem dochowania tajemnicy zawodowej, legitymizują stojące w opozycji do tych samych przepisów działania innego radcy prawnego, będącego pełnomocnikiem strony przeciwnej. Innymi słowy, potencjalnie sprzeczne z zasadami etyki radcy prawnego składanie zeznań przez radcę prawnego w charakterze świadka nie upoważnia drugiego radcy prawnego (występującego w charakterze pełnomocnika strony) do wykorzystania tej sytuacji poprzez zadawanie pytań zeznającemu radcy prawnego, nawet w interesie swojego klienta.
D. [R]adca prawny powinien poinformować swojego klienta o ograniczeniach związanych z brakiem możliwości zadawania pytań radcy prawnemu – świadkowi na okoliczności związane z tajemnicą zawodową – mając na względzie przede wszystkim zasadę lojalności wyrażoną w art. 8 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Takie postępowanie nie stoi na przeszkodzie, aby w odpowiedni sposób pouczyć klienta, w jaki sposób powinien wykorzystać posiadane bezpośrednie prawa procesowe podczas przesłuchania świadka, bez narażania ustanowionego radcę prawnego na inkryminację naruszenia przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
E. [R]adca prawny powinien zadbać o to, żeby jego stanowisko zostało odnotowane w protokole rozprawy. Po pierwsze istotne jest, aby sądowi zwrócić uwagę, że radca bez narażania się na odpowiedzialność nie może bezpośrednio zadawać pytań przesłuchiwanemu radcy prawnemu. Po drugie, w ten sposób radca prawny kieruje przekaz do przesłuchiwanego radcy prawnego, że jego zeznania w sprawie mogą narażać go na odpowiedzialność.
(P-29.03.2021-RW) – dot. tezy E
……………………………………………………………………………………………………
14) Czy jest dopuszczalne ujawnienie informacji objętych tajemnicą zawodową przez radcę prawnego w stosunku do którego toczy się postępowanie wyjaśniające lub dyscyplinarne w celu obrony radcy prawnego przed stawianymi mu zarzutami popełnienia przewinień dyscyplinarnych?
A. Nie ulega wątpliwości, iż w świetle treści przepisów art. 3 ust. 3 – 5 ustawy o radcach prawnych radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej, przy czym obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie zaś radca prawny nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
B. W świetle aktualnie obowiązującego Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny co do zasady nie jest uprawniony do ujawniania informacji objętych tajemnicą zawodową radcy prawnego.
C. Decyzja w przedmiocie odstąpienia od zasady określonej w art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych tudzież w art. 15 i 16 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego każdorazowo powinna być przez radcę prawnego wnikliwie przemyślana i wyważona, a z pewnością poprzedzona analizą czy nie istnieje możliwość wykazania okoliczności istotnych, bez ryzyka naruszenia obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej.
D. Ujawnienie informacji objętych tajemnicą zawodową w toku prowadzonego postępowania dyscyplinarnego (czy to w fazie ad rem czy ad personam), choć w świetle przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego naganne, może być uznane za swoistego rodzaju kontratyp, o ile weryfikacja takiego działania pozwoli na konkluzję, że był to jedyny możliwy sposób na realizację prawa do obrony wynikającego wprost z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.
……………………………………………………………………………………………………
15) Czy jest dopuszczalne ujawnienie dokumentów i informacji objętych tajemnicą zawodową przez radcę prawnego na wezwanie ubezpieczyciela likwidującego szkodę zgłoszoną przez byłego klienta radcy prawnego?
Radca prawny otrzymał wezwanie ubezpieczyciela likwidującego szkodę zgłoszoną przez byłego klienta radcy prawnego, jaka powstała w związku z wykonywaniem przez niego czynności zawodowych. W wezwaniu od likwidatora szkody zażądano od radcy prawnego przedstawienia pełnej dokumentacji związanej z prowadzoną przez niego sprawą sądową. Wnioskodawca sformułował prośbę o wskazanie prawidłowego i zgodnego z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego zachowania w tej sytuacji.
A. Nie ulega wątpliwości, że choć zasada związania tajemnicą zawodową jest jedną z fundamentalnych, gwarantującą niezależność radcy prawnego, a jednocześnie bezpieczeństwo jego klientów, to (…) doznaje ona wyjątków. Przypadki, w który radca prawny zwolniony jest z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej określa art. 3 ust. 6 ustawy o radcach prawnych, przy czym pamiętać należy, że w myśl zasady exceptiones non sunt extendendae wyjątki należy wykładać ściśle.
B. W ocenie Komisji norma wynikająca z art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z art. 22 7 ustawy o radcach prawnych stanowi lex specialis względem art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych i wywiera istotny wpływ na ocenę postępowania radcy prawnego, w kontekście oceny realizacji obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, w sytuacji konieczności udzielenia odpowiedzi na żądanie ubezpieczyciela, likwidującego szkodę w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych.
C. Przyjęcie tezy, iż radca prawny zwolniony jest z tajemnicy zawodowej w sytuacji konieczności wypełnienia obowiązków płynących z art. 16 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych nie oznacza jednak, że w każdym przypadku radca prawny powinien z tego wyjątku korzystać w sposób dowolny i nieprzemyślany. Wszak nie można zapominać, że nakaz zachowania tajemnicy zawodowej jest fundamentalnym obowiązkiem radcy prawnego, bez niego nie można mówić o wykonywaniu zawodu zaufania publicznego – albowiem nie można zbudować zaufania pomiędzy radcą prawnym a klientem.
D. Radca prawny, który otrzymał żądanie od ubezpieczyciela przedstawienia pełnej dokumentacji związanej z prowadzoną przez niego sprawą sądową, informacji, korespondencji w tym korespondencji elektronicznej prowadzonej pomiędzy nim a klientem powinien w pierwszej kolejności dążyć do zweryfikowania czy zakres żądanych od niego danych w rzeczywistości jest uzasadniony okolicznościami sprawy. W przypadku żądania przedstawienia akt sprawy powinien w pierwszej kolejności rozważyć skorzystanie z możliwości przekazania ich klientowi oraz poinformowania o tym fakcie ubezpieczyciela, a dopiero gdyby okazało się, że klient nie przedstawił wszystkich istotnych informacji lub dowodów potwierdzających przebieg współpracy albo gdyby nie było możliwe ich przekazanie klientowi w celu przedstawienia ubezpieczycielowi, powinien przekazać ubezpieczycielowi brakujący materiał dowodowy. Taki sposób postępowania może pozwolić na pogodzenie powinności zachowania tajemnicy zawodowej z obowiązkiem informacyjnym wobec ubezpieczyciela. Trzeba jednocześnie mieć na uwadze okoliczność, iż nie można wykluczyć żądania odpowiedzialności dyscyplinarnej radcy prawnego za ujawnienie na wezwanie ubezpieczyciela dokumentów lub informacji objętych tajemnicą zawodową. Rozstrzygnięcie jej zasadności zależeć będzie od okoliczności konkretnej sprawy.
……………………………………………………………………………………………………
16) 1. Czy w sytuacji, gdy w postępowaniu cywilnym dowód z zeznań świadka będącego aplikantem radcowskim byłby kluczowy dla rozstrzygnięcia danej sprawy i zadośćuczynienia tym samym obowiązkowi należytej ochrony interesów klienta wnioskodawcy, a żaden inny środek dowodowy nie byłby w stanie wykazać faktu, na który wyżej wymieniony dowód ma zostać dopuszczony i przeprowadzony, przy czym o faktach objętych zeznaniami aplikant radcowski dowiedział się w związku ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz klienta wnioskodawcy, dopuszczalne jest zwolnienie aplikanta radcowskiego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej?
2. ewentualnie w przypadku udzielenia odpowiedzi negatywnej na powyższe pytanie, czy udzielenie przez klienta wnioskodawcy wyraźnej zgody na ujawnienie przez aplikanta radcowskiego informacji objętych tajemnicą zawodową, o jakich dowiedział się w związku ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tegoż klienta wnioskodawcy, wpływa na zmianę oceny zagadnienia opisanego w pytaniu pierwszym?
A. W sytuacji, gdy w postępowaniu cywilnym dowód z zeznań świadka będącego aplikantem radcowskim byłby kluczowy dla rozstrzygnięcia danej sprawy i zadośćuczynienia tym samym obowiązkowi należytej ochrony interesów klienta wnioskodawcy, a żaden inny środek dowodowy nie byłby w stanie wykazać faktu na który wyżej wymieniony dowód ma zostać dopuszczony i przeprowadzony, przy czym o faktach objętych zeznaniami aplikant radcowski dowiedział się w związku ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz klienta wnioskodawcy, nie jest dopuszczalne zwolnienie aplikanta radcowskiego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Przepis art. 3 ust. 5 w zw. z art. 33 ust. 5 u.r.p. zakazuje zwolnienia z tajemnicy zawodowej.
B. Udzielenie przez klienta wnioskodawcy wyraźnej zgody na ujawnienie przez aplikanta radcowskiego informacji objętych tajemnicą zawodową, o jakich dowiedział się w związku ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tegoż klienta wnioskodawcy, nie wpływa na ocenę braku podstaw do zwolnienia z zachowania tajemnicy zawodowej, o czym mowa w pkt 4.1 powyżej.
……………………………………………………………………………………………………
17) 1. Czy radca prawny może wyrazić zgodę na udostępnienie dokumentów objętych tajemnicą zawodową osobie trzeciej lub wspólnikowi spółki komandytowej i utratę nad nimi kontroli i zwolni to radcę prawnego z odpowiedzialności prawnej i dyscyplinarnej, a w razie udzielenia odpowiedzi pozytywnej wskazanie, jakie konkretnie warunki muszą być spełnione przez tego wspólnika lub osobę trzecią, by zgoda radcy prawnego nie była uznana za przewinienie dyscyplinarne i zwalniała radcę prawnego z odpowiedzialności, także na przyszłość,
2. czy w sytuacji likwidacji spółki komandytowej w likwidacji, radca prawny może przyjąć dyspozycję klienta, by należące do niej akta wydać osobie trzeciej i czy zwalnia to jej wspólników – radców prawnych z obowiązków przewidzianych w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego.
A. Wnioskodawca nie może wyrazić zgody na udostępnienie dokumentów objętych tajemnica zawodową osobie trzeciej lub wspólnikowi i utratę nad nimi kontroli. Takie działanie sprzeczne jest ustawowym obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej. Udzielenie takiej zgody nie zwolni radcy prawnego z odpowiedzialności prawnej i dyscyplinarnej.
B. Radca prawny, nie może przyjąć dyspozycji klienta, by należące do Spółki akta zawierające tajemnicę zawodową wydać osobie trzeciej. Zgoda czy dyspozycja klienta w tej sprawie nie zwalnia jej wspólników – radców prawnych z obowiązków przewidzianych w KERP.
C. Należy podkreślić, że zgoda klienta nie znosi bezprawności w przypadku ujawnienia tajemnicy zawodowej, czyli nie chroni radcy prawnego od odpowiedzialności dyscyplinarnej. Tajemnica zawodowa stanowi dobro samo w sobie, jako element prawidłowego i etycznego wykonywania zawodu radcy prawnego, odwołując się w tym zakresie do wymogów wynikających z Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (zawartych obecnie w art. 7 ust. 2 i ust. 3), do niezależności radcy prawnego, w tym zwłaszcza do wymogu nienaruszania przez radcę prawnego zasad etyki pod wpływem nacisków zewnętrznych, a w szczególności dla spełnienia oczekiwań klienta (zob. Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 15 listopada 2012 r., sygn. akt: SDI 32/12).
D. Udzielenie przez klienta Wnioskodawcy wyraźnej zgody klienta na przekazanie dokumentacji obejmującej informacje zawierające tajemnicą zawodową, nie wpływa na ocenę braku podstaw do zwolnienia z zachowania tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Sytuacja taka jest niezależna od tego czy radcowie prawni – wspólnicy likwidowanej Spółki prezentują jednolite stanowisko w tej sprawie, czy pozostają w konflikcie. Należy bowiem pamiętać, że tajemnica zawodowa jest niepodatna na oczekiwanie klienta, którego chroni.
E. Równocześnie, w przedstawionym stanie faktycznym, wnioskodawca wskazuje na obawę, że osoba trzecia, której powierzono by dokumenty Spółki, tj. spółka partnerska miałaby wykorzystać tajemnicę zawodową dokumenty (dokumentację, korespondencję) dla swojej działalności komercyjnej. Doprowadzenie do takiego stanu rzeczy byłoby także sprzeczne z postanowieniem art. 16 KERP i naruszyłoby co najmniej zakaz skorzystania w interesie osoby trzeciej z dokumentów i informacji objętych tajemnica zawodową. Tymczasem dochowanie tajemnicy zawodowej obejmuje nie tylko zakaz ujawniania tajemnicy zawodowej, w szczególności informacji i dokumentów, o których mowa w 15 ust. 2 i 3 KERP, ale również zakaz skorzystania z nich w interesie własnym lub innej osoby, chyba że przepisy prawa lub Kodeksu stanowią inaczej.
F. Wyzbycie się przez radcę prawnego kontroli nad dokumentami zawierającymi tajemnicą zawodową bez zapewnienia sobie kontroli nad sposobem sprawowania nad nimi pieczy w sposób zapewniający niewkraczanie w sferę chronioną tajemnicą zawodową stanowi naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 3 u.r.p. art. 15, art. 16, art. 17 KERP).
…………………………………………………………………………………………………
18) Czy naruszeniem etyki radcy prawnego jest złożenie zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przestępstwa oszustwa polegającego na niezapłaceniu przez klienta za wykonaną i zafakturowaną usługę prawną, której wycena została przed wykonaniem tej usługi zaakceptowana przez klienta?
A. W sytuacji złożenia przez radcę prawnego (do organu powołanego do ścigania przestępstw) zawiadomienia o przestępstwie, gdy przestępstwo to ma związek z pomocą prawną świadczoną przez tego radcę prawnego powstaje kolizja dwóch obowiązków, tj. ochrony tajemnicy zawodowej (w tym możliwe że i obrończej) i ochrony praworządności. Kolizję taką należy rozstrzygać uwzględniając konkretną sytuację, przez wyważenie, wartościowanie racji leżących u ich podstaw.
B. W razie kolizji obowiązku ochrony tajemnicy zawodowej z prawnym obowiązkiem zawiadomienia o przestępstwach wyliczonych w art. 240§1 KK zawiadomienie o przestępstwie i w konsekwencji uchybienie tajemnicy zawodowej powinno być kwalifikowane jako działanie w okolicznościach wyłączających bezprawność czynu, w konsekwencji nie jest wówczas także deliktem dyscyplinarnym.
C. W razie kolizji obowiązku ochrony tajemnicy zawodowej z prawnym obowiązkiem zawiadomienia o przestępstwach innych niż wyliczone w art. 240§1 KK. zawiadomienie o przestępstwie i w konsekwencji uchybienie tajemnicy zawodowej w zależności od sytuacji może (ale nie musi, zależne jest to bowiem od konkretnego stanu faktycznego) wyłączać bezprawność czynu, w konsekwencji może być deliktem dyscyplinarnym.
D. W razie kolizji obowiązku ochrony tajemnicy zawodowej będącej tajemnicą obrończą, zawiadomienie o przestępstwie i w konsekwencji uchybienie tajemnicy zawodowej stanowi delikt dyscyplinarny.
……………………………………………………………………………………………………
19) Dopuszczalność złożenia przez radcę prawnego na wezwanie Najwyższej Izby Kontroli wyjaśnień dotyczących świadczonej przez niego pomocy prawnej na rzecz kontrolowanej jednostki sektora finansów publicznych
___________________________________________________________________________
Czy radca prawny może złożyć na wezwanie Najwyższej Izby Kontroli wyjaśnienia w zakresie regulacji umownych w umowie, której projekt współtworzył w ramach świadczenia w przeszłości pomocy prawnej dla jednej z jednostek sektora finansów publicznych, kontrolowanej aktualnie przez Najwyższą Izbę Kontroli?
(…) Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. (…) radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej, a obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie. Ponadto radca prawny nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
Również Kodeks Etyki Radcy Prawnego (dalej: KERP) stanowi o obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez radcę prawnego. Zgodnie z art. 9 KERP dochowanie tajemnicy zawodowej jest prawem i obowiązkiem radcy prawnego, a także stanowi podstawę zaufania klienta i jest gwarancją praw i wolności. Szczegółowo kwestię tajemnicy radcy prawnego reguluje art. 15 KERP. (…)
Pamiętać należy, że naruszenie obowiązku przestrzegania tajemnicy zawodowej stanowi podstawę do odpowiedzialność dyscyplinarnej radcy prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
20) Postępowanie radcy prawnego w przypadku zwolnienia z tajemnicy zawodowej
___________________________________________________________________________
Czy istnieją obecnie jakieś wskazówki lub instrukcje (…) dotyczące postępowania w przypadku zwolnienia Radcy Prawnego z tajemnicy zawodowej, zwłaszcza w sytuacji gdy odpowiednie postanowienie wydane jest przez Sędziego mianowanego przez „neo-KRS”?
[Z]godnie z art. 19 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny powinien podejmować wszelkie przewidziane prawem środki dla uniknięcia lub ograniczenia określonego w przepisach prawa zwolnienia go z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Oznacza to, że w przypadku wydania przez sąd postanowienia w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie radcy prawnego co do faktów objętych tajemnicą radcowską na podstawie art. 180§2 k.p.k. radca prawny powinien złożyć zażalenie na to postanowienie.
……………………………………………………………………………………………………
21) Dopuszczalność złożenia przez radcę prawnego informacji i dokumentów na wezwanie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ramach postępowania wyjaśniającego
—————————————————————————————————————–
Czy dozwolone jest złożenie przez radcę prawnego określonych informacji i dokumentów na wezwanie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie art. 48 ust. 1 i 2 pkt 1a) i 2) ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w ramach postępowania wyjaśniającego w kierunku wstępnego ustalenia, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz w sprawie uznania wzorca umowy za niedozwolony przez wybrane kancelarie adwokackie i radców prawnych?
A. Fundamentalną zasadą wykonywania zawodu radcy prawnego jest obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej (art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych). Art. 3 ust. 6 ustawy o radcach prawnych wprowadza zamknięty katalog dopuszczalnych wyłączeń z tego obowiązku. (…) Jako powszechne i jednolite, tak w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie uznać należy stanowisko, że umowy oraz dokumentacja prowadzenia działalności gospodarczej wymagana przepisami prawa nie są objęte tajemnicą radcy prawnego w rozumieniu powołanego wyżej art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych w związku z obowiązkiem poddania się radcy prawnego jako przedsiębiorcy czynnościom kontrolnym uprawnionych do tego organów.
B.[P]odstawę prawną czynności organu stanowi art. 48 ust. 1 i 2 pkt 1a i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Oznacza to, że czynności organu podejmowane są w ramach postępowania wyjaśniającego – postępowania „w sprawie”, poprzedzającego ewentualne wszczęcie postępowania przed Prezesem Urzędu na podstawie art. 49 ustawy przeciwko określonemu przedsiębiorcy. Należy w związku z powyższym zwrócić uwagę na charakter tego postępowania w kontekście art. 69 i art. 71 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (…).
C. [N]iewykluczona jest sytuacja, że szczegółowo określony przedmiot umowy może prowadzić w określonym obszarze do ujawnienia tajemnicy zawodowej (np. poprzez szczegółowy opis przedmiotu opinii prawnej, której sporządzenie stanowi przedmiot umowy). W kontekście wezwania do ujawniania konkretnych umów Komisja dostrzega potrzebę pogłębionej analizy przepisów art. 71, art. 105a, art. 105n i art. 105q pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Winny one służyć wypracowaniu zalecanego, zgodnego z prawem i bezpiecznego etycznie sposobu postępowania radców prawnych w przypadku postępowań prowadzonych na podstawie tych regulacji.
D. W ocenie Komisji uznać należy, że żądane przez organ informacje i dokumenty obrazują sposób działania kancelarii w oderwaniu od konkretnych spraw, a zatem nie są przedmiotem tajemnicy zawodowej radcy prawnego (ich ujawnienie nie narusza tajemnicy zawodowej). W niektórych przypadkach oczekiwane dane mają charakter statystyczny (…).
E. (…)[Ż]ądaniem, którego uwzględnienie mogłoby ewentualnie naruszać tajemnicę zawodową, to wezwanie do przedłożenia umów zawartych z klientami. Trzeba mieć przy tym na uwadze orzecznictwo, według którego dane zamieszczone w fakturze wystawionej za świadczenie pomocy prawnej nie są objęte tajemnicą zawodową i faktura taka podlega udostępnieniu organom podatkowym, czy kontroli skarbowej (a mogą tam znaleźć się podobne dane, do danych zamieszczonych w umowie o świadczenie pomocy prawnej, np.: dane klienta, wysokość wynagrodzenia, siłą rzeczy – informacja o korzystaniu z pomocy prawnej, oznaczenie sprawy, w której faktura jest wystawiana). W kontekście powyższego (…) również przedłożenie Urzędowi po jednej umowie z ewentualnych kilku wzorców stosowanych przez kancelarię, każdej zanonimizowanej co do danych strony, ale zawierającej dane interesujące organ (wynagrodzenie i sposób jego ustalenia oraz zapłaty, inne koszty i wydatki, rozwiązanie i odstąpienie od umowy etc.), z jednej strony nie narusza tajemnicy zawodowej, a z drugiej – brak jest podstaw do skutecznego oprotestowania żądania Urzędu, albowiem jest ono zgodne z prawem.
F. Konkludując, (…) nie istnieją przeszkody do udzielenia odpowiedzi na pytania Urzędu, ze wskazaniem, że przedkładane umowy winny zostać zanonimizowane w zakresie informacji identyfikującej stronę.
……………………………………………………………………………………………………
22) Informowanie przez radcę prawnego na zlecenie klienta o stanie prowadzonej sprawy zakładu ubezpieczeń udzielającego temu klientowi ochrony ubezpieczeniowej
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny będący pełnomocnikiem klienta może na podstawie zobowiązania/upoważnienia zawartego w pełnomocnictwie na bieżąco informować o stanie prowadzonej sprawy zakład ubezpieczeń, który udziela klientowi ochrony ubezpieczeniowej w ramach umowy ubezpieczenia ochrony prawnej, bez uchybienia obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej ? Przy czym wymóg w/w zobowiązania i informowania zakładu ubezpieczeń jest obowiązkiem nałożonym na klienta przez ten zakład.
A. [P]rzekazywanie informacji przez radcę prawnego ubezpieczycielowi, który nie jest przecież jego klientem, budzić może istotne wątpliwości, choć sprawa nie jest oczywista. Skoro jest to obowiązek nałożony na klienta, to klient go winien wypełnić.
B. [J]eżeli wskazane czynności miałyby być wykonywane na zlecenie klienta jednak poza świadczeniem pomocy prawnej na jego rzecz w sprawie likwidacji konkretnej szkody objętej ochroną ubezpieczeniową, to takie działania radcy prawnego, w ocenie Komisji, mogą zostać uznane za naruszające tajemnicę zawodową. Przypomnieć trzeba, że klient nie może zwolnić radcy prawego z zachowania tajemnicy zawodowej. Jeżeli natomiast informowanie o przebiegu sprawy wynika z zawartej z klientem umowy to w ocenie Komisji mieści się to w zakresie świadczenia pomocy prawnej i nie dochodzi w takim przypadku do naruszenia tajemnicy zawodowej. Nie dochodzi bowiem do naruszenia postanowień art. 3 i art. 27 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) czy też art. 15 – 24 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
23) Zakres przedmiotowy tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Dane klienta.
—————————————————————————————————————–
Czy zakresem przedmiotowym tajemnicy zawodowej radcy prawnego jest objęta informacja, że radca prawny udzielał porad prawnych na rzecz określonego podmiotu?
Czy udzielenie informacji, że radca prawny udzielał porad prawnych na rzecz określonego podmiotu, bez wskazania czego porady prawne dotyczyły, stanowi naruszenie tajemnicy zawodowej?
A. W literaturze wskazuje się, że dokonując oceny, czy konkretna informacja jest objęta tajemnicą zawodową, w razie powzięcia wątpliwości należałoby zastosować kryterium potencjalnego nawet naruszenia interesu klienta i dokonać wykładni rozszerzającej, co oznacza, że w razie wątpliwości należałoby założyć, że dana informacja lub dokument są objęte tajemnicą zawodową (zob. L. Korczak w Ustawa o radcach prawnych. Komentarz pod red. T. Schefflera s. 79, komentarz do art. 3).
B. Niewątpliwie (…) informacja co do tego, czego świadczona pomoc prawna dotyczyła – nawet sformułowana w sposób ogólny – jest objęta tajemnicą zawodową. Czytając literalnie przepis [zob. art. 3 ust. 1 ustawy o radcach prawnych oraz art. 15 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.], można dojść do wniosku, że również informacja co do danych klienta i co do tego, czy radca prawny świadczył na jego rzecz pomoc prawną jest objęta tajemnicą zawodową. Jednocześnie jednak przywołać należy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Katowicach z dnia 21 wrzenia 1998r., I SA/Ka 2214-2223/96 (…).
C. [Z]wrócić należy uwagę na postanowienia art. 31 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, który wskazuje na dozwolony zakres informowania o wykonywaniu zawodu oraz działalności z nim związanej. W ust. 3 pkt 3 art. 31 wskazano, że informacja ta może zawierać w szczególności dane o referencjach, i rekomendacjach, co oznacza ujawnienie danych klientów – domniemywać należy, że za ich zgodą – ale trzeba mieć na uwadze, że klient nie może zwolnić radcy prawnego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, zatem konsekwentnie oceniając regulację, należałoby przyjąć, że dane klienta nie są objęte tajemnicą zawodową.
D.[R]ozstrzygnięcie tej kwestii zależeć będzie od okoliczności konkretnej sprawy, a decyzja w tej sprawie należeć będzie do radcy prawnego. W istocie przy ewentualnej ocenie prawidłowości zachowania radcy prawnego ważne będzie także, czy podejmując decyzję dołożył staranności wymaganej od profesjonalisty i zważył także argumenty z publikowanych orzeczeń oraz poglądów doktryny.
……………………………………………………………………………………………………
24) Dopuszczalność zeznań świadków – radców prawnych – w zakresie organizacji pracy u wspólnego pracodawcy, będącego stroną procesu zainicjowanego przez byłego pracownika – radcę prawnego, w świetle obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej
___________________________________________________________________________
[Z]wracam się z prośbą o udzielenie interpretacji/wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych oraz art. 15 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – dotyczących obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej na tle przedstawionego poniżej stanu faktycznego.
Pomiędzy Urzędem Miejskim (…) a byłym pracownikiem tego urzędu – radcą prawnym toczy się spór pracowniczy w Sądzie Pracy. Pracodawca powołał na świadków 2 innych radców prawnych zatrudnionych w Wydziale Prawnym i mnie – jako Koordynatora Radców Prawnych. Biorąc po uwagę znany mi stan faktyczny sporu sądowego przesłuchanie dotyczyć będzie przede wszystkim kwestii organizacji pracy Wydziału Prawnego (sposobu komunikowania się radców z pracodawcą, ustaleń dotyczących przebywania radców w siedzibie Urzędu, a w przypadku mojej osoby sprawowanego nadzoru organizacyjnego nad radcami prawnymi, rozmów z radcą pozostającym w sporze dotyczących kwestii pracowniczych – jego dalszego zatrudnienia w Urzędzie itp.).
(…) Moje wątpliwości dotyczą jednak kwestii organizacyjnych i pracowniczych – które pozostają poza zakresem świadczenia pomocy prawnej na rzecz Urzędu Miejskiego, ale jednak zostały przez ewentualnych świadków – radców prawnych uzyskane w związku z zatrudnieniem w jednostce. Wątpliwości może rodzić także ustalenie czy kwestie związane z organizacją pracy Wydziału Prawnego i sprawami pracowniczymi wewnątrz tego Wydziału stanowią informacje dotyczące klienta i jego spraw, o których stanowi art. 15 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
[N]a gruncie przedstawionego (…) stanu faktycznego nie sposób zająć jednoznacznego i kategorycznego stanowiska w przedmiocie oceny, czy zeznania świadków – radców prawnych – w zakresie organizacji pracy u wspólnego pracodawcy, będącego stroną procesu zainicjowanego przez byłego pracownika – również radcę prawnego są dopuszczalne w świetle obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Mówimy bowiem o zdarzeniach przyszłych, nie mając możliwości oceny jakiej treści zeznania zostały przez świadków – radców prawnych złożone i w jakim zakresie.
(…) [W] ocenie Komisji wydaje się, że informacje posiadane przez radców prawnych, zatrudnionych w organie administracji publicznej, co do organizacji pracy Wydziału Prawnego, tj. sposobu komunikowania się radców z pracodawcą, ustaleń dotyczących przebywania radców w siedzibie Urzędu, czy też sprawowanego nadzoru organizacyjnego nad radcami prawnymi nie byłyby objęte tajemnicą zawodową radcy prawnego, o ile jednocześnie ich posiadanie nie będzie wynikało z faktu powierzenia przez pracodawcę radcy prawnemu do prowadzenia sprawy, czy też udzielenia przez radcę prawnego pomocy prawnej, a wyłącznie z faktu zatrudnienia w tej jednostce.
Należy jednak przy tym wskazać, że odpowiedzi na te zagadnienia może (a przynajmniej powinien podjąć takie starania) udzielić sam pracodawca – w końcu to on organizuje pracę, ustala godziny pracy, zasady komunikacji itd. Zachodzi pytanie – w jakim celu mają zeznawać radcowie prawni? Czy i jakie starania podjął pracodawca w obszarze wniosków dowodowych aby nie narażać radców prawnych na ww. problemy, czy rzeczywiście bez angażowania radców prawnych nie mógł osiągnąć celu w postaci przedstawienia stanu faktycznego dot. organizacji pracy? Warto w tym miejscu też zasygnalizować (przypomnieć) kwestię niedopuszczalności zgłaszania wniosków dowodowych przez radcę prawnego z zeznań świadków w osobach radców prawnych oraz zadawania pytań przez radcę prawnego ww. świadkom na okoliczności, które są lub mogą być objęte tajemnicą zawodową. Ta ostatnia kwestia w kontekście opisanego stanu faktycznego może nie być bez znaczenia dla pełnomocnika pracodawcy, którym może być radca prawny. (…).
……………………………………………………………………………………………………
25) Dopuszczalność udzielenia przez radcę prawnego informacji o sprawach sądowych klienta za jego uprzednią zgodą bezpośrednio audytorowi badającemu sprawozdanie finansowe klienta (stanowisko II – poszerzone)
___________________________________________________________________________
(…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych podtrzymuje w całości dotychczasowe stanowisko w sprawie [z dnia 5 marca 2021r. – zob. SK-05.03.2021-RW w niniejszym Zbiorze– przyp. red.] i dodatkowo pragnie podnieść, co następuje.
Art. 67 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (…) stanowi: (…)
Zauważyć należy, że przepis ust. 2 stanowi o uprawnieniu biegłego rewidenta do uzyskania informacji związanych z przebiegiem badania od kontrahentów badanej jednostki, m.in. od doradców prawnych – z upoważnienia kierownika badanej jednostki. Regulacja ta odnosi się do ogólnego pojęcia doradców prawnych, przy czym ustawa nie zawiera definicji legalnej tego pojęcia. Rozróżnienia zatem wymaga, że doradztwo prawne może być świadczone zarówno przez osoby wykonujące prawniczy zawód regulowany, jakim jest zawód radcy prawnego, jak i przez osoby nie posiadające uprawnień do wykonywania zawodu regulowanego.
W przypadku zawodu radcy prawnego punktem wyjścia dla rozstrzygnięcia przedstawionego problemu powinna być ustawa z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2020r. poz. 75). Postanowienia art. 3 ust. 3 – 6 powołanej ustawy stanowią:
- radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej (ust. 3);
- obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie (ust. 4);
- radca prawny nie może być zwolniony z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę (ust. 5);
- obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji:
- udostępnianych na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu, - przekazywanych na podstawie przepisów rozdziału 11a działu III ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (…)
– w zakresie określonym tymi przepisami (ust. 6 pkt 1 i 2).
W konsekwencji uznać należy, że na gruncie przepisu art. 67 ustawy o rachunkowości korelatem wynikających z niego uprawnień biegłych rewidentów nie jest obowiązek przekazania przez radców prawnych informacji związanych z przedmiotem badania, które powziął w związku ze świadczeniem pomocy prawnej. Kierownik badanej jednostki nie może zwolnić radcy prawnego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
Zakres upoważnienia udzielonego przez kierownika badanej jednostki dla biegłego rewidenta, o którym mowa w art. 67 ust. 2 ustawy o rachunkowości nie może dotyczyć zwolnienia z tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Zauważyć należy, że zakres przedmiotowy informacji, których nie dotyczy obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej jest ograniczony, zgodnie z ustawą o radcach prawnych, do ściśle określonych przypadków, wskazanych wyżej (art. 3 ust. 6 pkt 1) i 2)). W szczególności wyłączenie to nie dotyczy informacji, o których mowa w art. 67 ustawy o rachunkowości, jak również informacji przekazywanych w związku z wykonywaniem przez biegłych rewidentów obowiązków określonych w Rozdziale 6 Zasady przeprowadzania badań oraz świadczenia usług na rzecz badanej jednostki ustawy z dnia 11 maja 2017r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (…), w zakresie uregulowanymi tymi przepisami.
W nawiązaniu do powołanego przepisu art. 67 ust. 2 ustawy o rachunkowości, który odnosi się, obok doradców prawnych, również do banków, jako kontrahentów badanej jednostki, zauważyć należy, że w odróżnieniu od ustawy o radcach prawnych ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (…) wprowadziła prawo decydowania przez beneficjenta tajemnicy bankowej o przedmiotowym i podmiotowym ograniczeniu obowiązku dyskrecji. Osoba, której dotyczą informacje objęte tajemnicą bankową może bowiem, zgodnie z art. 104 ust. 3 powołanej ustawy, na piśmie upoważnić bank do przekazania określonych informacji wskazanej przez siebie osobie lub jednostce organizacyjnej.
Obowiązek przekazywania informacji biegłym rewidentom przez radców prawnych, dotyczących jednostki na rzecz której radca prawny świadczy pomoc prawną, pozyskanych w związku z świadczeniem tej pomocy, powinien mieć podstawę prawną w ustawie o radcach prawnych lub w innych ustawach, przy czym w takich przypadkach ich regulacje powinny odnosić się wprost do zawodu radcy prawnego. Wobec braku takich regulacji przyjąć należy, że niedopuszczalne jest przekazywanie informacji przez radcę prawnego, a to z uwagi na regulacje dotyczące obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.
……………………………………………………………………………………………………
26) Stanowisko w zakresie przekazywania informacji przez radców prawnych biegłym rewidentom w związku z badaniem sprawozdań finansowych jednostek w odniesieniu do propozycji przedstawionych w piśmie z dnia 15 grudnia 2022r. Polskiej Izby Biegłych Rewidentów
___________________________________________________________________________
W piśmie z dnia 15 grudnia 2022r. Kierownika Działu realizacji zadań nadzoru Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, w nawiązaniu do spotkania przedstawicieli Krajowej Rady Radców Prawnych i Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, które odbyło się w dniu 12 grudnia 2022r., w związku z prowadzonymi przez biegłych rewidentów badaniami sprawozdań finansowych i potrzebą uzyskiwania informacji, w szczególności o postępowaniach sądowych z udziałem badanych jednostek, wskazano na potrzebę alternatywnych rozwiązań w celu dokonania ich analizy w kontekście tajemnicy zawodowej radcy prawnego, przedstawiając następujące propozycje:
„1. rekomendacja podpisania pisma informacyjnego podpisem kwalifikowanym przez radców prawnych, dla zagwarantowania braku możliwości zmiany jego treści przez Państwa klienta/jednostkę, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu przez biegłego rewidenta,
2. rekomendacja potwierdzenia przez radców prawnych biegłemu rewidentowi na jego prośbę, iż treść pisma przekazana przez klienta biegłemu rewidentowi jest tożsama z treścią pisma przekazaną przez radcę prawnego swojemu mocodawcy i nie uległa zmianie,
3. rozważenie możliwości przekazania przez radców prawnych zabezpieczonego hasłem dokumentu swojemu klientowi, który następnie klient przekazałby biegłemu rewidentowi, przy jednoczesnym przekazaniu hasła przez radców prawnych bezpośrednio biegłemu rewidentowi.”
W ww. piśmie przedstawiono jednocześnie „(…) przykładowy zakres informacji wskazywanych przez biegłych rewidentów w pismach kierowanych do doradców prawnych,
w tym radców prawnych:
– wykaz prowadzonych i planowanych postępowań sądowych, administracyjnych i egzekucyjnych, wraz z poziomem wartości przedmiotu sporu:
- powyżej którego biegły rewident prosi o przedstawienie indywidualnego wykazu zawierającego przedmiot sporu, wartość sporu, dotychczasowy przebieg sprawy, stanowisko klienta wobec sprawy oraz jej przewidywane rozstrzygnięcie,
- poniżej którego biegły rewident prosi o przedstawienie zbiorczej informacji,
– listę potencjalnych roszczeń, które mogą zostać zgłoszone wobec badanej przez biegłego rewidenta jednostki wraz ze wskazaniem prawdopodobieństwa ich niepomyślnego zakończenia,
– oraz dodatkowe otwarte pytanie o inne roszczenia i zobowiązania warunkowe, o których radca prawny ma wiedzę.
Informacje pozyskane przez biegłego rewidenta pozwalają zweryfikować m.in. poprawność wyceny aktywów (np. odpisów aktualizujących wartość należności) oraz kompletność pasywów (np. rezerw na potencjalne sprawy i roszczenia).
Chcemy jednak zaznaczyć, że tego typu pismo nie ma wystanadryzowanego zakresu informacji i zależy od okoliczności konkretnego zlecenia badania, jak i procedur obowiązujących w danej firmie audytorskiej.”
(…)
I.
(…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu podtrzymuje dotychczasowe stanowiska w sprawie (…) [zob. SK-05.03.2021-RW oraz P-26.01.2022-GW w niniejszym Zbiorze – przyp. red.].
(…)
Zauważyć przy tym należy, że naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej stanowi przesłankę odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych) oraz odpowiedzialności karnej (art. 266§1 i §3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny; /…/) radcy prawnego.
(…)
II.
(…)
III.
Uwzględniając uwagi poczynione w pkt I niniejszego pisma oraz przykładowy zakres informacji wskazywanych przez biegłych rewidentów w pismach kierowanych do doradców prawnych, w tym radców prawnych i propozycje alternatywnych rozwiązań dotyczących pozyskiwania informacji przez biegłych rewidentów w związku z prowadzonymi badaniami sprawozdań finansowych jednostek, Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych przedstawia następujące stanowisko w sprawie.
1) W ocenie Komisji przykładowy zakres informacji wskazywanych przez biegłych rewidentów w pismach kierowanych do doradców prawnych, w tym radców prawnych (…) stanowi przedmiot tajemnicy zawodowej radcy prawnego. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Nie budzi żadnych wątpliwości, że oczekiwane przez biegłego rewidenta informacje dotyczące jednostki zostały uzyskane przez radcę prawnego w związku ze świadczeniem na jej rzecz pomocy prawnej.
Powyższa konstatacja dotyczy także odpowiednio innego zakresu oczekiwanych przez biegłego rewidenta informacji związanych ze świadczeniem pomocy prawnej przez radcę prawnego na rzecz jednostki, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu.
2) Odnosząc się kolejno do poszczególnych propozycji alternatywnych rozwiązań dotyczących pozyskiwania informacji przez biegłych rewidentów w związku z prowadzonymi badaniami sprawozdań finansowych jednostek podnieść należy, co następuje:
a) Ad propozycja 1.
Komisja pozytywnie opiniuje propozycję 1, tj. rekomendację podpisania pisma informacyjnego podpisem kwalifikowanym przez radcę prawnego, dla zagwarantowania braku możliwości zmiany jego treści przez jednostkę na rzecz której radca prawny świadczy pomoc prawną i której sprawozdanie finansowe podlega badaniu przez biegłego rewidenta, z uwzględnieniem, że:
– adresatem pisma biegłego rewidenta o udzielenie informacji będzie wyłącznie badana jednostka – radca prawny nie może bowiem udzielić informacji biegłemu rewidentowi, w konsekwencji przyjąć należy, że kierowanie pisma przez biegłego rewidenta do radcy prawnego generowałoby zbędną korespondencję w sprawie w tym znaczeniu, że radca prawny ma obowiązek odmówić udzielenia informacji;
– wyłącznie badana jednostka zwraca się do radcy prawnego, który świadczy na jej rzecz pomoc prawną o udzielenie jej informacji oczekiwanych przez biegłego rewidenta w związku z badaniem sprawozdania finansowego;
– radca prawny udziela informacji wyłącznie badanej jednostce, na rzecz której świadczy pomoc prawną – jednostka, na rzecz której świadczy pomoc prawną nie może bowiem zwolnić radcy prawnego z obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej;
– biegły rewident nie będzie kontaktował się z radcą prawnym w sprawach związanych z oczekiwaną informacją – radca prawny nie może bowiem udzielić informacji biegłemu rewidentowi.
b) Ad propozycja 2.
Komisja negatywnie opiniuje propozycję 2, tj. potwierdzenie przez radcę prawnego biegłemu rewidentowi na jego prośbę, iż treść pisma przekazana przez klienta biegłemu rewidentowi jest tożsama z treścią pisma przekazaną przez radcę prawnego swojemu mocodawcy i nie uległa zmianie.
Potwierdzenie biegłemu rewidentowi treści udzielonych uprzednio klientowi informacji stanowiłoby bowiem w tym przypadku udzielenie biegłemu rewidentowi informacji objętych tajemnicą zawodową radcy prawnego. Dla przyjęcia naruszenia przez radcę prawnego obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej prawnie indyferentny jest fakt wcześniejszego udzielenia informacji objętych tajemnicą zawodową radcy prawnego przez inny podmiot. W założeniu tej propozycji radca prawny udzielałby informacji objętych tajemnicą zawodową niezależnie od klienta, co jest okolicznością prawnie indyferentną dla uznania, że również w takim przypadku radca prawny naruszyłby obowiązek, o którym mowa jest w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych.
c) Ad propozycja 3.
Komisja negatywnie opiniuje propozycję 3, tj. możliwość przekazania przez radcę prawnego zabezpieczonego hasłem dokumentu swojemu klientowi, który następnie klient przekazałby biegłemu rewidentowi, przy jednoczesnym przekazaniu hasła przez radcę prawnego bezpośrednio biegłemu rewidentowi.
W ocenie Komisji propozycja zmierza w istocie do próby ominięcia obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej przez radcę prawnego z uwagi na fakt przekazania informacji klientowi w celu dalszego udostępnienia biegłemu rewidentowi, przy jednoczesnym zapewnieniu tego udostępnienia obok klienta również przez radcę prawnego, a to poprzez bezpośrednie udostępnienie mu hasła do dokumentu. Zdaniem Komisji radcy prawnemu można w tym przypadku przypisać zarzut ujawnienia informacji objętych tajemnicą zawodową. Istotny dla oceny zachowania radcy prawnego jest bowiem cel proponowanej sekwencji czynności oraz założenie przekazania decydującego dla pozyskania dostępu do informacji elementu przez radcę prawnego.
IV.
Jednocześnie Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych wskazuje, że przygotowanie i przekazywanie informacji dotyczących spraw jednostki biegłemu rewidentowi na potrzeby badania sprawozdania finansowego tej jednostki nie jest świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tej jednostki, a wyłącznie wykonywaniem określonych czynności o charakterze organizacyjnym. Z uwagi na fakt, że w stanie faktycznym stanowiącym przedmiot niniejszego stanowiska informacje te dotyczą spraw związanych ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tej jednostki przez radcę prawnego, z uwagi na postanowienia art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, niedozwolone jest udostępnianie (przekazywanie) tych informacji biegłemu rewidentowi przez radcę prawnego.
V.
Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, że nieudostępnianie biegłemu rewidentowi przez radcę prawnego informacji dotyczących jednostki związanych ze świadczeniem pomocy prawnej na jej rzecz oraz brak potwierdzania biegłemu rewidentowi przez radcę prawnego treści złożonych jednostce informacji w związku z badaniem sprawozdania finansowego, mając na względzie powołane w pkt I przepisy prawa powszechnie obowiązującego, nie powinno mieć wpływu na ocenę sprawozdania finansowego jednostki w sprawozdaniu biegłego rewidenta z badania.
VI.
Niezależnie od powyższego Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych pragnie zwrócić uwagę na zakres przedmiotowy przykładowych informacji oczekiwanych przez biegłego rewidenta w postaci:
1) przewidywanego rozstrzygnięcia sprawy
oraz
2) wskazania prawdopodobieństwa niepomyślnego zakończenia potencjalnych roszczeń zgłaszanych wobec badanej przez biegłego rewidenta jednostki.
Zauważyć należy, że radca prawny co do zasady nie dysponuje narzędziami pozwalającymi na przygotowanie pewnej, sprawdzalnej informacji w tym zakresie według obiektywnych kryteriów, a to w szczególności z uwagi na specyfikę spraw o charakterze spornym, brak pewności co do dostępu do wszystkich informacji w sprawie z przyczyn niezależnych od radcy prawnego, brak pewności co do treści przyszłych zeznań świadków w sprawie, brak wiedzy odnośnie stanowiska strony przeciwnej w sprawie oraz dowodów w sprawie będących w jej posiadaniu (przynajmniej na pewnym etapie), rozbieżności w orzecznictwie sądowym przy takich samych lub zbliżonych stanach faktycznych itp.
W związku z powyższym Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych poddaje pod rozwagę odstąpienie od oczekiwania składania w tym zakresie informacji przez radców prawnych z uwagi na okoliczność, że nawet w przypadku ich sporządzenia walor praktyczny, z podanych wyżej tytułem przykładu przyczyn, uznać należy za istotnie ograniczony.
27) Dopuszczalność złożenia zeznań przez radcę prawnego w charakterze świadka w postępowaniu karnym w sprawie, w której składał zeznania w imieniu podmiotu na rzecz którego świadczy aktualnie pomoc prawną w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym w czasie trwania którego nie posiadał prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny może zeznawać jako świadek w postępowaniu karnym w sprawie, w której składał zeznania w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym, przy czym w czasie trwania postępowania przygotowawczego nie był radcą prawnym (nie posiadał uprawnień radcy prawnego), a jedynie osobą upoważnioną do podjęcia określonych czynności (tj. złożenia zeznań), a także mając na uwadze, iż w chwili obecnej radca prawny świadczy usługi prawne na rzecz podmiotu, w imieniu którego składał zeznania na etapie postępowania przygotowawczego ?
Stan faktyczny:
Spółka kapitałowa X została wezwana przez Komendę Rejonową Policji (…) do złożenia zeznań w toku postępowania przygotowawczego; pracownikowi kancelarii prawnej obsługującej Spółkę X zostało udzielone pełnomocnictwo do reprezentowania wezwanej spółki i dnia (…) zostały złożone zeznania. Pracownik kancelarii po trzech latach wniósł
o dokonanie wpisu na listę radców prawnych. W (….) roku radcy prawnemu doręczono wezwanie do stawienia się w charakterze świadka na rozprawie, wyznaczonej na dzień (…),
w toku postępowania karnego w sprawie, w której uprzednio składał zeznania na etapie postępowania przygotowawczego.
W świetle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego nie sposób zająć jednoznacznego i kategorycznego stanowiska (…)
(…) [O]graniczenie tajemnicy zawodowej tylko do informacji pozyskanych przez wnioskodawcę w toku wykonywania przez niego czynności zawodowych radcy prawnego mogłoby zniweczyć istotę tajemnicy. Niewątpliwie istnieje bowiem ścisły związek pomiędzy pozyskanymi przez wnioskodawcę informacjami dotyczącymi klienta i jego spraw w czasie, gdy radcą prawnym nie był, a informacjami uzyskanymi przez niego od klienta obecnie. Należy bowiem zauważyć, że radca prawny może pozyskać informacje objęte tajemnicą zawodową z różnych źródeł przed wykonywaniem czynności zawodowych, w trakcie ich wykonywania, a także w pewien czas po ich wykonaniu.
W ocenie Komisji dla wyznaczenia granic tajemnicy zawodowej radcy prawnego kluczowy jest interes klienta. (…) [W]nioskodawca, wykonujący obecnie zawód radcy prawnego, przesłuchiwany w charakterze świadka powinien wnikliwie ocenić charakter zadawanych pytań i w razie wątpliwości odmówić udzielenia odpowiedzi na pytania, które w jego ocenie będą dotyczyły informacji objętych tajemnicą zawodową. Wnioskodawca w trakcie przesłuchania w charakterze świadka, powinien mieć na uwadze przepis art. 180 § 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego. Zdarzyć się bowiem może, że w sytuacji, gdy wnioskodawca odmówi udzielenia odpowiedzi na pytania, które w jego ocenie będą dotyczyły informacji objętych tajemnicą zawodową, Sąd postanowi zwolnić go od obowiązku zachowania tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu. W takim przypadku, stosownie do art. 19 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, wnioskodawca powinien podjąć wszelkie przewidziane prawem środki dla uniknięcia lub ograniczenia określonego w przepisach prawa zwolnienia go z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej, a w szczególności złożyć zażalenie na postanowienie Sądu.
……………………………………………………………………………………………………
28) Dopuszczalność powołania się radcy prawnego przed sądem lub innym organem na fakt sporządzenia, wysłania i treść wezwania do zapłaty, treść odpowiedzi na wezwanie do zapłaty oraz na fakt prowadzenia negocjacji
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny, który powołuje się przed sądem lub innym organem na fakt sporządzenia i treść wezwania do zapłaty (oraz ewentualną treść odpowiedzi na sporządzone przez niego wezwanie) może narazić się na zarzut naruszenia etyki zawodowej ?
Czy radca prawny, który powołuje się przed sądem lub innym organem na fakt prowadzenia negocjacji, w których brał udział, lub fakt wysłania wezwania do zapłaty, jakie sam sporządził, ale w celu wypełnienia obowiązku wynikającego z art. 187 § 1 pkt 3) k.p.c., może narazić się na zarzut naruszenia etyki zawodowej ?
(…)
- [R]adca prawny, który powołuje się przed sądem na fakt prowadzenia negocjacji,
w których brał udział, lub fakt wysłania wezwania do zapłaty, jakie sam sporządził,
w celu wypełnienia obowiązku wynikającego z art. 187§1 pkt 3) ustawy (…) Kodeks postępowania cywilnego (…), co do zasady nie powinien narazić się na zarzut naruszenia etyki zawodowej; - ocena, czy radca prawny, który powołuje się przed sądem na fakt sporządzenia i treść wezwania do zapłaty (oraz ewentualną treść odpowiedzi na sporządzone przez niego wezwanie) może narazić się na zarzut naruszenia etyki zawodowej zależeć będzie
od konkretnego stanu faktycznego; - radca prawny powołujący się na okoliczności, o których mowa w pkt 1) i 2) przed innym organem może narazić się na zarzut naruszenia etyki zawodowej. Wyłączenia
od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej muszą mieć wyraźną podstawę prawną
w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.
(…)
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
29) Obowiązek dochowania tajemnicy zawodowej w przypadku nałożenia na radcę prawnego przez sąd powszechny grzywny za nieuzasadnioną odmowę złożenia zeznań w charakterze świadka w postępowaniu cywilnym
___________________________________________________________________________
Czy w przedmiotowym stanie faktycznym, radca prawny jest uprawniony do udzielenia odpowiedzi na pytania sądu dotyczące jego rozliczeń z klientem, a w szczególności:
- Czy radca prawny otrzymał sporną kwotę zasądzoną wyrokiem bezpośrednio
od dłużnika, na rachunek bankowy Kancelarii ? - Czy radca prawny rozliczył się z otrzymanych pieniędzy z klientem i ewentualnie
w jaki sposób ? - Czy radca prawny dokonał przelewu kwoty wpłaconej przez dłużnika na rachunek bankowy klienta ?
Sąd Rejonowy w toku postępowania cywilnego przesłuchał radcę prawnego
w charakterze świadka, na okoliczności związane z udzielaniem przez niego pomocy prawnej klientowi będącemu stroną procesu. Pomimo złożenia oświadczania
o skorzystaniu z prawa do odmowy odpowiedzi na zadane pytania z uwagi na groźbę ujawnienia istotnej tajemnicy zawodowej, sąd skazał radcę prawnego na grzywnę
za nieuzasadnioną odmowę złożenia zeznań. W odpowiedzi radcy prawnemu na wniosek o wydanie interpretacji w sprawie OIRP wskazała na charakter tajemnicy zawodowej radcy prawnego i obowiązek jej dochowywania. Na postanowienie sądu nakładające grzywnę radca prawny złożył zażalenie dołączając interpretację OIRP, które postanowieniem tego samego sądu wydanym w innym składzie zostało oddalone. [przyp. red.]
(…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP po zapoznaniu się z obszerną dokumentacją związaną z ukaraniem przez sąd grzywną [radcy prawnego – przyp. red.] (…) w pełni podziela stanowisko zaprezentowane przez uprawnione organy OIRP w (…) wraz
z przywołanym stanowiskiem KRRP i innych organów samorządu radcowskiego, nadal aktualnym.
Na obecnym etapie Komisja sugeruje wystąpienie przez Pana Dziekana do Prezesa właściwego Sadu Rejonowego z interwencją w oparciu o przepisy art. 41 pkt 1) i 2) ustawy
z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w obronie słusznych interesów radcy prawnego, wskazującym na przywołane w dokumentacji wcześniejsze stanowiska i opinie.
………………………………………………………………………………………………….
2. ZAJĘCIA NIEDOPUSZCZALNE ORAZ KONFLIKT INTERESÓW
1) Czy – w świetle art. 26 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – reprezentowanie klientów w sprawach, w szczególności o odszkodowania za tzw. szkody medyczne, przeciwko podmiotowi leczniczemu na rzecz którego w przeszłości radca prawny świadczył pomoc prawną w postaci stałej obsługi prawnej jest dopuszczalne? Czy sam fakt uprzedniego świadczenia pomocy prawnej na rzecz tego podmiotu dawałby pacjentowi nieuzasadnioną przewagę?
A. Postanowienie art. 26 ust. 1 KERP statuuje zakaz świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego oraz nakaz wyłączenia się z prowadzenia sprawy w sytuacji, gdy wykonywanie czynności zawodowych naruszałoby tajemnicę zawodową lub stwarzało znaczne zagrożenie jej naruszenia, ograniczenia jego niezależności albo gdy posiadana przez niego wiedza o sprawach innego klienta lub osób, na rzecz których uprzednio wykonywał czynności zawodowe, dawałaby klientowi nieuzasadnioną przewagę. Obowiązek ten dotyczy także radcy prawnego, który przyjmuje pełnomocnictwo substytucyjne do występowania w danej sprawie. W doktrynie podkreśla się, że czynności radcy prawnego, do których odnosi się zakaz świadczenia pomocy prawnej muszą naruszać tajemnicę zawodową lub powodować stan znacznego zagrożenia jej naruszenia. Kryterium różnicującym pojęcie „znacznego zagrożenia” powinna być zatem rzeczywistość i bezpośredniość takiego ryzyka.
B. [R]adca prawny powinien dopełnić obowiązku badania przed rozpoczęciem świadczenia pomocy prawnej, czy nie występują okoliczności określone w art. 26 ust. 1 KERP, ale także inne okoliczności i konfiguracje konfliktu interesów, o których mowa w kolejnych postanowieniach KERP.
C. [R]ealność zarzutu konfliktu interesów, naruszenia lub zagrożenia naruszenia tajemnicy zawodowej, czy nieuzasadnionego uprzywilejowania, wraz z upływem czasu od zakończenia przez wnioskodawcę współpracy z podmiotem leczniczym będzie malała. Uzasadnieniem takiego stanowiska może być fakt, że na przestrzeni lat w podmiocie leczniczym dochodzi do zmiany kadry, mechanizmów działania i wytycznych z zakresu podejmowania decyzji.
D. [P]omimo braku ustawowo wyrażonego zakazu możliwości reprezentowania przez radcę prawnego klienta w sprawach o odszkodowanie za błąd medyczny przeciwko podmiotowi, na którego rzecz w przeszłości świadczył usługi prawne – radca każdorazowo zobligowany jest do dokonania wszechstronnej oceny każdej sytuacji, w której wykonuje czynności zawodowe z punktu widzenia naruszenia tajemnicy zawodowej, ograniczenia niezależności, a także nieuprawnionego wykorzystywania przewagi wynikającej z wiedzy o sprawach innego klienta. Konkretne stany faktyczne determinować bowiem mogą obowiązek wyłączenia się ze sprawy oraz wypowiedzenia pełnomocnictwa w przypadku jego udzielenia.
……………………………………………………………………………………………………
2) Czy występuje konflikt interesów w przypadku świadczenia stałej obsługi prawnej jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, których obszar działania obejmuje teren odpowiadający kilku gminom, oraz podjęcia obsługi prawnej jakiegokolwiek innego podmiotu występującego przeciwko innym stationes fisci?
A. Klientem radcy prawnego nie może być Skarb Państwa in abstracto, a wyłącznie jednostka organizacyjna Skarbu Państwa (statio fisci), z którą radca prawny zawarł umowę.
B. Ocena dopuszczalności występowania przez radcę prawnego zatrudnionego przez stationes fisci na zlecenie klienta innego niż statio fisci przeciwko statio fisci niezatrudniającej tego radcy prawnego wyłącznie przez pryzmat konfliktu interesów jest niewystarczająca. Ocena ta powinna każdorazowo uwzględniać także inne normy etyczne obowiązujące radcę prawnego, w szczególności zawierające podstawowe zasady wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązki etyczne radcy prawnego, a także regulujące tajemnicę zawodową oraz zajęcia niedopuszczalne. Ograniczenie oceny wyłącznie do perspektywy konfliktu interesów bezpodstawnie ją zawęża i prowadzi do niedostatecznej (błędnej) oceny dopuszczalności podejmowania się przez radcę prawnego opisanych wyżej czynności, w szczególności z uwagi na pominięcie przy takiej ocenie kwestii lojalności wobec klienta w osobach stationes fisci i kierowania się ich dobrem w celu ochrony ich praw, tajemnicy zawodowej, zaufania do zawodu radcy prawnego oraz ryzyka nieuzasadnionej przewagi dla klienta niebędącego statio fisci przy występowaniu przeciwko stationes fisci w związku z posiadaną przez radcę prawnego wiedzą dotyczącą zatrudniających go stationes fisci.
C. Ocena dopuszczalności występowania przez radcę prawnego zatrudnionego przez stationes fisci na zlecenie klienta innego niż statio fisci przeciwko statio fisci niezatrudniającej tego radcy prawnego wykraczająca poza pryzmat konfliktu interesów pozwala na konstatację, że świadczenie pomocy prawnej określonym stationes fisci Skarbu Państwa wyklucza co do zasady możliwość świadczenia pomocy prawnej innemu klientowi niebędącemu statio fisci w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez określone stationes fisci niezatrudniające tego radcy prawnego, z zastrzeżeniem, że wykluczenie dotyczy tylko tego samego rodzaju stationes fisci Skarbu Państwa. Nie można przy tym wykluczać wyjątków od sformułowanej zasady, dopuszczających pomoc prawną w opisanym wyżej przypadku, z wyłączeniem występowania przeciwko tym stationes fisci na których rzecz radca prawny świadczy pomoc prawną. Zwrócić należy przy tym uwagę, że wyjątek (…) powinien zostać uwzględniony wyłącznie w szczególnie uzasadnionych przypadkach i tylko wówczas gdy pozwoli na to dokonana ocena uwzględniająca wszystkie mające zastosowanie w konkretnym stanie faktycznym normy etyczne. Sytuacja ta w istocie może mieć miejsce wyjątkowo – wydaję się, że a priori nie może być związana z zadaniami merytorycznymi (ustawowymi) jednostki, a wyłącznie z obszarem organizacyjnym, o którym wiedza jest, co do zasady powszechna i nie zależy od rodzaju jednostki, np. w obszarze spraw z zakresu prawa pracy.
D. Należy (…) zwrócić uwagę na orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego z dnia 15 października 2014 r. w sprawie D 7/2014: „Sąd wskazuje, że w sytuacjach wątpliwych radca prawny winien rozstrzygać swoje wątpliwości odnośnie do konfliktu interesów raczej na rzecz niepodejmowania działania niż jego podejmowania. Istotne jest jednak przede wszystkim, aby radca prawny w ogóle dostrzegał problem konfliktu interesów i podejmował krytyczną refleksję w tego typu przypadkach.” (cyt. za: T. Jaroszyński [w:] T. Jaroszyński, A. Sękowska, P. Skuczyński, op. cit., s. 73). (…) [T]eza cytowanego orzeczenia winna mieć zastosowanie nie tylko przy rozstrzyganiu wątpliwości odnośnie do konfliktu interesów, ale przypisać jej należy odpowiednio znacznie szersze zastosowanie – do rozstrzygania wątpliwości odnośnie do postępowania zgodnego z normami etycznymi obowiązującymi radców prawnych.
E. Zajęcia niedopuszczalne i konflikt interesów należą do wrażliwego obszaru związanego z wykonywaniem zawodu radcy prawnego. (…) Brak zgody na podejmowanie się zajęć niedopuszczalnych lub budzących zastrzeżenia natury etycznej jest przejawem godności zawodowej.
……………………………………………………………………………………………………
3) Radca prawny zatrudniony na podstawie umowy o pracę w komórce organizacyjnej składającej się z kilku radców prawnych wniósł do Sądu Pracy pozew o uznanie za bezskuteczne dokonanego wypowiedzenia umowy o pracę. Czy w sporze zwolnionego radcy prawnego z pracodawcą pełnomocnikiem może być radca prawny, który był zatrudniony i pracuje w dalszym ciągu w tej samej komórce organizacyjnej, co zwolniony radca prawny?
A. Zauważyć należy, że ani przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych ani przepisy Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie regulują wprost sytuacji przedstawionej we wniosku, niemniej jednak zawierają regulacje, które w takiej sytuacji, w konkretnym stanie faktycznym mogą skutkować obowiązkiem odmowy reprezentowania pracodawcy w sporze z innym zwolnionym radcą prawnym. (…) W sytuacjach wskazanych w przywołanych (…) przepisach (art. 15 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych i art. 27 pkt 5) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.) istnieje znaczne ryzyko wystąpienia konfliktu interesów i ograniczenia niezależności radcy prawnego reprezentującego klienta. (…) [Z]agrożenie takie wynikać może z tego, że radca prawny pracujący uprzednio w małym kilkuosobowym zespole razem ze zwolnionym radcą prawnym, może mieć dużą wiedzę o okolicznościach sprawy, co może dawać pracodawcy – klientowi nieuzasadnioną przewagę. Z drugiej strony zagrożenie takie może wynikać z tego, iż w związku ze wspólną pracą w komórce organizacyjnej zatrudniającej kilku radców prawnych bardzo prawdopodobnym jest pozostawanie ze sobą nawzajem radców prawnych w bliskich koleżeńskich stosunkach.
B. [Z]godnie z art. 10 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny ma obowiązek unikania konfliktu interesów. W związku z powyższym należy wskazać, że w razie wątpliwości w tym zakresie radca prawny nie powinien udzielać pomocy prawnej.
C. W celu udzielenia jednoznacznej odpowiedzi niezbędne byłoby bliższe przytoczenie (…) okoliczności faktycznych dotyczących relacji radcy prawnego ze zwolnionym radcą prawnym i jego wiedzy o okolicznościach związanych ze sporem radcy prawnego z pracodawcą wynikających z pracy w tej samej komórce organizacyjnej. Niemniej jednak w takiej sytuacji należy przyjąć duże prawdopodobieństwo zaistnienia konfliktu interesów, którego radca prawny ma obowiązek unikać.
……………………………………………………………………………………………………
4) Czy jest możliwość pełnienia przez radcę prawnego funkcji członka zarządu/pełnomocnika w sytuacji jednoczesnego zatrudnienia tego radcy prawnego w ramach stosunku pracy ewentualnie w ramach umowy zlecenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością?
A. Literalne brzmienie (…) przepisu (art. 214 § 1 Kodeksu spółek handlowych – przyp. red.) wskazuje, że ograniczenia w łączeniu stanowiska radcy prawnego w spółce z o.o., dotyczą jednie członkostwa w radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej, zaś spod reżimu zakazu wyłączone pozostaje członkostwo w zarządzie spółki.
Powyższe, każdorazowo należy odnieść do unormowań zawartych w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego dotyczących zasad ogólnych wykonywania zawodu, niezależności radcowskiej oraz unikania konfliktu interesów a także do zapisów Ustawy o radcach prawnych i okoliczności danego stanu faktycznego.
B. [N]iezależność w związku ze świadczeniem pomocy prawnej jest jedną z podstawowych wartości zawodu radcy prawnego. Niezależność ta ma ogromne znaczenie tak z punktu widzenia ochrony konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich, jak i prawidłowego funkcjonowania całego wymiaru sprawiedliwości, którego elementem jest zawód radcy prawnego – jako zawód zaufania publicznego (art. 17 ust. 1 Konstytucji RP). (…) Powyższe ściśle łączy się także z obowiązkiem radcy prawnego przejawiającym się w unikaniu konfliktu interesów, o którym mowa w art. 10 oraz art. 25 i nast. Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Obowiązek unikania przez radcę prawnego konfliktu interesów służy zapewnieniu niezależności, a także dochowaniu tajemnicy zawodowej oraz lojalności wobec klienta. Aspekt ten jest ważny w korelacji z treścią przepisu 211§1 KSH (…).
C. [S]pecyfika zawodu radcy prawnego oraz przepisy samorządowe wymagają od każdego przedstawiciela korporacji dogłębnej analizy, czy w danym stanie faktycznym połączenie w/w stanowisk licować będzie z etyką zawodu, nie narażając przy tym godności i niezależności radcowskiej na szwank.
…………………………………………………………………………………………………..
5) Czy osoba, która pracowała w organie administracji publicznej, prowadziła sprawy merytoryczne oraz podpisywała z upoważnienia pisma i decyzje, a następnie w tym organie została radcą prawnym, musi wyłączyć się ze spraw, w których uprzednio brała udział?
A. Użycie sformułowania „w sprawie” (w art. 27 pkt 1) KERP – przyp. red.) oznacza, że zakaz dotyczy udzielenia pomocy prawnej w konkretnej sprawie, w której może dojść do konfliktu interesów, a nie świadczenia na rzecz klienta pomocy prawnej co do zasady.
B. [N]ie ma znaczenia fakt, iż uprzedni pracodawca i obecny klient radcy prawnego, to ten sam podmiot. Należy bowiem podkreślić, że kodeks definiuje kwestię konfliktu interesów w rozumieniu art. 27 KERP przez pryzmat sprawy, w której radca uprzednio brał udział, a nie podmiotu, na rzecz którego wykonywał pracę czy świadczył usługi w ramach stosunku cywilnoprawnego. Decydująca w tym zakresie nie jest zatem tożsamość klienta, a sprawa w której radca prawny brał udział np. poprzez wydanie decyzji, sporządzenie uzasadnienia itp.
C. [W] przypadku dokonywania oceny prawnej sprawy, w której radca prawny uprzednio brał udział jako urzędnik, istnieje poważne ryzyko utraty bezstronnego osądu i potencjalnego utwierdzania się w błędnej ocenie stanu faktycznego, dokonanej w danej sprawie uprzednio. Trudno byłoby w takiej sytuacji, zwłaszcza w przypadku dostrzeżenia wcześniejszego błędu, przykładowo na skutek poszerzenia wiedzy, dokonać obiektywnej i rzetelnej oceny sprawy, bowiem wiązałoby się to niejednokrotnie ze wskazaniem własnych błędów lub zaniecham W takiej sytuacji, nawet gdyby w rzeczywistości nie doszło do ujawnienia wcześniejszych błędów czy nieprawidłowości, zawsze istnieje ryzyko oceny przez osoby lub podmioty zewnętrzne, iż ocena prawna własnych działań stanowi klasyczny przykład konfliktu interesów.
D. [O]soba, która pracowała w organie administracji publicznej, prowadziła sprawy merytoryczne oraz podpisywała z upoważnienia pisma i decyzje, a następnie w tym organie została zatrudniona na stanowisku radcy prawnego lub świadczy pomoc prawną na podstawie umowy cywilnoprawnej, powinna powstrzymać się od udzielania pomocy prawnej w sprawach, w których uprzednio brała udział w jakiejkolwiek formie na stanowisku urzędniczym. Udzielanie pomocy prawnej w takich warunkach należałoby uznać za działanie w ramach konfliktu interesu i złamanie zakazu, o którym mowa w art. 27 pkt 1) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
6) Czy dopuszczalne jest, w ramach świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych, zlecanie biuru detektywistycznemu śledzenia pracowników klienta w celu wykonania zleconej przez klienta usługi dokonania przeglądu rzetelności wykonywania obowiązków służbowych przez pracowników?
A. [W]ykracza poza zakres przedmiotowy świadczenia pomocy prawnej w rozumieniu art. 4 w związku z art. 2 i art. 6 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, zlecanie biuru detektywistycznemu przez kancelarię radców prawnych śledzenia pracowników klienta w celu wykonania zleconej przez klienta usługi dokonania przeglądu rzetelności wykonywania obowiązków służbowych przez pracowników. Radca prawny nie może prowadzić postępowania dowodowego rozumianego jako zbieranie (gromadzenie) dowodów, zarówno samodzielnie, jak i zlecając takie czynności osobom trzecim. Stanowi to przekroczenie ustawowego zakresu wykonywania zawodu radcy prawnego oraz narusza zasady świadczenia pomocy prawnej.
B. Kancelaria radców prawnych prowadzona w formie spółki partnerskiej może wyłącznie świadczyć pomoc prawną, co wynika wprost z ustawowych ograniczeń zakresu przedmiotowego działalności spółek jako jednej z form wykonywania zawodu radcy prawnego. W konsekwencji niedopuszczalne jest świadczenie przez kancelarię radców prawnych żadnych innych usług poza świadczeniem pomocy prawnej, co oznacza również zakaz zawierania umów, których przedmiot wykracza poza ten zakres.
C. Zlecenie przez kancelarię radców prawnych w formie spółki partnerskiej śledzenia pracowników klienta powinno być rozpatrywane w kontekście naruszenia art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, jako nie licujące z godnością zawodu. Aktywność radców prawnych sprzeczna z przepisami regulującymi zasady wykonywania zawodu podważa zaufanie do zawodu radcy prawnego oraz może dyskredytować go w opinii publicznej.
D. Decyzję w sprawie przyjęcia określonego zlecenia od klienta powinna poprzedzać uprzednia analiza zgodności oczekiwanych od radcy prawnego czynności z postanowieniami ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
E. Rozstrzygnięcie zgodności postępowania radcy prawnego z prawem i przepisami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w konkretnym stanie faktycznym należy do właściwych rzeczowo organów okręgowej izby radców prawnych, której członkiem jest ten radca prawny.
……………………………………………………………………………………………………
7) Czy dwóch radców prawnych zatrudnionych w tej samej kancelarii prawnej może reprezentować dwie strony konfliktu w świetle postanowień Kodeksu Etyki Radcy Prawnego?
A. [U]stawa o radcach prawnych ani także Kodeks Etyki Radcy Prawnego (dalej KERP) nie zawierają przepisów wprost regulujących zbliżone sytuacje, w których dwóch radców prawnych z jednej kancelarii świadczy pomoc prawną na rzecz dwóch przeciwstawnych sobie stron procesu. Tym niemniej, brak tak skonstruowanego przepisu lub też brak wyraźnego zakazu nie zawsze winien być rozpatrywany w myśl zasady „quod lege non prohibitum, licitum est”. Powyższe swoje uzasadnienie znajduje w etyce i deontologii zawodu radcy prawnego, jako „zawodu zaufania publicznego” o randze konstytucyjnej. To właśnie ta konstrukcja odpowiada za ponadprzeciętne oczekiwania etyczne stawiane radcom prawnym, których wypełnienie ma w takim samym stopniu służyć interesom ich samych, jak też ich klientów oraz ogółowi społeczeństwa.
B. Kodeks Etyki, z racji na faktyczną niemożność przewidzenia wszystkich wątpliwych w życiu zawodowym radcy prawnego sytuacji, zawiera pewne ogólne, niepełne ujęcie podstawowych norm i standardów wykonywania zawodu, co jednak nie oznacza, że niektórych zachowań nie można poczytywać za naruszenie etyki w sytuacji wprost nieprzewidzianej w Kodeksie.
C. [Ś]wiadczenie pomocy prawnej przez dwóch radców prawnych z tej samej kancelarii prawnej na rzecz dwóch stron konfliktu może narazić radcę prawnego na zarzuty ze sfery konfliktu interesów (w szczególności w sytuacji bliskiej współpracy na gruncie zawodowym oraz przy utrzymywaniu stosunków prywatnych), zarzuty dotyczące niekierowaniem się dobrem klienta czy niedochowania tajemnicy a także finalnie doprowadzić może do utraty zaufania nie tylko do danych radców prawnych, ale i samorządu radcowskiego jako ogółu.
D. [R]adca prawny na każdym etapie świadczenia pomocy prawnej oraz przyjmowania spraw od klientów winien kierować się nie tylko własnym interesem, ale także godnością całego zawodu oraz wizerunkiem samorządu w oczach społeczeństwa. Każde zachowanie mogące poddać w wątpliwość zaufanie publiczne do zawodu radcy prawnego oraz misję zawodu uznane może być bowiem za sprzeczne ze standardami etycznymi.
……………………………………………………………………………………………………
8) Czy jest dopuszczalne równoczesne świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego na rzecz gminy oraz na rzecz spółki kapitałowej, w której ta sama gmina posiada 100% udziałów?
A. [W] świetle przytoczonych przepisów (art. 26, art. 28 i art. 29 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.) brak jest przesłanek do stwierdzenia, iż istnieje jakikolwiek ograniczenie ogólne w możliwości zawierania przez radcę prawnego umowy o obsługę prawną ze spółką kapitałową, w której 100 % udziałów posiada gmina, z którą ten sam radca prawy jest związany umową o stałą obsługę prawną. Samo świadczenie bieżącej obsługi prawnej na rzecz wymienionych podmiotów jednocześnie, nie świadczy bowiem o ryzyku naruszenia tajemnicy zawodowej czy istnieniu sprzeczności interesów obu podmiotów, która miałaby wynikać z samego faktu świadczenia pomocy prawnej. W szczególności przepisy dotyczące etyki zawodu nie zakazują świadczenia pomocy prawnej na rzecz obu podmiotów w sytuacji, gdy dotyczy to stosunków prawnych z podmiotami trzecimi.
Cytowane przepisy wskazują jednak na konieczność zaniechania przez radcę prawnego wykonywania obsługi prawnej na rzecz obu tych podmiotów, w określonych sprawach, w szczególności zatem także przy czynnościach prawnych, których oba obsługiwane podmioty są stroną.
B. [J]eżeli ze strony obu podmiotów pojawi się zgoda na wyłączenie się przez radcę prawnego od świadczenia pomocy prawnej na rzecz któregokolwiek z obu podmiotów we wszelkich sprawach, w których oba podmioty są równocześnie stronami, nie ma przeszkód do zawarcia umowy prawnej o stałą obsługę prawną spółki. W szczególności obowiązek wyłączenia się dotyczy parafowania (opiniowania) umów, zawieranych przez oba te podmioty.
C. Reasumując, (…) radca prawny związany umową zlecenie o świadczenie pomocy prawnej z gminą, może zawrzeć umowę o świadczenie pomocy prawnej na rzecz spółki kapitałowej, w której ta sama gmina posiada 100% udziałów, o ile wyłączy się od świadczenia pomocy prawnej na rzecz któregokolwiek z obu tych podmiotów, we wszelkich sprawach, w których oba podmioty są równocześnie stronami.
……………………………………………………………………………………………………
9) Czy dopuszczalne jest prowadzenie przez radcę prawnego wykonującego zawód w ramach stosunku pracy i nieprowadzącego kancelarii radcy prawnego dodatkowej – nieprawniczej działalności gospodarczej w postaci sklepu z odzieżą wizytową?
A. Wybór i wykonywanie zawodu są co do zasady gwarantowane konstytucyjną wolnością uregulowaną w art. 65 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
B. Wolność działalności gospodarczej, która znalazła swój wyraz w art. 20 i 22 Konstytucji RP stanowi podstawę gospodarki rynkowej.
C. Ograniczenia stanowiące wyjątek od wolności konstytucyjnych mogą wynikać wyłącznie z ustaw.
D. Ustawa o radcach prawnych co do zasady nie zakazuje radcy prawnemu wykonywania działalności gospodarczej. Ustawa ta zakazuje jedynie łączenia wykonywania zawodu radcy prawnego z wykonywaniem innych zawodów prawniczych lub pełnieniem funkcji publicznych.
E. Przepis art. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców gwarantuje każdemu na równych prawach podejmowanie, prowadzenie i zakończenie działalności gospodarczej.
F. Prowadzenie sklepu internetowego z odzieżą wizytową przez radcę prawnego wykonującego zawód radcy prawnego w ramach stosunku pracy nie narusza przepisów powszechnie obowiązującego prawa ani też norm deontologii zawodowej obowiązującej radców prawnych.
……………………………………………………………………………………………………
10) Czy jest możliwe świadczenie pomocy prawnej przez radców prawnych wykonujących zawód w formie kancelarii na rzecz zakładu ubezpieczeń w zakresie obejmującym weryfikację odpowiedzialności zakładu z zakresu roszczeń z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych z tytułu wykonywania przez nich zawodu?
A. [Ś]wiadczenie pomocy prawnej w rozumieniu art. 6 ustawy (o radcach prawnych – przyp. red.) przez radcę prawnego, wykonującego zawód w którejkolwiek z form wykonywania zawodu unormowanych w art. 8 ust. 1 pkt 1) URP na rzecz zakładu ubezpieczeń w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 18) lub pkt 55) UDUIR, w zakresie obejmującym weryfikację odpowiedzialności takiego zakładu z tytułu roszczeń z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych, nie narusza przepisów URP ani KERP, jeżeli świadcząc pomoc prawną takiemu podmiotowi radca prawny postępuje zgodnie z zasadami wykonywania zawodu określonymi w URP oraz z innymi postanowieniami KERP i RWZRP.
B. Obowiązkiem służbowym radcy prawnego, który podejmuje się świadczenia pomocy prawnej na rzecz zakładu ubezpieczeń i któremu zostanie powierzona sprawa z roszczenia przeciwko zakładowi z tytułu wynikającego z odpowiedzialności radcy prawnego ubezpieczonego w tym zakładzie od odpowiedzialności cywilnej jest jej pełne rozpoznanie faktyczne i ocena prawna, w tym oczywiście – ocena zasadności roszczenia.
C. Obowiązki lojalności, koleżeństwa i wzajemnego poszanowania nie mogą jednak być utożsamiane z zakazem oceny i wypowiadania się radcy prawnego na temat działania innego przedstawiciela zawodu, w tym również na zewnątrz samorządu. Takie rozumienie norm etycznych w sytuacji sporu pomiędzy dwoma podmiotami o sprzecznych interesach, zastępowanymi przez radców prawnych, mogłoby ograniczać, jeśli nie wręcz unicestwiać możliwość formułowania zarzutów. Sprawa o odszkodowanie skierowana do zakładu ubezpieczeń przez osobę wskazującą na szkodę zawinioną przez radcę prawnego w związku z wykonywaniem zawodu nie jest sprawą pomiędzy radcami prawnymi, lecz pomiędzy poszkodowanym a zakładem ubezpieczeń (i ewentualnie radcą prawnym).
D. [R]adca prawny świadczący pomoc prawną zakładowi ubezpieczeń, nie tylko może, ale jest zobowiązany do tego, aby swemu mocodawcy zaopiniować lub ocenić działania ubezpieczonego radcy prawnego, w tym oczywiście przedstawić opinie lub oceny negatywne. Nie ulega więc wątpliwości, że formułując taką opinię lub ocenę nie narusza art. 52 ust. 3 KERP.
……………………………………………………………………………………………………
11) Czy dopuszczalne jest prowadzenie przez radców prawnych wykonujących zawód w formie spółki cywilnej działalności usługowej w zakresie wynajmu powierzchni biurowych i odbioru korespondencji lub współdzielenia powierzchni biurowych z innymi podmiotami?
A. [N]ie ulega wątpliwości, że działalność opisana w zapytaniu nie może być wykonywana w ramach działalności Kancelarii Radców Prawnych prowadzonej (…) w formie tzw. spółki radcowskiej (w tym wypadku spółki cywilnej). Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) radca prawny może wykonywać zawód m.in. w spółkach w tym przepisie określonych, w tym w spółce cywilnej, której wyłącznymi wspólnikami są m.in. radcowie prawni. Zgodnie zaś z art. 8 ust. 2 URP wyłącznym przedmiotem działalności tego rodzaju spółek może być jedynie świadczenie pomocy prawnej.
B. [P]lanowana (…) działalność (…) nie mieści się w pojęciu „świadczenia pomocy prawnej”, a tym samym w granicach dopuszczalnego przedmiotu działalności spółki cywilnej radców prawnych, w ramach której wykonywany jest zawód radcy prawnego.
C. [N]ie można pominąć faktu, że z formalnym uczestnictwem w tego rodzaju spółce wiąże się faktyczne uczestniczenie w jej działalności poprzez wykonywanie jednego z zawodów, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 URP, a to z kolei wiąże się ze wspólnym korzystaniem z infrastruktury wykorzystywanej przez spółkę. Zakazując formalnego udziału w spółce ustawodawca tym samym – ze względów, o których mowa poniżej – zakazuje wspólnego z radcami prawnymi wykonywania czynności zawodowych, a nawet wspólnego z nimi korzystania z infrastruktury tej spółki przez osoby niewymienione w art. 8 ust. 1 pkt 1 URP.
D. [P]rzyjąć należy, że wyłączona jest możliwość współkorzystania z radcowską spółką cywilną z tej samej infrastruktury i wykorzystywania jej do własnej działalności zawodowej, gospodarczej lub innej przez podmioty inne niż wskazane w art. 8 ust. 1 pkt 1 urp. Wniosek taki wzmacnia cel ustanowienia powyższych zakazów, jakim jest ochrona istotnych wartości związanych z wykonywaniem zawodu, w szczególności, wizerunku w tym powagi i godności zawodu, a przed wszystkim – tajemnicy zawodowej radcy prawnego.
E. [D]ziałalność niezwiązana z wykonywaniem (…) zawodu radcy prawnego powinna zostać oceniona przez pryzmat zgodności z (…) przepisem (art. 25 ust. 1 KERP – przyp. red.). (…) [P]rzepis art. 25 ust. 1 KERP zakazuje m.in. działalności grożącej naruszeniem tajemnicy zawodowej. Nie ulega wątpliwości, że projektowana (…) działalność musiała by negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo informacji objętych tajemnicą zawodową, poprzez chociażby zwiększenie ilości osób mających (nawet ograniczony) dostęp do wykorzystywanego przez Kancelarię Radców Prawnych lokalu biurowego.
F. Nie ulega (…) wątpliwości, że zakaz ten rozciągnąć należy na działalność zamierzoną (…) w zakresie, w jakim miałaby prowadzić do współkorzystania z lokalu biurowego wraz z Kancelarią Radców Prawnych przez podmioty nie wymienione w art. 8 ust. 1 pkt 1) URP. Natomiast dopuszcza się (i występuje ono w praktyce w postaci tzw. „wspólnot biurowych”) wspólne korzystanie przez radców prawnych z lokali biurowych i urządzeń technicznych (często jest to połączone ze wspólną obsługą sekretariatu) bez zawiązywania spółki.
……………………………………………………………………………………………………
12) Czy dopuszczalne jest na gruncie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego faktyczne połączenie obowiązków inspektora ds. zamówień publicznych oraz obowiązków radcy prawnego w ramach stanowiska radcy prawnego w urzędzie gminy?
Zasadą naczelną jest, iż radcy prawnemu zatrudnionemu w ramach stosunku pracy na stanowisku radcy prawnego nie wolno polecać wykonania obowiązków wykraczających poza zakres pomocy prawnej (art. 9 ust. 4 ustawy o radcach prawnych). Nie ma problemu w samym awansie wewnętrznym na stanowisko radcy prawnego (…). Jeśli jednak ma to być stanowisko radcy prawnego, to podlega szczególnej regulacji prawnej wynikającej z u.r.p. (ustawy o radcach prawnych – przyp. red.) Z kolei gdyby przyjąć, że ma to być częściowo stanowisko radcy prawnego a częściowo inne stanowisko urzędnicze (ds. zamówień publicznych), to (…) takie łączenie różnych radcowskich i nieradcowskich funkcji w jednej jednostce jest niedopuszczalne, gdyż przede wszystkim zagraża niezależności radcy prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
13) Czy jest możliwe łączenia przez radcę prawnego funkcji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej i świadczenia usług w zakresie pomocy prawnej na rzecz tej spółki?
A. Zatrudnienie w spółce akcyjnej, rozumiane jako pozostawania w stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnym kształtującym osobiste wykonywanie usług, następuje na odstawie stosownej umowy, do zawarcia której upoważniony jest zarząd lub wskazane przezeń inne osoby legitymujące się odpowiednimi pełnomocnictwami. Skoro rada nadzorcza w spółce akcyjnej sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki, to wykonywanie na rzecz spółki jakichkolwiek czynności usługowych przez radcę prawnego będącego członkiem tej rady stwarza zagrożenie wystąpienia konfliktu interesów, naruszenia niezależności radcy prawnego, a nawet naruszenia tajemnicy zawodowej.
B. [N]ie istnieją przeszkody prawne w obejmowaniu przez radcę prawnego funkcji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej, pod warunkiem, że nie jest pracownikiem tej spółki albo zatrudnionym na podstawie umowy cywilnoprawnej do stałej obsługi prawnej (świadczenia pomocy prawnej) tej spółki.
C. [P]rzy założeniu, że użyte w art. 387§1 k.s.h. pojęcie „zatrudniony” oznacza nie każdy stosunek cywilnoprawny skutkujący wykonywaniem usługi polegającej na świadczeniu pomocy prawnej, lecz tylko taki, który charakteryzuje się trwałością i kompleksowością (tzw. stałe zlecenie na obsługę prawną), możliwe jest wykonanie przez radcę prawnego będącego członkiem rady nadzorczej doraźnej usługi wchodzącej w zakres pojęcia „świadczenie pomocy prawnej” z art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, na rzecz tej spółki; w każdym jednak przypadku, przed podjęciem się takiej aktywności radca prawny winien rozważyć czy nie stoją temu na przeszkodzie przepisy ustawy i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zakazujące podejmowania czynności zawodowych z uwagi na konflikt interesów, zagrożenie niezależności lub ryzyko naruszenia tajemnicy zawodowej; w przypadku zaistnienia takich przesłanek już po przyjęciu (w trakcie realizacji) zlecenia winien postąpić zgodnie z normą art. 26 ust. 2 KERP.
D. [R]adca prawny wykonujący zawód w spółce, o jakiej mowa w art. 8 ust. 1 (ustawy o radcach prawnych – przyp. red.), świadczącej pomoc prawną spółce akcyjnej może obejmować funkcję członka rady nadzorczej obsługiwanej spółki pod warunkiem, że nie został wyznaczony do wykonywania czynności świadczenia pomocy prawnej na rzecz tej spółki akcyjnej, z zastrzeżeniem określonym powyżej pod lit. [C](przyp. red.).
……………………………………………………………………………………………………
14) Czy radca prawny zatrudniony przez wójta gminy w celu obsługi prawnej gminy oraz gminnych jednostek nie posiadających osobowości prawnej, może opiniować projekt uchwały rady gminy dotyczący uchylenia lub nie uchylenia mandatu wójtowi gminy w przypadku gdy Komisarz Wyborczy w (…) zwrócił się z pismem do Rady Gminy w (…) o podjęcie stosownych działań w związku z możliwością naruszenia ustawowego zakazu łączenia funkcji wójta z zatrudnieniem w administracji rządowej przez Wójta Gminy (…) ? Czy w takiej sprawie nie występuje konflikt interesów, jeżeli radca prawny zatrudniony przez wójta gminy przygotowuje uzasadnienie do projektu uchwały dotyczącej tej sprawy?
A. Co do zasady zatrudnienie radcy prawnego do którego zadań należy obsługa prawna gminy oraz gminnych jednostek nie posiadających osobowości prawnej, oznacza, iż do jego obowiązków należy w szczególności opiniowanie projektów uchwał rady gminy, jako organu gminy (…). Należy jednak przy tym mieć na względzie, że umowa zawarta z radcą prawnym może w tym zakresie zawierać różne rozwiązania.
B. [K]lientem radcy prawnego jest w opisanym przypadku gmina, jako osoba prawna, oraz ew. inne zatrudniające go jednostki organizacyjne gminy, nie zaś wójt gminy, który jest organem jednostki samorządu terytorialnego (powyższa uwaga dotyczy również rady gminy).
C. Istotna w przedmiotowej sprawie jest okoliczność podległości służbowej radcy prawnego wobec wójta gminy. (…). Przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982r. wprowadzają gwarancje niezależności radcy prawnego (…). Radca prawny jest również z mocy ustawy związany m.in. przepisami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (art. 3 ust. 2, art. 27 ust. 1, art. 57 pkt 7) i art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r.).
D. Świadczenie pomocy prawnej na rzecz osoby prawnej, a zatem również gminy, lub innej jednostki organizacyjnej regulują przepisy art. 42 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
E. [Z]asadą (i obowiązkiem radcy prawnego) jest świadczenie pomocy prawnej. Przepisy Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wprost regulują obowiązki radcy prawnego w przypadku świadczenia pomocy prawnej na rzecz osoby prawnej, która posiada swoje organy. Rozstrzygają one w szczególności wprost możliwe kwestie o charakterze kolizyjnym. Zauważyć przy tym należy, że zarówno możliwe rozbieżności, jak i podzielanie stanowisk wpisane jest w istotę funkcjonowania organów osoby prawnej.
F. [G]warancja niezależności radcy prawnego, o której mowa w art. 9 ust. 1 (…)[URP – przyp. red.] doznaje swoistego przełamania wobec faktu, że problem dotyczy zaopiniowania przez radcę prawnego projektu uchwały rady gminy dotyczącego (…) stwierdzenia wygaśnięcia mandatu (…)[wójta gminy – przyp. red.], a zatem wobec osoby, której radca prawny podlega służbowo.
Podkreślenia wymaga jednak, że znajdują zastosowanie w tej sytuacji pozostałe opisane gwarancje niezależności radcy prawnego.
G. [N]ie można w stanie faktycznym sprawy przyjąć, że wójt gminy jest przeciwnikiem gminy. Nawet przy szerokim rozumieniu sprawy, w szczególności wykraczającym poza spór sądowy zaakcentowania wymaga, że radcę prawnego zatrudniła gmina (…), nie zaś wójt (…). Ponadto trzeba mieć na względzie, że zasady postepowania przez radcę prawnego w takich sytuacjach reguluje w szczególności art. 42 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…). Wreszcie (…) z samego faktu reprezentowania gminy (jednostki organizacyjnej gminy) przez wójta gminy przy zawarciu umowy z radcą prawnym, nawet uwzględniając wykonywanie praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy, czy prawa cywilnego (w zależności od rodzaju umowy zawartej z radca prawnym) oraz podległość służbową, nie można (…) a prori wywodzić, że w każdym przypadku jest to stosunek tego rodzaju, że może to oddziaływać na wynik sprawy w rozumieniu art. 15 ustawy z dnia 6 lipca 1982r.
o radcach prawnych. (…).
H. Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych nie jest władna przesądzić, czy w opisanej (…) sytuacji, radca prawny ma obowiązek świadczyć pomoc prawną z uwzględnieniem wskazanych wyżej zasad, co jest istotą wykonywania zawodu, czy też powinien wyłączyć się ze sprawy. Komisja wskazuje natomiast regulacje [art. 3 ust. 2, art. 4, art. 6, art. 8 ust. 1 i ust. 4, art. 9 ust. 1 i ust. 3 zd. 1, art. 13 ust. 1, art. 15, art. 22 ust. 1, art. 27 ust. 1, art. 57 pkt 7), art. 64 ust. 1 URP; art. 11a ust. 1 pkt 1) USG; art. 5 pkt 4), art. 6, art. 7, art. 25 ust. 1, art. 26 ust. 1 i ust. 2, art. 42 ust. 1 pkt 1) i pkt 3), ust. 2, ust. 4, ust. 5 i ust. 6 KERP – przyp. red.], które w jej ocenie powinny zostać uwzględnione przy rozstrzyganiu opisanej kwestii i które radca prawny podejmując decyzję w tym zakresie powinien mieć na uwadze. Przypomnieć przy tym należy, że przy jej podejmowaniu powinien być wolny od wszelkich prób nacisków, czy ingerencji.
……………………………………………………………………………………………………
15) Czy opracowanie przez radcę prawnego szkolenia w formie e-learningowej i odpłatne udzielenie prawa do korzystania z tego szkolenia powoduje, że osobę uprawnioną do korzystania ze szkolenia należy traktować w okresie obowiązywania tego prawa jako innego klienta w jakiejkolwiek sprawie, o którym mowa w art. 28 ust. 2 in fine Kodeksu Etyki Radcy Prawnego?
Powyższa wątpliwość dotyczy w szczególności przypadku, gdy radca prawny nie świadczył i nie świadczy pomocy prawnej w żadnej innej formie na rzecz tej osoby, a prawo do korzystania ze szkolenia obejmuje także jego wersje (aktualizacje), które mogą powstać w przyszłości, bez konieczności zapłaty dodatkowego wynagrodzenia za te wersje, przy czym radca prawny nie jest zobowiązany do ich opracowania (nie są one przedmiotem zlecenia)
A. Podmiot, który uzyskał prawo do korzystania z utworu w postaci szkolenia stworzonego przez radcę prawnego nie pozostaje klientem radcy prawnego w rozumieniu art. 28 ust. 2 KERP tylko z tego powodu, że jest nadal uprawniony do korzystania z tego utworu (nawet jeżeli jest uprawniony do korzystania także z ewentualnych aktualizacji, do stworzenia których jednak radca prawny się nie zobowiązał).
B. Radca prawny może być pełnomocnikiem przeciwnika takiego podmiotu, o ile nie sprzeciwiają się temu inne względy.
……………………………………………………………………………………………………
16) Czy jest dopuszczalne wydania przez radcę prawnego – na polecenie służbowe przełożonego – opinii bądź stanowiska dotyczącego stosunku pracy innego radcy prawnego, zatrudnionego w tym samym urzędzie, z tym zastrzeżeniem, że radcowie ci nie wykonują swych obowiązków w ramach tej samej komórki organizacyjnej?
A. (…) [P]rzepis art. 27 pkt 4) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego jest jednoznaczny w swej treści. Nie daje podstaw do nadinterpretacji, jasno wskazując jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę, aby właściwie ocenić czy pomoc prawna jakiej ma udzielić radca prawny jest objęta kodeksowym zakazem.
B. Cytowany przepis nie pozwala na dokonywanie jego wykładni w zależności od tego: czy (przyjmując w uproszczeniu) radcowie prawni znają się zawodowo lub prywatnie; czy mieli ze sobą jakąkolwiek styczność, wykonując zawód radcy prawnego; czy wykonują zawód na podstawie takich samych czy różnych stosunków prawnych. Istotne jest jedynie to czy w tym samym czasie wykonują jakiekolwiek czynności zawodowe na rzecz tego samego klienta.
C. W świetle omawianego przepisu Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie sposób dostrzec przeszkód, aby wspólny pracodawca radców prawnych w tym przypadku, do sprawy związanej z jednym z nich skorzystał z pomocy prawnej innego radcy prawnego – ad hoc – który dotychczas nie wykonywał na jego rzecz czynności zawodowych. Oczywiście założenie takie jest prawidłowe, o ile nie zachodzą inne okoliczności, które w świetle przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wyłączają możliwość udzielenia pomocy prawnej.
D. Powinność unikania konfliktu interesów z uwagi na uregulowanie zawarte w art. 27 pkt 4) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie dotyczy wykonywania czynności zawodowych wyłącznie przez radców prawnych, ale także adwokata lub innej osoby, z którą radca prawny może na podstawie przepisów prawa wspólnie wykonywać zawód. Niewątpliwie zatem od członków samorządu radcowskiego wymaga się prezentowania wysokich standardów etycznych, a także respektowania zasady lojalności i koleżeństwa nie tylko w stosunku do członków tego samorządu, ale także przedstawicieli korporacji zawodowych uprawnionych do współpracy z radcami prawnymi w różnych przewidzianych prawem formach.
……………………………………………………………………………………………………
17) [Czy] przyjęcie zlecenia w zakresie świadczenia pomocy prawnej poprzez reprezentację w postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sprawie o stwierdzenie nieważności uchwały w sprawie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nie stanowi konfliktu interesu ze sprawami prowadzonymi dla wcześniejszego klienta, którego nieruchomość położona jest na obszarze objętym zmianą studium i dla którego wcześniej:
1) Wnioskodawca był autorem memorandum w sprawie budowy obiektu produkcyjno – magazynowo – biurowego na nieruchomości objętej obecnie zmiana studium;
2) Wnioskodawca był współautorem ekspertyzy prawnej w sprawie legitymacji skargowej właścicieli nieruchomości położonych poza obszarem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego do nieruchomości objętej obecnie zmianą studium;
3) Wnioskodawca planował świadczyć pomoc prawną w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowych dla nieruchomości objętej obecnie zmianą studium.
Opierając się na posiadanej wiedzy o obu stanach faktycznych, zdaniem Komisji, inaczej niż przyjmuje Wnioskodawca, pomiędzy sprawami prowadzonymi przez Wnioskodawcę dla Klienta 1 a sprawą, jaką Wnioskodawca miałby prowadzić dla Klienta 2 zachodzi związek.
Nie jest to jednak wystarczające dla uznania, że reprezentacja przez Wnioskodawcę Klienta 2 w jego sprawie będzie wyczerpywać znamiona deliktów dyscyplinarnych z Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Aby to ostatecznie rozstrzygnąć, niezbędna jest ocena i ustalenie istnienia sprzeczności interesów pomiędzy tymi Klientami, a to wymaga szczegółowej znajomości obu stanów faktycznych, której Komisja nie posiada.
Opierając się na posiadanej wiedzy o obu stanach faktycznych, Komisja uważa, że nie można wykluczyć istnienia sprzeczności interesów pomiędzy Klientem 1 i Klientem 2.
…………………………………………………………………………………………………..
18) 1. Czy radca prawny będący partnerem w spółce partnerskiej (dalej jako: Kancelaria) może objąć funkcję członka Rady Nadzorczej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej jako: Spółka) na rzecz której radca prawny świadczył uprzednio bezpośrednio pomoc prawną na podstawie umowy o stałej obsłudze zawartej pomiędzy Spółką a Kancelarią, przy założeniu, że po objęciu przez radcę prawnego funkcji członka Rady Nadzorczej Spółki, radca prawny nie będzie świadczył pomocy prawnej na rzecz Spółki (nie będzie wyznaczany do wykonywania czynności świadczenia pomocy prawnej na rzecz Spółki), jednakże pomoc taką będą dalej świadczyli inni prawnicy (w tym radcowie prawni) w ramach Kancelarii
2. Czy takie postępowanie będzie zgodne z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego, w szczególności w zakresie obowiązku unikania konfliktu interesów?
Radca prawny zatrudniony w Spółce z o. o na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej ze spółką partnerską, w której jest partnerem może zostać powołany do rady nadzorczej Spółki z o.o., o ile przed powołaniem przestanie świadczyć stałą obsługę prawną na rzecz Spółki z o.o., a do wykonywania umowy stałej obsługi prawnej spółka partnerska deleguje innego radcę prawnego lub adwokata.
……………………………………………………………………………………………………
19) Radca prawny wykonujący zawód w ramach spółki komandytowo-akcyjnej jako jej komplementariusz, wskazał, że planuje założyć spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, w której będzie wspólnikiem posiadającym 50 % udziałów oraz jednym z członków zarządu prowadzącym jej sprawy i reprezentującym ją na zewnątrz względnie prokurentem. Spółka z o.o. nie będzie prowadziła działalności prawniczej. Będzie zajmowała się przede wszystkim badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi w dziedzinie nauk medycznych i biotechnologii, oraz w przyszłości także działalnością medyczną. Radca prawny wskazał, że spółka komandytowo-akcyjna, w ramach której wykonuje i nadal będzie wykonywał zawód radcy prawnego, nie będzie świadczyła usług prawnych na rzecz ww. spółki z o.o.
W związku z powyższym radca prawny powziął wątpliwość:
- czy posiadanie udziałów w spółce z o.o. i dodatkowo pełnienie w tej spółce z o.o. funkcji członka zarządu względnie prokurenta, oraz jednocześnie wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach spółki komandytowo-akcyjnej, która nie będzie świadczyła usług prawnych na rzecz w/w spółki z o.o., będzie skutkować naruszeniem przepisów powszechnie obowiązującego prawa bądź też norm deontologii zawodowej obowiązującej radców prawnych; ewentualnie
- czy odmienny skutek wystąpiłby w sytuacji, w której ww. spółka komandytowo- akcyjna świadczyłaby usługi prawne na rzecz spółki z o.o. jednakże bez udziału Wnioskodawcy w świadczeniu usług prawnych.
A. Wnioskodawca powinien ocenić, czy posiadanie udziałów w spółce z o.o. i dodatkowo pełnienie w tej spółce z o.o. funkcji członka zarządu względnie prokurenta, oraz jednocześnie wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach spółki komandytowo-akcyjnej, która nie będzie świadczyła usług prawnych na rzecz w/w spółki z o.o., może ograniczyć niezależność radcy prawnego, uchybiać godności zawodu, stwarzać zagrożenie dla tajemnicy zawodowej lub powodować wystąpienie konfliktu interesów. Wnioskodawca powinien uwzględnić, że działalność radcy prawnego niebędąca świadczeniem pomocy prawnej może być prowadzona tylko wówczas, gdy nie będzie ograniczała jego niezależności (dla oceny tej kwestii należy zastosować postanowienie art. 7 KERP), nie będzie uchybiała godności zawodu ani stwarzała zagrożenia dla tajemnicy zawodowej, ani nie będzie powodowała konfliktu interesów (art. 25 ust. 3 KERP obowiązujący od 1.01.2023r.).
B. Wnioskodawca powinien ocenić, czy w sytuacji, w której ww. spółka komandytowo-akcyjna świadczyłaby usługi prawne na rzecz spółki z o.o. jednakże bez udziału Wnioskodawcy w świadczeniu usług prawnych, zajdzie ryzyko naruszenia zasad etyki radcy prawnego. Dla oceny dopuszczalności, czy łączenie ról i działalności zawodowej z pozazawodową, pozostaje w zgodzie m.in. z przywołanym już powyżej postanowieniem art. 25 ust. 3 KERP, należy też uwzględnić, że wyłączenie się radcy prawnego od świadczenia pomocy prawnej na rzecz spółki z o.o., nie jest wystarczające, a to z uwagi na regułę „zarażania konfliktem”, wynikającą z przepisu art. 26a KERP (obowiązującego od 01.2023r.). Radca prawny obowiązany jest powstrzymać się od czynności zawodowych w sprawie ze względu na konflikt interesów lub znaczne ryzyko jego wystąpienia, jeśli wykonuje zawód w kancelarii wspólnie z innymi radcami prawnymi lub osobami, z którymi na podstawie przepisów prawa może wspólnie wykonywać zawód i ktokolwiek z nich znajduje się w sytuacji konfliktu interesów. Wyjątkowo zgodnie z art. 26a ust. 2 KERP (obowiązującym od 1.01.2023r.) radca prawny może jednak świadczyć pomoc prawną w przypadku,o którym mowa w ust. 1, wyłącznie za zgodą klienta lub osoby, na rzecz której uprzednio wykonywał czynności zawodowe oraz jeżeli przyjęte w kancelarii rozwiązania organizacyjne i techniczne zapewniają ochronę tajemnicy zawodowej, a posiadana przez radcę prawnego wiedza o sprawach innego klienta lub osób, na rzecz których uprzednio wykonywał czynności zawodowe, nie daje nieuzasadnionej przewagi. Możliwość taka wyłączona jest w sytuacjach, o których mowa w art. 28 ust. 2 KERP.
……………………………………………………………………………………………
20) Uprzejmie proszę o przedstawienie stanowiska (…) w sprawie dopuszczalności powołania radcy prawnego do zarządu zakładowej organizacji związkowej, w sytuacji gdy ten radca prawny, zatrudniony jest u tego samego pracodawcy w oparciu o umowę o pracę. W szczególności uprzejmie proszę o wyjaśnienie czy powołanie radcy prawnego do zarządu zakładowej organizacji związkowej nie stoi na przeszkodzie niezależnemu wykonywaniu zawodu radcy prawnego u tego samego pracodawcy, czy nie spowoduje konfliktu interesów. Czy takiemu powołaniu i wykonywaniu funkcji nie stoją na przeszkodzie przepisy ustawy o radcach prawnych i zasady etyki zawodu radcy prawnego. Jednocześnie wyjaśniam, że jako radca prawny wykonuję obsługę prawną nie związaną z zagadnieniami prawa pracy i kwestiami, wynikającymi z relacji pomiędzy związkami zawodowymi i pracodawcą.
A. [P]ełnienie funkcji przed radcę prawnego w zarządzie organizacji związkowej, działającej u tego samego pracodawcy, u którego zatrudniony jest ów radca prawny nie jest możliwe do pogodzenia z zasadami etyki w tym obowiązkiem unikania konfliktu interesów i dochowania lojalności wobec klienta.
B. [O]graniczenia w pełnieniu przez radcę prawnego funkcji członka zarządu organizacji związkowej nie stoją w opozycji do konstytucyjnej wolności zagwarantowanej w art. 59 ust. 1 Konstytucji RP co do zasady. Niewątpliwie powodują jej zawężenie, jednakże wyłącznie ze względu na zderzenie się dwóch równoprawnie chronionych interesów społecznych. Pamiętać należy, że zawód radcy prawnego jest zawodem zaufania publicznego. Jeśli ustawodawca lub samorząd zawodowy ustanowił normy prawa lub zasady etyki wyznaczające granice i sposób wykonywania zawodu, to uczynił to w celu zapewnienia najwyższych standardów profesjonalizmu jego wykonywania. Nawet jeśli ograniczają one w jakimkolwiek stopniu swobody członka samorządu zawodowego, to tylko z tego względu, aby zagwarantować uczciwość i rzetelność w wykonywaniu zawodu.
……………………………………………………………………………………………………
21.1) Czy radca prawny prowadzący obsługę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umowy zlecenia i wystawiający z tego tytułu faktury VAT może zostać członkiem zarządu fundacji rodzinnej będącej jedynym wspólnikiem tej spółki (przy czym radca prawny nie jest wspólnikiem tej spółki ani nie jest beneficjentem w fundacji rodzinnej) ?
21.2) Czy radca prawny prowadzący obsługę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umowy zlecenia i wystawiający z tego tytułu faktury VAT może jednocześnie prowadzić obsługę prawną fundacji rodzinnej będącej jedynym wspólnikiem tej spółki (przy czym radca prawny nie jest członkiem zarządu fundacji rodzinnej, nie jest wspólnikiem tej spółki ani nie jest beneficjentem w fundacji rodzinnej) ?
21.3) Czy radca prawny prowadzący obsługę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umowy zlecenia i wystawiający z tego tytułu faktury VAT może jednocześnie być członkiem rady nadzorczej fundacji rodzinnej będącej jedynym wspólnikiem tej spółki (przy czym radca prawny nie jest członkiem zarządu fundacji rodzinnej ani nie prowadzi obsługi prawnej tej fundacji oraz radca prawny nie jest wspólnikiem tej spółki ani nie jest beneficjentem w fundacji rodzinnej) ?
—————————————————————————————————————–
- Radca prawny prowadzący obsługę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umowy zlecenia i wystawiający z tego tytułu faktury VAT może zostać członkiem zarządu fundacji rodzinnej będącej jedynym wspólnikiem tej spółki. Pełniąc tę funkcję, obowiązany jest jednak przestrzegać zasad wykonywania zawodu radcy prawnego, tj. zasady niezależności, ochrony tajemnicy zawodowej i lojalności wobec klienta, a także unikania konfliktu interesów.
- Radca prawny prowadzący obsługę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umowy zlecenia i wystawiający z tego tytułu faktury VAT może jednocześnie prowadzić obsługę prawną fundacji rodzinnej będącej jedynym wspólnikiem tej spółki. Nie może to jednak prowadzić do uchybienia przez niego zasadom wykonywania zawodu radcy prawnego, tj. niezależności, ochrony tajemnicy zawodowej i lojalności wobec klienta oraz unikania konfliktu interesów.
- Radca prawny prowadzący obsługę prawną spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie umowy zlecenia i wystawiający z tego tytułu faktury VAT może jednocześnie być członkiem rady nadzorczej fundacji rodzinnej będącej jedynym wspólnikiem tej spółki. Pełniąc tę funkcję, obowiązany jest jednak przestrzegać zasad wykonywania zawodu radcy prawnego, tj. zasady niezależności, ochrony tajemnicy zawodowej i lojalności wobec klienta, a także unikania konfliktu interesów.
……………………………………………………………………………………………………
22) Czy osoba wykonująca zawód radcy prawnego, może zawrzeć umowę agencyjną
z agentem ubezpieczeniowym i zostać wpisana do rejestru pośredników ubezpieczeniowych (rpu.knf.gov.pl) jako osoba wykonująca czynności agencyjne
w rozumieniu przepisów o dystrybucji ubezpieczeń ?
- Radca ma co do zasady prawo wykonywania czynności agencyjnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2017r. o dystrybucji ubezpieczeń, jako osoba fizyczna, na podstawie umowy zawartej z agentem ubezpieczeniowym, o ile
w szczególności spełnia warunki określone w art. 19 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy oraz
w innych, mających w tym przypadku zastosowanie przepisach prawa powszechnie obowiązującego. Umowa z agentem ubezpieczeniowym, o której mowa wyżej, nie jest uważana za umowę agencyjną, a to zgodnie z art. 21 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2017r. o dystrybucji ubezpieczeń.
- Wykonywanie przez radcę prawnego czynności agencyjnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2017r. o dystrybucji ubezpieczeń na podstawie umowy
z agentem ubezpieczeniowym stanowi działalność radcy prawnego nie będącą świadczeniem pomocy prawnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, jak również nie pozostającą z nią w bezpośrednim związku. Czynności wykonywane w ramach takiej działalności nie stanowią czynności pozostających w bezpośrednim związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego oraz nie stanowią czynności podporządkowanych świadczeniu pomocy prawnej jako świadczeniu głównemu.
- Podejmując się wykonywania czynności agencyjnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2017r. o dystrybucji ubezpieczeń, jako osoba fizyczna, na podstawie umowy zawartej z agentem ubezpieczeniowym oraz wykonując je, radca prawny ma obowiązek przestrzegania art. 11 i art. 25 ust. 1 i 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego,
z uwzględnieniem postanowień art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r.
o radcach prawnych i §8 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
23) Czy zgodne z normami etycznymi byłoby zawarcie umowy przez radcę prawnego
ze spółką zajmującą się dochodzeniem wierzytelności (zwaną „Windykatorem”)
w zakresie spraw o obsługę prawną klientów Windykatora zlecanych radcy prawnemu przez Windykatora, tj. czy zawarcie takiej umowy z Windykatorem nie narusza zakazu wskazanego w art. 25a Kodeksu Etyki Radcy Prawnego ?
Stan faktyczny:
Windykator w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się odzyskiwaniem wierzytelności w formie tzw. windykacji miękkiej, tj. przedsądowej. Zgodnie ze złożonym zapytaniem ofertowym, Windykator miałaby kierować
do [Kancelarii Radcy Prawnego] do prowadzenia zlecenie prowadzenia sądowych postępowań o zapłatę, w imieniu swoich klientów, którzy udzielaliby Radcy Prawnemu bezpośredniego pełnomocnictwa, oraz pełnomocnictwa dla Windykatora
do przekazywania [Radcy Prawnemu] dokumentacji oraz otrzymywania aktualnych danych o stanie sprawy. Rozliczenia za prowadzenie spraw klientów następowałoby bezpośrednio pomiędzy [Radcą Prawnym], a Windykatorem, jednakże klient Windykatora byłby poinformowanym o (…) działaniu [Radcy Prawnego] w sprawie, oraz udzieliłby [Radcy Prawnemu] bezpośredniego pełnomocnictwa.
- Radca prawny związany jest co do zasady ustawowym obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej co wynika z przepisów art. 3 ust. 3, ust. 4, ust. 5 [ustawy
o radcach prawnych]. oraz wykonywania zawodu w formach wskazanych w przepisie art. 8 [ustawy o radcach prawnych].
- Świadczenie przez radcę prawnego pomocy prawnej w zakresie zastępstwa procesowego na podstawie zlecenia Windykatora będącego podmiotem
nie spełniającym wymogów wskazanych w art. 8 [ustawy o radcach prawnych] oraz podmiotem nieuprawnionym do świadczenia regulowanej pomocy prawnej zgodnie
z ustawą o radcach prawnych, skutkuje naruszeniem normy etycznej – art. 25a ust. 2 [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego].
- Podejmując się wykonywania czynności zastępstwa procesowego oraz wykonując je, radca prawny ma obowiązek przestrzegania art. 43 ust. 1, ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, czyli zawarcia umowy z klientem, ustalenia z klientem zakresu świadczonej usługi, wysokości wynagrodzenia, zasad ponoszenia opłat i wydatków.
- Reasumując, w ocenie [Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu], ewentualne świadczenie pomocy prawnej na warunkach wskazanych przez Wnioskodawcę godzi w podstawowe wartości zawodu radcy prawnego, stosunek oparty na zaufaniu
w relacji do klienta, tajemnicę zawodową i skutkować będzie podjęciem się przez radcę prawnego zajęć niedopuszczalnych wskazanych w art. 25a ust. 2 [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego].
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
24) Czy dopuszczalne jest świadczenie usług z zakresu tzw. białego wywiadu przez radców prawnych ?
- [Ś]wiadczenie usług białego wywiadu co do zasady wykracza poza zakres przedmiotowy świadczenia pomocy prawnej w rozumieniu art. 4 w związku z art. 2 i art. 6 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych. Usługi białego wywiadu mają charakter nienazwany na gruncie przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny, w konsekwencji każda umowa określająca ich zakres i zasady świadczenia powinna spełniać wymagania określone w art. 3531 tej ustawy.
- Co do zasady brak jest przeszkód prawnych, aby osoba posiadająca prawo
do wykonywania zawodu radcy prawnego świadczyła usługi białego wywiadu, z zastrzeżeniem przestrzegania przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, w tym w zakresie zakazów i ograniczeń związanych z ustawowymi formami wykonywania zawodu, ustawy z dnia 6 lipca 2001r. o usługach detektywistycznych, ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny, innych przepisów prawa powszechnie obowiązującego, mających zastosowanie w zależności od zakładanego zakresu zlecanych usług i sposobu ich świadczenia, w szczególności nie tylko w obszarze pozyskiwania informacji, ale także ich przetwarzania i wykorzystania oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w szczególności art. 6, art. 7 ust. 3, art. 11, art. 25, i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego, w szczególności §8.
- Radca prawny zamierzając przyjąć od klienta zlecenie świadczenia na jego rzecz usług (czynności) białego wywiadu powinien rozstrzygnąć, jaki jest ich charakter, a to w kontekście postanowień art. 25 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i określonych w nim wymaganiach i obowiązkach ciążących na radcy prawnym.
- Podejmowanie się przez radcę prawnego świadczenia usług białego wywiadu powinno być w szczególności rozpatrywane w konkretnych stanach faktycznych w kontekście ryzyka naruszenia art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Aktywność radców prawnych sprzeczna z przepisami regulującymi zasady wykonywania zawodu podważa zaufanie do zawodu radcy prawnego oraz może dyskredytować go w opinii publicznej.
Decyzję w sprawie przyjęcia określonego zlecenia od klienta powinna poprzedzać uprzednia analiza zgodności oczekiwanych od radcy prawnego czynności z postanowieniami ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.
- Radca prawny podejmując się świadczenia usług wykraczających poza świadczenie pomocy prawnej nie powinien pozostawić klienta bez należytej ochrony ubezpieczeniowej, a to mając na względzie postanowienia art. 8 w związku z art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
- Prowadzenie przez radcę prawnego postępowania w zakresie gromadzenia dowodów wykracza poza świadczenie pomocy prawnej. Należy jednak wskazać, że wykonywanie czynności przez radcę prawnego, w związku ze świadczeniem pomocy prawnej, polegających na dostępie do ogólnie dostępnych danych (archiwalne zdjęcia, regulaminy, publikacje, odpisy z rejestrów itp.) nie może a priori przesądzać, że te czynności stanowią gromadzenie dowodów. W każdym przypadku należy indywidualnie ocenić czynności podejmowane przez radcę prawnego, gdyż wykonanie niektórych z nich w związku ze świadczeniem pomocy prawnej (m.in. dostęp do regulaminów, odpisów z rejestrów, zdjęć itp. oraz ich zgodne z prawem wykorzystanie) może być niezbędne do prawidłowego świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego. Ocena zależeć będzie od konkretnego stanu faktycznego.
- Rozstrzygnięcie zgodności postępowania radcy prawnego z prawem i przepisami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego w konkretnym stanie faktycznym należy do właściwych rzeczowo organów okręgowej izby radców prawnych, której członkiem jest ten radca prawny.
……………………………………………………………………………………………………
25) Ocena konkretnych zachowań radcy prawnego będącego równocześnie członkiem rady nadzorczej spółki kapitałowej oraz pełnomocnikiem niektórych wspólników tej spółki
___________________________________________________________________________
[U]dzielenie odpowiedzi (opinii) w przedmiocie przedstawionych pięciu grup zagadnień (dotyczących określonych zachowań radcy prawnego będącego równocześnie członkiem rady nadzorczej spółki kapitałowej oraz pełnomocnikiem niektórych wspólników tej spółki – przyp. red.) wykraczałoby poza granice kompetencji Komisji (Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.). Z treści wniosku wynika jednoznacznie, że pytania odnoszą się do konkretnych, zaistniałych sytuacji oraz dotyczą indywidualnie oznaczonego radcy prawnego.
Ocena, czy w skonkretyzowanej sprawie doszło do zaistnienia deliktu (deliktów) dyscyplinarnych oraz kto winien z tego tytułu ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną należy wyłącznie do odpowiedniego rzecznika dyscyplinarnego. Nie zasługuje na aprobatę próba poprzedzenia zawiadomienia rzecznika o podejrzeniu popełnienia deliktu dyscyplinarnego wyjednaniem opinii od Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP.
Tym niemniej w kwestii uczestnictwa radców prawnych w radach nadzorczych spółek kapitałowych Komisja prezentuje następujące stanowisko:
1) poza zakazami określonymi w art. 214 § 1 i 387 § 1 k.s.h., nie istnieją jakiekolwiek przeszkody prawne do piastowania przez radcę prawnego mandatu członka rady nadzorczej spółki kapitałowej;
2) stosownie do postanowienia art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego fundamentalnym obowiązkiem etycznym radcy prawnego jest dbałość o godność zawodu radcy prawnego nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, ale także w działalności publicznej i życiu prywatnym; po myśli art. 11 ust. 2 KERP, naruszeniem godności zawodu jest w szczególności takie postępowanie, które mogłoby zdyskredytować radcę prawnego w opinii publicznej lub podważyć zaufanie do zawodu radcy prawnego; pozostaje poza wątpliwościami, że powyższe wskazania normatywne znajdują odniesienie do oceny zachowań radcy prawnego związanych z wykonywaniem mandatu członka rady nadzorczej spółki kapitałowej;
3) kolejnym zasadniczym obowiązkiem etycznym radcy prawnego jest unikanie konfliktu interesów, stosownie do regulacji z art. 25 – 30 KERP; jakkolwiek wykonywanie obowiązków członka rady nadzorczej spółki kapitałowej przez osobę posiadającą uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego nie jest równoznaczne z istotą wykonywania zawodu radcy prawnego w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r o radcach prawnych (…), to świadczenie przez taką osobę pomocy prawnej na rzecz niektórych wspólników spółki, w której osoba ta piastuje mandat członka rady nadzorczej, polegającej na wykonywaniu czynności pełnomocnika w sprawach przeciwko tej spółce, jej organom lub innym wspólnikom może pozostawać lub zagrażać zabronionym radcom prawnym konfliktem interesów (dodatkowo przy uwzględnieniu ewentualnych regulacji wewnątrzkorporacyjnych obowiązujących w spółce).
……………………………………………………………………………………………………
26) Dopuszczalność jednoczesnego zatrudnienia radcy prawnego w tej samej firmie na innym stanowisku. Prawo radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych na rzecz pracodawcy.
___________________________________________________________________________
Czy radca prawny zatrudniony w firmie X na podstawie umowy o pracę może w tej samej firmie być równocześnie zatrudniony na innym stanowisku np. dyrektora biura i pobierać podwójne wynagrodzenie?
Biorąc pod uwagę (…) regulacje (art. 4, art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1, ust. 2 i ust. 4 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych oraz art. 25 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.), stwierdzić należy, że osoba zatrudniona na stanowisku radcy prawnego w danej jednostce może na tym stanowisku wykonywać jedynie zawód radcy prawnego tj. świadczyć pomoc prawną – z tym zastrzeżeniem, że radca prawny może pełnić funkcję koordynatora pomocy prawnej w jednostce (…). Zaznaczyć należy przy tym, że koordynator pomocy prawnej nie jest przełożonym radców prawnych zatrudnionych w danej jednostce i nie jest uprawniony do wydawania im poleceń służbowych. Konkludując, radca prawny nie może łączyć zatrudnienia na stanowisku radcy prawnego i na stanowisku dyrektora biura w tej samej jednostce. Może natomiast być koordynatorem zatrudnionych w tej jednostce radców prawnych.
Czy radca prawny ma prawo pobierać pieniądze które firma otrzymuje z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego mając umowę o pracę?
[K]westię dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego reguluje art. 224 ust. 2 (ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.), zgodnie z którym radca prawny ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej. Przepis ten dotyczy wszystkich radców prawnych wykonujących zawód w ramach stosunku pracy bez względu na rodzaj pracodawcy lub specyfikę obowiązującej u danego pracodawcy struktury organizacyjnej (…). Wynagrodzenie to ma charakter motywacyjny i warunkowy, jednak nie stanowi premii uznaniowej, gdyż w razie wyegzekwowania zasądzonych kosztów, radca prawny nabywa roszczenie do pracodawcy o wypłatę tego wynagrodzenia (…). Przy czym zaznaczyć należy, że roszczenie o wypłatę dodatkowego wynagrodzenia powstaje pod warunkiem, że radca prawny reprezentował pracodawcę w określonym postępowaniu i koszty zastępstwa zostały wyegzekwowane. Omawiany przepis stanowi również, że w państwowych jednostkach sfery budżetowej wysokość i termin wypłaty wynagrodzenia określa umowa cywilnoprawna. W piśmiennictwie wskazuje się jednak, że nie ma przeszkód, by jej stronami mogli być także wszyscy inni pracodawcy zatrudniający radcę prawnego w oparciu o umowę o pracę (…). Ponadto umowa ta może regulować wysokość dodatkowego wynagrodzenia na poziomie wyższym niż ustawowe minimum czyli 65 % (…). Odpowiadając więc na (…) pytanie, radca prawny zatrudniony na podstawie umowy o pracę jest uprawniony do otrzymywania dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w tym przepisie.
……………………………………………………………………………………………………
27) Dopuszczalność łączenia wykonywania zawodu radcy prawnego z funkcją prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
—————————————————————————————————————–
Czy dopuszczalne jest łączenie wykonywania zawodu radcy prawnego z funkcją prezesa zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której przeważającą działalnością jest pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (70.22.Z)?
[R]adca prawny wykonujący zawód może być jednocześnie prezesem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której przeważającą działalnością której jest pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (70.22.Z). Jednakże zastrzec należy, że w takiej sytuacji radca prawny nie może jednocześnie świadczyć pomocy prawnej na rzecz tej spółki z uwagi na ryzyko konfliktu interesów i ryzyko naruszenia zasady niezależności w wykonywaniu zawodu.
……………………………………………………………………………………………………
28) Dopuszczalność przyjęcia przez radcę prawnego pełnomocnictwa do reprezentowania przed sądem osoby pozwanej w następstwie naruszenia dóbr osobistych powoda w związku z wypowiedzeniem mu stosunku pracy, w sytuacji gdy to wypowiedzenie było opiniowane (konsultowane) przez tego radcę prawnego na rzecz pozwanego lub podmiotu, którym on kierował
—————————————————————————————————————–
Czy świadczenie obsługi prawnej osobie fizycznej – byłemu pełniącemu obowiązki dyrektora samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej (spzoz) w sprawie cywilnej o naruszenie dóbr osobistych, które powód – były pracownik łączy z wypowiedzeniem umowy o pracę przez spzoz, jest dopuszczalne w świetle art. 26 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego? Czy fakt świadczenia przez radcę prawnego wcześniej pomocy prawnej na rzecz spzoz mógłby być uznany za nieuzasadnioną przewagę na rzecz klienta (byłego dyrektora spzoz)?
A. W kwestii rozstrzygania w przedmiocie konfliktu interesów w związku z zamiarem świadczenia przez radcę prawnego pomocy prawnej na rzecz określonego podmiotu w sporze z innym podmiotem, któremu ten radca świadczył pomoc prawną w przeszłości, istnieje bogate orzecznictwo i literatura. Jako pomocne dla rozstrzygnięcia wątpliwości (…) należy wskazać stanowisko Komisji [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.] z dnia 16 lutego 2017r. (SK-16.02.2017-RW (…)).
B. [W] świetle fundamentalnych zasad wykonywania zawodu i etyki radcowskiej, przyjęcie przez radcę prawnego pełnomocnictwa do reprezentowania przed sądem osoby, pozwanej w następstwie naruszenia dóbr osobistych powoda w związku z wypowiedzeniem mu stosunku pracy, w sytuacji gdy to wypowiedzenie było opiniowane (konsultowane) przez tego radcę prawnego na rzecz pozwanego lub podmiotu, którym on kierował, stoi w oczywistej sprzeczności z postanowieniami art. 26 ust. 1 i 28 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
29) Dopuszczalność wykonywania przez radcę prawnego czynności z zakresu świadczenia pomocy prawnej na rzecz klienta z zakresu prawa pracy w przypadku uprzedniego zatrudnienia u tego klienta na stanowisku naczelnika wydziału kadrowo–płacowego
—————————————————————————————————————–
Czy dopuszczalne jest wykonywanie przez radcę prawnego czynności z zakresu świadczenia pomocy prawnej na rzecz klienta z zakresu prawa pracy w przypadku uprzedniego zatrudnienia u tego klienta na stanowisku naczelnika wydziału kadrowo
– płacowego?
A. [P]rzeciwstawić się należy poglądowi, według którego opisany w pytaniu stan faktyczny mógłby być podstawą do wyłączenia się radcy prawnego od świadczenia pomocy prawnej swojemu pracodawcy na drodze sądowej.
B. [N]ie ma podstaw do upatrywania w opisanym stanie faktycznym konfliktu interesów, gdyż ten istnieje między stronami procesu tj. [klientem radcy prawnego – przyp. red.] a innym pracownikiem. Radca prawny w takim stanie faktycznym reprezentuje cały czas interes tej samej strony (…). Reasumując – w tej konkretnej sprawie nie zachodzą podstawy do wyłączenia się radcy prawnego od prowadzenia sprawy i powstrzymania się od czynności.
……………………………………………………………………………………………………
30) Dopuszczalność przystąpienia przez radcę prawnego prowadzącego działalność gospodarczą w formie kancelarii radcy prawnego do spółki cywilnej z osobami, które nie są radcami prawnymi przy założeniu, że podstawowym przedmiotem działalności spółki byłoby świadczenie usług związanych z ochroną danych osobowych (w tym świadczenie usług inspektora ochrony danych), ochroną informacji niejawnych, prowadzeniem szkoleń itp.
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny prowadzący działalność gospodarczą w formie Kancelarii Radcy Prawnego może przystąpić do spółki cywilnej z osobami, które nie są radcami prawnymi przy założeniu, że podstawowym przedmiotem działalności spółki byłoby świadczenie usług związanych z ochroną danych osobowych (w tym świadczenie usług inspektora ochrony danych), ochroną informacji niejawnych, prowadzeniem szkoleń itp.?
A. [W]skazać należy, że co do samej możliwości jednoczesnego prowadzenia jednoosobowo kancelarii radcy prawnego oraz prowadzenia wspólnie z innymi osobami działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, nie ma przeszkód prawnych ani etycznych. Skoro z Konstytucji RP wynika wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, a wyjątki mogą być wprowadzane wyłącznie ustawami, to brak wyraźnego przepisu, który by uniemożliwiał prowadzenie kancelarii prawnej przy jednoczesnym członkostwie w innym przedsięwzięciu gospodarczym realizowanym w ramach spółki cywilnej, powinien przemawiać za wolnością wykonywania zawodu radcy prawnego i podejmowania innej działalności gospodarczej (niezwiązanej z wykonywaniem zawodu radcy prawnego) (…).
B. W takiej sytuacji występują dwa odrębne przedsiębiorstwa, tj. jedno stanowiące własność samego przedsiębiorcy oraz drugie będące współwłasnością wszystkich przedsiębiorców będących wspólnikami spółki cywilnej. Nie ma więc przeciwwskazań, które miałyby wynikać z norm deontologicznych zawodu radcy prawnego do podjęcia takiej działalności doradczej jak opisana we wniosku w ramach spółki cywilnej przez radcę prawnego prowadzącego jednocześnie własną kancelarię radcy prawnego.
C. Komisja zajmowała stanowisko w przedmiocie dopuszczalności prowadzenia przez spółkę cywilną radców prawnych działalności usługowej w zakresie wynajmu powierzchni biurowych i odbioru korespondencji lub współdzielenia powierzchni biurowych przez taką spółkę z innymi podmiotami:
……………………………………………………………………………………………………
31) Uczestnictwo radcy prawnego w charakterze świadka w postępowaniu karnym a dopuszczalność dalszego świadczenia pomocy prawnej w tym postępowaniu na rzecz klienta jako pokrzywdzonego
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny, który złożył zeznania jako świadek w postępowaniu karnym o okolicznościach sprawy (z uwzględnieniem wszelkich rygorów i ograniczeń dot. zwolnienia z tajemnicy zawodowej) może kontynuować pomoc prawną jako pełnomocnik pokrzywdzonego w tym postępowaniu (w tej sprawie), jeżeli świadczenie pomocy prawnej rozpoczął jeszcze przed przesłuchaniem go w charakterze świadka, w szczególności jeżeli pełnomocnictwo do reprezentacji pokrzywdzonego złożył organowi prowadzącemu postępowanie przed tą czynnością?
Art. 27 pkt 2) KERP stanowi, że radca prawny nie może udzielić pomocy prawnej, jeżeli zeznawał uprzednio jako świadek w sprawie o okolicznościach sprawy. W konsekwencji złożenie zeznań w charakterze świadka o okolicznościach sprawy wyklucza możliwość dalszego świadczenia pomocy prawnej w sprawie, w szczególności występowania w charakterze pełnomocnika pokrzywdzonego w tym postępowaniu (w tej sprawie), począwszy od chwili złożenia zeznań w charakterze świadka. Zaakcentowania przy tym wymaga, że art. 27 pkt 2) w ogóle wyklucza od tego momentu świadczenie pomocy prawnej w tej sprawie, co wprost wynika z jego brzmienia, a więc nie tylko w charakterze pełnomocnika pokrzywdzonego.
Jeżeli podczas przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym radcy prawnego jako świadka w sprawie o okolicznościach sprawy, odmówił on udzielenia odpowiedzi na wszystkie pytania z uwagi na tajemnicę zawodową, to czy obowiązuje go zakaz z art. 27 pkt 2) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w ewentualnej dalszej reprezentacji klienta w postępowaniu karnym?
W przypadku dopuszczenia dowodu z zeznań świadka w osobie radcy prawnego w sprawie na okoliczności jej dotyczące oraz odmowy udzielenia przez niego odpowiedzi na wszystkie pytania można przyjąć, że radcy prawnego nie dotyczy w tym przypadku zakaz udzielania pomocy prawnej w sprawie, o którym mowa w art. 27 pkt 2) KERP. Nie złożył on bowiem zeznań w sprawie jako świadek. (…).
Jeżeli podczas przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym radcy prawnego jako świadka w sprawie o okolicznościach sprawy, odmówił on udzielenia odpowiedzi na pytania z uwagi na tajemnicę zawodową, ale złożył zeznania na temat okoliczności sprawy, które nie były objęte tą tajemnicą, to czy obowiązuje go zakaz z art. 27 pkt 2) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w ewentualnej dalszej reprezentacji klienta w postępowaniu karnym?
Przepis art. 27 pkt 2) KERP nie różnicuje okoliczności sprawy, których dotyczą zeznania w sprawie radcy prawnego jako świadka, na objęte tajemnicą zawodową i nieobjęte tajemnicą zawodową. W konsekwencji przyjąć należy, że radcę prawnego, który wprawdzie odmówił złożenia zeznań, jako świadek, na okoliczności objęte tajemnicą zawodową, ale złożył zeznania na okoliczności nieobjęte tą tajemnicą, wiąże zakaz, o którym mowa w powołanym przepisie KERP. (…).
Czy art. 27 pkt 2) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego ma zastosowanie również do sytuacji przesłuchania radcy prawnego w trybie art. 307§3 k.p.k. (przesłuchanie w charakterze świadka osoby zawiadamiającej o przestępstwie), skoro złożenie zawiadomienia o przestępstwie nastąpiło z zachowaniem wymogu z art. 24 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego?
Art. 27 pkt 2) KERP nie różnicuje sytuacji radcy prawnego w zależności od tego na jakim etapie postępowania składał zeznania w sprawie jako świadek. KERP nie wprowadza w tym zakresie żadnych wyjątków – zakaz dotyczy radcy prawnego, który złożył zeznania w sprawie jako świadek o jej okolicznościach, i to niezależnie na jakim etapie. Regulacja art. 24 KERP jest z tego punktu widzenia indyferentna. (…).
……………………………………………………………………………………………………
32) Zalecane postępowanie w przypadku wyznaczenia radcy prawnego pełnomocnikiem z urzędu dla osoby fizycznej – powoda w sprawie przeciwko gminie na rzecz której ten radca prawny świadczy pomoc prawną
—————————————————————————————————————–
Jakie jest zalecane postępowanie w świetle postanowień Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w przypadku wyznaczenia radcy prawnego świadczącego pomoc prawną na rzecz gminy oraz jednostki budżetowej gminy pełnomocnikiem z urzędu dla osoby fizycznej – powoda w sprawie przeciwko tej gminie?
Zgodnie z przekazanymi informacjami radca prawny złożył do sądu wniosek o zwolnienie z obowiązku zastępowania powoda, powołując się na art. 28 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Pomimo zbliżającego się terminu rozprawy wniosek radcy prawnego nie został rozpatrzony przez sąd.
A. [W] ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych (…) zachowanie [radcy prawnego – przyp. red.] było prawidłowe.
B. [Z]asadne byłoby ponowienie wniosku w nawiązaniu do braku reakcji Sądu i wysłanie go również do wiadomości okręgowej izby radców prawnych, której [radca prawny – przyp. red.] (…) jest członkiem.
C. Rozważyć można również kontakt z Dziekanem Rady – (…) może okręgowa izba radców prawnych mogłaby wystąpić z korespondencją wspierającą w tej sytuacji, aczkolwiek ponowienie (…) wniosku powinno być w zupełności wystarczające. Przy braku zwolnienia (braku odpowiedzi) [radca prawny – przyp. red.] powinien (…) poinformować w formie pisemnej Sąd (wysyłając korespondencję do wiadomości Izby), że nie może świadczyć pomocy prawnej w tej sprawie.
……………………………………………………………………………………………………
33) Dopuszczalność występowania radcy prawnego w procesie sądowym w charakterze pełnomocnika strony (substytuta radcy prawnego reprezentującego stronę) będącą jednostką samorządu terytorialnego w sytuacji gdy małżonek radcy prawnego jest zatrudniony w tej jednostce na stanowisku merytorycznym
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny może wystąpić w procesie sądowym w charakterze pełnomocnika strony (substytuta radcy prawnego reprezentującego stronę) będącą jednostką samorządu terytorialnego w sytuacji gdy małżonek tegoż radcy jest zatrudniony w tejże jednostce na stanowisku merytorycznym?
A. [W] sprawie może wystąpić ryzyko konfliktu interesów, choć nie musi. Kwestię tą powinien samodzielnie rozstrzygnąć radca prawny na podstawie znanego mu stanu faktycznego. W szczególności wymaga ustalenia, czy małżonek radcy prawnego brał lub bierze udział w rozstrzygnięciu sprawy – jeśli tak, to radca prawny nie może udzielić pomocy prawnej w sprawie, a to stosownie do postanowień art. 27 pkt 3) Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Jeżeli już takiej pomocy we wskazanej sytuacji udzielił powinien liczyć się z możliwością odpowiedzialności dyscyplinarnej. Powinien także niezwłocznie wypowiedzieć pełnomocnictwo, co dotyczy także (…) dalszego pełnomocnictwa (substytucji).
B. Niezależnie radca prawny powinien dokonać oceny stanu faktycznego w kontekście przepisów art. 10, 11 (w kontekście zaufania do zawodu), 25 ust. 1 oraz 26 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W szczególności wymaga oceny, czy opisana (…) sytuacja nie stwarza zagrożenia lub nie ogranicza niezależności radcy prawnego. Ryzyko takie może bowiem występować niezależnie od tego, czy małżonek radcy prawnego brał lub bierze udział w rozstrzygnięciu sprawy. Nie można wykluczyć, że zatrudnienie małżonka w jednostce samorządu terytorialnego może być przyczyną bezpośredniego lub pośredniego wpływania na niezależność radcy prawnego, co powinno skutkować wyłączeniem się radcy prawnego z prowadzenia sprawy.
……………………………………………………………………………………………………
34) Dopuszczalność uczestnictwa radcy prawnego w czynnościach egzekucyjnych
Czy jest dozwolony udział radcy prawnego w czynnościach egzekucyjnych?
(…) Kodeks Etyki Radcy Prawnego (…) nie statuuje zakazu udziału radcy prawnego w czynnościach egzekucyjnych. Radca prawny, uczestnicząc w tych czynnościach, powinien mieć jednak na względzie inne postanowienia Kodeksu Etyki Radcy Prawnego tj. w szczególności zachowania godności, niezależności, należytego stosunku do strony przeciwnej, czy sądu i innych organów publicznych.
……………………………………………………………………………………………………
35) Dopuszczalność łączenia przez radcę prawnego świadczenia pomocy prawnej na rzecz klientów indywidulanych pozostających w sporach z bankami z funkcją mediatora Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny, świadczący pomoc prawną na rzecz klientów indywidualnych pozostających w sporach z bankami, powstałych na tle zawartych umów o kredyt waloryzowany kursem CHF, może bez przeszkód pełnić funkcję mediatora Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego w sprawach dotyczących roszczeń powstałych w związku z zawarciem umów o kredyt waloryzowany kursem CHF?
(…) O ile z perspektywy roli mediatora mogą nie istnieć wątpliwości co do jego oceny jako bezstronnego arbitra, o tyle z perspektywy wykonywania zawodu radcy prawnego rozwiewać je należy mając w pryzmacie zasady Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zawarte w art. 6 – 12 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Co więcej radca prawny – mediator powinien czuwać, aby jego działalność zawodowa nie stwarzała ryzyka naruszenia w szczególności art. 25 ust. 1, art. 26 ust. 1 oraz art. 27 pkt 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
(…) [N]ie można stwierdzić, że w opisanym w przedstawionym pytaniu stanie faktycznym a limine występują przeszkody ku temu aby [radca prawny – przyp. red.] przyjęła funkcję mediatora Sądu Polubownego przy KNF. Tym niemniej należy liczyć się z ryzykiem podniesienia przez jedną ze stron mediacji (w tym przypadku instytucje finansowe) wątpliwości co do bezstronności mediatora, właśnie z uwagi na występowanie w licznych sprawach z ich udziałem, lecz po przeciwnej stronie. Nie świadczy to w żadnej mierze o tym, że Wnioskodawczyni nie będzie w stanie zachować bezstronności. (…) Tym niemniej do powinności radcy prawnego, mając na względzie powołany pkt VI Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – Mediatora [http://mediacje.kirp.pl/wp-content/uploads/2017/04/kodeks-etyki-radcy-prawnego-mediatora.pdf – przyp. red.], należeć będzie podjęcie działań w celu usunięcia zgłoszonych wątpliwości co do swojej neutralności. Od ich skuteczności zależeć powinna decyzja, czy w konkretnej sprawie podjąć się obowiązków mediatora. (…) Należy przy tym mieć na uwadze (…), że podjęcie się obowiązków mediatora w opisanym przypadku może mieć wpływ na dopuszczalność świadczenia pomocy prawnej na rzecz klientów radcy prawnego w określonych sprawach.
……………………………………………………………………………………………………
36) Dopuszczalność reprezentowania przez radcę prawnego pracowników oraz byłego pracownika w sporze z byłym pracodawcą tego radcy prawnego
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny, podejmując się, wkrótce po ustaniu jego zatrudnienia w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej (dalej: s.p.z.o.z.), reprezentowania ratowników medycznych, lekarzy oraz byłego dyrektora tego s.p.z.o.z. w sprawach przeciwko temu s.p.z.o.z. dopuściłby się naruszenia zasad Kodeksu Etyki Radcy Prawnego?
[W] opisanym stanie faktycznym należy uwzględnić ryzyko naruszenia: art. 25 ust. 1 KERP (Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.)(…), art. 26 KERP (…), art. 28 ust. 3 KERP, art. 29 ust. 1 pkt 2) KERP, chyba że dochowane zostaną przez radcę prawnego akty staranności z ust. 2 i 3 tego przepisu (…).
……………………………………………………………………………………………………
37) Dopuszczalność jednoczesnego zatrudnienia u pracodawcy na stanowisku radcy prawnego oraz stanowisku podinspektora ds. komisji przetargowych
—————————————————————————————————————–
(…) [Z]wracam się z wnioskiem o przedstawienie opinii w sprawie zgodności z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego ewentualnego rozpoczęcia wykonywania przeze mnie zawodu w okolicznościach przedstawionych poniżej, w uzasadnieniu przedmiotowego wniosku.
(…) Obecnie nie wykonuję zawodu, pozostając zatrudniony w (…) – na stanowisku podinspektora ds. komisji przetargowych (…)(w pełnym wymiarze czasu pracy). Do moich obowiązków na ww. stanowisku należą czynności związane z przygotowywaniem i przeprowadzaniem postępowań o udzielanie zamówień publicznych.
W związku ze zwiększeniem zapotrzebowania na usługi świadczone przez radców prawnych w moim zakładzie pracy (…), otrzymałem propozycję nawiązania z dotychczasowym pracodawcą drugiego stosunku pracy – na stanowisku radcy prawnego. Praca na stanowisku radcy prawnego miałaby być przeze mnie wykonywana w niepełnym wymiarze czasu pracy, przy jednoczesnym, adekwatnym obniżeniu wymiaru czasu mojej pracy na dotychczasowym stanowisku podinspektora ds. komisji przetargowych (łączny wymiar czasu pracy na obydwu ww. stanowiskach miałby wynieść 40 godzin tygodniowo). Jako radca prawny miałbym świadczyć pomoc prawną w zakresie legislacji wewnętrznej, postępowań administracyjnych, jak również w innych sprawach, wynikających z bieżącej działalności (…) Z zakresu moich obowiązków jako radcy prawnego zostałyby jednak całkowicie wyłączone wszelkie zagadnienia i czynności związane z postępowaniami o udzielanie zamówień publicznych (pomoc prawna w tym zakresie miałaby być świadczona przez pozostałych radców prawnych). Praca na każdym z ww. stanowisk miałaby być wykonywana w innych pomieszczeniach, w ściśle określonych godzinach oraz przy zachowaniu całkowitego rozdziału obowiązków.
[W] stanie faktycznym i planowanym szczegółowo opisanym we wniosku – Komisja (…) rozważając wszelkie zastrzeżenia uczynione przez Pana (…) dotyczące treści łączącego Pana stosunku pracy ze Starostwem Powiatowym, przedstawione Panu przez pracodawcę propozycje na przyszłość, pod warunkami całkowitego wyłączenia w przyszłości opiniowania przez Pana jako radcę prawnego spraw z zakresu prowadzonych przez Pana dotychczas (i w przyszłości także) spraw z zakresu zamówień publicznych, rozdziału obowiązków i zabezpieczeń wprowadzonych w sensie materialnym i formalnym
- pozytywnie opiniuje zamierzoną modyfikację treści nawiązanego stosunku pracy, z uwagi na nabycie przez Pana w trakcie zatrudnienia uprawnień do wykonywania zawodu radcy prawnego. W ramach wskazanego wymiaru łącznego czasu pracy winny zostać ustalone szczegółowe zasady wymiaru czasu pracy w obu odrębnych zakresach, czas pracy w lokalu jako radca prawny i inne klauzule gwarancyjne dla stosunku pracy radcy prawnego, w szczególności podległości służbowej, określone w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…).
……………………………………………………………………………………………………
38) Dopuszczalność wykonywania zawodu radcy prawnego przez osobę wykonującą w gminie funkcję zastępcy wójta i sekretarza gminy
—————————————————————————————————————–
Czy łączenie stanowiska zastępcy wójta (na podstawie powołania) oraz sekretarza i radcy prawnego w ramach odrębnych umów o pracę w jednej jednostce samorządu terytorialnego, łącznie w wymiarze pełnego etatu jest zgodne z zasadami wykonywania zawodu i Kodeksem Etyki Radcy Prawnego?
(…)[P]rzepisy art. 9 ust. 1 i art. 14 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) oraz art. 25 ust. 1, art. 26 ust. 1 i art. 27 pkt 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie pozwalają na łączenie zatrudnienia na stanowisku radcy prawnego na rzecz tej samej gminy przez osobę już tam wykonującą funkcję zastępcy wójta i jednocześnie sekretarza gminy (łącznie zakładane 3 składowe części pełnego wymiaru czasu pracy). (…) W opisanym przypadku (…) – powstałby stan w istocie stałego zagrożenia dla niezależności wykonywania zawodu (a w niejednej sytuacji zapewne wprost naruszenie niezależności radcy prawnego).
(…) W sytuacji gdyby miało dojść do zatrudnienia w charakterze radcy prawnego (z uwagi na wskazane posiadanie takich uprawnień) należałoby mieć na uwadze naczelne zasady niezależności i samodzielności wykonywania zawodu, uregulowane nie tylko w przywołanej ustawie o radcach prawnych, ale także w obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. Kodeksie Etyki Radcy Prawnego. Zakres kompetencji sekretarza gminy i jego oczekiwań od radcy prawnego przy obsłudze gminy permanentnie kolidowałyby z sobą. Tym bardziej wykonywanie w zastępstwie wójta przez zastępcę wójta czynności stałyby w jawnej kolizji z zakresem pomocy prawnej świadczonej przez radcę prawnego, chociażby w okresie urlopu wypoczynkowego wójta.
……………………………………………………………………………………………………
39) Dopuszczalność świadczenia pomocy prawnej przy przygotowaniu wzoru umowy w postępowaniu w sprawie zamówienia publicznego na świadczenie usług prawnych w przypadku zamiaru złożenia oferty w tym postępowaniu przez radcę prawnego, który miałby świadczyć tą pomoc prawną
Czy opracowanie przez radców prawnych A i B, lub przez jednego z tych radców prawnych wzoru umowy do postępowania w sprawie zamówienia publicznego na obsługę prawną (….)[jednostki sektora finansów publicznych – przyp. red.] zatrudnionych w tej jednostce na podstawie umów o pracę, w sytuacji w której, radca prawny A prowadzi jednocześnie kancelarię radcy prawnego i zatrudnia na podstawie umowy o pracę radcę prawnego B, będzie składał swoją ofertę w planowanym postępowaniu w sprawie zamówienia publicznego jako wykonawca, nie narusza powszechnie obowiązujących przepisów, w tym art. 16 pkt 1) oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 11 września 2019r. Prawo zamówień publicznych, a także Kodeksu Etyki Radców Prawnych w tym w szczególności art. 7 ust. 2 i ust. 3 oraz art. 8?
[Ś]wiadczenie przez radcę prawnego na podstawie stosunku pracy pomocy prawnej polegającej na uczestnictwie w przygotowaniu dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia przetargu w trybie przepisów ustawy (…)[Prawo zamówień publicznych – przyp. red.] w sytuacji gdy ów radca prawny zamierza wziąć udział w procedurze przetargowej jako oferent może naruszać zarówno art. 15 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych jak i art. 7 ust. 2 KERP oraz art. 25 ust. 1 KERP i godzić w zasadę niezależności radcy prawnego oraz obowiązku unikania konfliktu interesów. (…).
Z istoty radca prawny powinien unikać tego typu sytuacji, a w przypadku zlecenia mu do wykonania takiego rodzaju czynności powinien poinformować o tym fakcie pracodawcę/ zleceniodawcę, wskazując na brak możliwości ich wykonania z uwagi na obowiązujące go zasady jakimi powinien kierować się przy wykonywaniu zawodu. (…)
Komisja [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.] stoi na stanowisku, że jakikolwiek udział radcy prawnego w procedurze przetargowej może mieć wpływ na jego sytuację prawną jako późniejszego oferenta w tej procedurze. Wpływ ten – nawet jeśli marginalny – może także powodować negatywną ocenę sytuacji przez pozostałych oferentów, a nadto budzić wątpliwości co do rzetelności i uczciwości organizatora procedury przetargowej. Zgodnie z art. 11 ust. 1 KERP radcowie prawni zobowiązani są dbać o godność zawodu radcy prawnego, unikać wszelkich czynności, które w jakikolwiek sposób mogłyby rzucić cień na dobre imię samorządu radców prawnych. (…) [W] zewnętrznych relacjach gospodarczych informacja o tym, że jeden z oferentów uczestniczący w procedurze przetargowej, brał czynny udział w jej przygotowaniu, byłaby z pewnością podstawą do wzbudzania ocen, iż procedura ta nie jest przejrzysta i uczciwa. To z kolei podważałoby to etos zawodu radcy prawnego i rzucałoby cieniem na zasady jakimi kieruje się cały samorząd radcowski.
…………………………………………………………………………………………………
40) Przyjęcie pełnomocnictwa przez radcę prawnego w sprawie, w której przeciwnik klienta jest również klientem radcy prawnego w innej sprawie
___________________________________________________________________________
W (…) r. otrzymałam zlecenie prowadzenia sprawy dot. ubezpieczeń społecznych – dla Pani (…). Z panią (…) nie miałam kontaktu dużego – upoważnionym do rozmowy w tej sprawie był jej mąż, pan (…). Sprawę wygraliśmy w 2020 r. przed SA w (…), Sąd Najwyższy uchylił wyrok, a w dniu (…) będzie wydany ponownie wyrok. Do dnia (…) nadal reprezentuję interesy Pani (…). W dniu dzisiejszym dowiedziałam się, że małżeństwo bierze rozwód i tutaj Pan (…) poprosi mnie o reprezentacje w sprawie o rozwód.
Czy przyjęcie pełnomocnictwa po prawomocnie zakończonej sprawie z ZUS, będzie naruszeniem etyki zawodowej?
Sprawa z ZUS dotyczyła niewypłaconego zasiłki macierzyńskiego.
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych (…) wskazuje, że zgodnie z art. 28 ust. 2 KERP radca prawny nie może być m.in. pełnomocnikiem klienta, jeżeli przeciwnik klienta jest również jego klientem w jakiejkolwiek sprawie. Zatem w opinii Komisji powinna Pani nie podejmować się prowadzenia tej nowej wskazanej sprawy.
……………………………………………………………………………………………………
41) Dopuszczalność prowadzenia przez radcę prawnego postępowań administracyjnych w ramach pracy w urzędzie na stanowisku radcy prawnego
___________________________________________________________________________
Czy jest dopuszczalne prowadzenie przez radcę prawnego postępowań administracyjnych w ramach pracy w urzędzie na stanowisku radcy prawnego?
(…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych (…) wskazuje, że pytanie nie jest sformułowane precyzyjnie – co należy rozumieć pod pojęciem „prowadzenia”. Radca prawny zatrudniony w urzędzie co do zasady zajmuje się opiniowaniem czynności występujących w postępowaniu administracyjnym, w tym opiniuje projekty decyzji wydawanych w imieniu organu.
Jeżeli natomiast radca prawny miałby wydawać (podpisywać) decyzje w imieniu organu administracji publicznej – to w konkretnej sytuacji mogłoby to wpływać na zachowanie zasad pożądanych zachowań po stronie radcy prawnego uregulowanych w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego. W szczególności zgodnie z art. 25 ust. 1 i art. 27 pkt 1 KERP funkcjonuje zasada niezależności radcy prawnego, co w konkretnej sytuacji istnienia „polityki” wydawania decyzji w danym organie mogłoby tę zasadę naruszać. Podobnie w sytuacji konieczności wyłączenia się z opiniowania spraw po zapadłej decyzji. (…)
……………………………………………………………………………………………………
42) Dopuszczalność pełnienia przez radcę prawnego funkcji doradcy rady nadzorczej spółki w przypadku świadczenia w przeszłości na rzecz tej spółki pomocy prawnej
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny może zostać doradcą rady nadzorczej (art. 3821 § 1 ksh) na podstawie umowy zawartej ze spółką reprezentowaną przez radę nadzorczą, w sytuacji, gdy
w przeszłości świadczył usługi prawne na rzecz spółki na podstawie umowy o stałej współpracy, zawartej przez spółkę reprezentowaną przez zarząd, a następnie wypowiedzianej ?
(…) [W] ocenie Komisji, radca prawny powinien rozważyć, czy w danej sprawie nie zachodzi ryzyko naruszenia postanowienia art. 26 ust. 1 KERP i jest zdania, że okoliczności stanu faktycznego mogą prowadzić do wniosku, że radca prawny świadczący pomoc prawną dla spółki świadcząc następnie pomoc ekspercką (doradczą) dla [rady nadzorczej], może uchybić obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej, czy też wymogowi zachowania niezależności, wszak doradzał już w takiej sprawie (kwestie dotyczące zmian statutu), zarządowi spółki.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
43) Dopuszczalność działalności radcy prawnego jako prezesa zarządu spółki kapitałowej, której głównym celem działalności będzie skupowanie roszczeń od konsumentów i dochodzenie ich na drodze sądowej oraz posiadania przez radcę prawnego udziałów w takiej spółce
___________________________________________________________________________
Czy w kontekście zasady niezależności w wykonywaniu zawodu, godności i powagi jego wykonywania, a przede wszystkim zagadnienia zajęć niedopuszczalnych – radca prawny może działać jako prezes zarządu (czy też być udziałowcem) spółki kapitałowej, której głównym celem działalności będzie skupowanie roszczeń od konsumentów i dochodzenie ich na drodze sądowej ?
Czy w tym kontekście, ten sam radca prawny, będzie mógł reprezentować tę spółkę jako profesjonalny pełnomocnik w toku procesu sądowego ?
Czy ten sam radca prawny będzie mógł zastępować/reprezentować Spółkę, której ww. spółka (której będzie prezesem czy też udziałowcem) zleci windykację opisanych roszczeń ?
Jednocześnie zaznaczono, że w żadnym wypadku radca prawny będąc prezesem zarządu (czy też udziałowcem) i realizując powierzone obowiązki, nie będzie legitymował się tytułem zawodowym – działalność biznesowa i zawodowa radcy będą
w tym przedmiocie wyraźnie oddzielone.
(…)
W każdym z przedstawionych [przypadków – przyp. red.] zachodzi przynajmniej potencjalne ryzyko naruszenia zasady niezależności, godności radcy prawnego, obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej, a także unikania konfliktu interesów, a w niektórych przypadkach – w ocenie Komisji [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.] – wręcz powstanie sytuacja obligująca radcę prawnego
do powstrzymania się od określonej działalności, z uwagi na jej niedopuszczalność. Pamiętać należy, że zasady etyki radców prawnych, choć niejednokrotnie restrykcyjne
i bezkompromisowe, mają służyć budowaniu zaufania obywateli do radców prawnych
i dawać gwarancję niezależności oraz uczciwości w wykonywaniu zawodu radcy prawnego. Co więcej ich misją, zmaterializowaną właśnie w ostatniej nowelizacji [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego], jest także ochrona tego zawodu przed niepożądanymi praktykami rynkowymi ograniczającymi swobodę w świadczeniu pomocy prawnej przez radców prawnych. Z tych względów jednoznacznie i zdecydowanie działalność w niektórych w określonych
w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego warunkach – np. art. 25a ust. 2 KERP – jest niedopuszczalna, jako sprzeczna z ustawowo określonymi wyłącznymi formami wykonywania zawodu radcy prawnego określonymi w art. 8 ustawy (…) o radcach prawnych (…).
(…)
……………………………………………………………………………………………………
44) Udzielenie pełnomocnictwa radcy prawnemu a zajęcia niedopuszczalne i konflikt interesów
________________________________________________________________________
Czy dopuszczalne jest udzielenie przez radcę prawnego pomocy prawnej przy zawieraniu przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości zawartej pod warunkiem ustanowienia określonych służebności, a następnie udzielenie klientowi radcy prawnego przez stronę sprzedającą pełnomocnictwa materialnoprawnego w zakresie ustanowienia określonych służebności oraz następnie udzielenie przez klienta radcy prawnemu pełnomocnictwa substytucyjnego w zakresie ustanowienia tych służebności? Czy dopuszczalne jest świadczenie takiej pomocy prawnej bez udzielenia pełnomocnictwa substytucyjnego, a wyłącznie w oparciu o zlecenie przez klienta przygotowania przez radcę prawnego określonych dokumentów?
- (…) [Z]godnie z dyspozycją art. 106 Kodeksu cywilnego pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. Pełnomocnik substytucyjny jest zatem pełnomocnikiem mocodawcy i nie staje się pełnomocnikiem samego pełnomocnika. Pełnomocnik substytucyjny jest uprawniony do działania w imieniu i na rzecz mocodawcy. W analizowanym stanie faktycznym radca prawny, wskutek udzielonego pełnomocnictwa substytucyjnego przez Klienta, zostałby pełnomocnikiem sprzedającego w zakresie wskazanym (…) albo węższym.
- Pomoc prawna została udzielona przez radcę prawnego Klientowi przy zawieraniu przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości zawartej pod warunkiem ustanowienia określonych służebności. W przypadku ewentualnego nieziszczenia się warunku (braku ustanowienia przedmiotowych służebności przed zawarciem umowy przyrzeczonej) istnieje możliwość wystąpienia sporu pomiędzy Klientem oraz sprzedającym w zakresie roszczeń o zawarcie umowy przyrzeczonej oraz o naprawienie szkody wskutek niespełnienia świadczenia. W takiej sytuacji radca prawny, który pozyska wiedzę o okolicznościach ustanowienia lub braku ustanowienia służebności od sprzedającego, w ramach stosunku pełnomocnictwa substytucyjnego, nie będzie mógł świadczyć pomocy prawnej na rzecz Klienta w ewentualnym sporze, gdyż takie działanie mogłoby naruszać tajemnicę zawodową (art. 15 i 16 KERP) oraz mogłoby dawać Klientowi nieuzasadnioną przewagę w związku z pozyskanymi przez radcę prawnego informacjami w toku wykonywania stosunku pełnomocnictwa substytucyjnego (art. 26 KERP). Nadto, reprezentowanie Klienta w ewentualnym sporze może naruszać art. 28 ust. 3 KERP (…)
- Zaproponowane dwa modele rozwiązań w treści zapytania zakładają:
- W pierwszym wariancie, że Klient może udzielić we własnym imieniu i na własną rzecz zlecenia radcy prawnemu w zakresie opisanym w stanie faktycznym pkt 1) i 2), następnie udzielić temu radcy prawnemu pełnomocnictwa materialnego do wykonywania przedmiotowego zlecenia oraz jednocześnie radcy prawnemu zostanie udzielone pełnomocnictwo materialne jako pełnomocnictwo substytucyjne w zakresie wyłączającym umocowanie do składania i przyjmowania oświadczeń woli. Takie rozwiązanie nadal powoduje, że radca prawny będzie pełnomocnikiem sprzedającego, lecz w węższym zakresie (będzie wykonywał czynności zawodowe na jego rzecz). W przypadku sporu, o którym mowa powyżej, radca prawny, który pozyska wiedzę o okolicznościach ustanowienia lub braku ustanowienia służebności od sprzedającego, w ramach stosunku pełnomocnictwa substytucyjnego łączącego radcę prawnego ze sprzedającym, nie będzie mógł świadczyć pomocy prawnej na rzecz Klienta z przyczyn wskazanych powyżej.
- W drugim wariancie nie zakłada się żadnego stosunku pełnomocnictwa łączącego radcę prawnego ze sprzedającym, a wszelkie czynności są wykonywane przez radcę prawnego na zlecenie Klienta (przygotowanie projektów pism, zapisów do umów ustanowienia służebności). Należy jednak wskazać, że te czynności zawodowe wykonane miałyby być przez radcę prawnego na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez sprzedającego Klientowi, a zatem wykonane mogą być faktycznie na rzecz sprzedającego, co potencjalnie może powodować w przyszłości, że radca prawny nie będzie mógł być pełnomocnikiem Klienta, którego interesy są sprzeczne z interesami sprzedającego, na rzecz którego radca prawny uprzednio wykonywał czynności zawodowe w tej samej sprawie (art. 28 ust. 3 KERP).
(…)
……………………………………………………………………………………………………
45) Dopuszczalność zatrudnienia radcy prawnego w spółce komandytowej, której przedmiot działalności wykracza poza działalność prawniczą
___________________________________________________________________________
Otrzymałam ofertę pracy ze spółki komandytowej, która ma następujące kody PKD:
69.10.Z. DZIAŁALNOŚĆ PRAWNICZA – przeważająca działalność
Przedmiot pozostałej działalności przedsiębiorcy:
69.20.Z. DZIAŁALNOŚĆ RACHUNKOWOKSIĘGOWA; DORADZTWO PODATKOWE
58.11.Z. WYDAWANIE KSIĄŻEK
58.14.Z. WYDAWANIE CZASOPISM I POZOSTAŁYCH PERIODYKÓW
85.59.B. POZOSTAŁE POZASZKOLNE FORMY EDUKACJI, GDZIE INDZIEJ NIESKLASYFIKOWANE
W ramach umowy o pracę miałabym świadczyć usługi z zakresu doradztwa prawnego i podatkowego klientom spółki. Komplementariuszem jest doradca podatkowy. (…) [C]zy zatrudnienie w tym podmiocie (z takim PKD) będzie zgodne z zasadami etyki ?
[W]skazać należy na kategoryczne brzmienie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…). Komisja nie ocenia faktu potencjalnego skorzystania (…) z oferty pracy publikowanej w sposób otwarty, jak należy domniemywać na stanowisku radcy prawnego. Komisja wskazuje, jednakże na postanowienia art. 25a ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, który w sposób oczywisty wskazuje na opisane tam zakazy świadczenia pomocy prawnej.
……………………………………………………………………………………………………
46) Dopuszczalność jednoczesnego wykonywania zawodu radcy prawnego oraz zawodu agenta ubezpieczeniowego
Czy w świetle aktualnego brzmienia art. 25 ust. 3 w zw. z ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, przy zachowaniu rygorów określonych dyspozycją § 8 Regulaminu Wykonywania Zawodu Radcy Prawnego, jednoczesne wykonywanie zawodu radcy prawnego oraz zawodu agenta ubezpieczeniowego jest zgodne z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego i nie jest sprzeczne z etyką zawodową radcy prawnego ?
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych w stanowisku z dnia 26 czerwca 2023 r. wypowiedziała się w przedmiocie możliwości wpisu radcy prawnego do rejestru pośredników ubezpieczeniowych (rpu.knf.gov.pl) jako osoby wykonującej czynności agencyjne w rozumieniu przepisów o dystrybucji ubezpieczeń. (…). [zob. zamieszczone w niniejszym Zbiorze stanowisko Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 26 czerwca 2023 r. dotyczące możliwości wpisu radcy prawnego do rejestru pośredników ubezpieczeniowych (rpu.knf.gov.pl) jako osoby wykonującej czynności agencyjne w rozumieniu przepisów o dystrybucji ubezpieczeń (SK-26.06.2023-GW) – przyp. red.] Przedstawione wyżej stanowisko należy odpowiednio odnieść do sformułowanego we wniosku zagadnienia jednoczesnego wykonywania zawodu radcy prawnego oraz zawodu agenta ubezpieczeniowego z uwzględnieniem właściwych przepisów dot. zawodu agenta ubezpieczeniowego.
……………………………………………………………………………………………………
47) Dopuszczalność łączenia przez radcę prawnego funkcji prokurenta w spółce kapitałowej z obsługą prawną tego samego podmiotu
—————————————————————————————————————–
Radca prawny w ramach umowy o prace obsługuje pod względem prawnym spółkę kapitałowa. Zarząd zamierza rozszerzyć obowiązki radcy prawnego o pełnienie funkcji prokurenta. Czy w świetle przepisów kodeksu etyki jest to dozwolone ? Czy radca prawny może odmówić powołując się na konflikt interesów – będzie podpisywał umowy które sam opiniuje, trudno rozgraniczyć tajemnice zawodowa, co jest nią objęte a co nie, może być wezwany jako świadek w sprawach pracowniczych, a reprezentuje spółkę przed sądem itp.
[Z]godnie z wcześniejszym stanowiskiem Komisji łączenie funkcji prokurenta z obsługą prawną tego samego podmiotu – spółki kapitałowej jest niedopuszczalne (…) /wp-content/uploads/2023/02/sk-15.09.2022-kp-b.pdf
……………………………………………………………………………………………………
3. INFORMOWANIE O WYKONYWANIU ZAWODU ORAZ POZYSKIWANIE KLIENTÓW
1) Czy dopuszczalne jest złożenie przez radcę prawnego informacji o wykonywaniu zawodu oraz działalności z nim związanej w przedsiębiorstwie, w którym pomoc prawną dotychczas świadczyła kancelaria, a na jej zlecenie ten radca prawny, w celu nawiązania stosunku prawnego w przedmiocie świadczenia pomocy prawnej, w sytuacji zakończenia współpracy między tą kancelarią i tym przedsiębiorstwem?
A. Wysłanie korespondencji do konkretnego adresata zawierające dopuszczalne na gruncie art. 31 ust. 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego informacje nakierowane na zainteresowanie go i ewentualne zainicjowanie rozmów w celu nawiązania współpracy zakwalifikować należy jako pozyskiwanie klienta, a nie informowanie o wykonywaniu zawodu w rozumieniu art. 31 ust. 1 i ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Działania te podlegają w konsekwencji ocenie przez pryzmat art. 50 ust. 3 w związku z art. 33 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Ocena ta powinna jednak każdorazowo uwzględniać także inne normy etyczne obowiązujące radcę prawnego, w szczególności zawierające podstawowe zasady wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązki etyczne radcy prawnego, a także regulujące stosunki pomiędzy radcami prawnymi.
B. Wysłanie informacji o wykonywaniu zawodu oraz działalności z nim związanej w ramach pozyskiwania klienta powinno zostać uzależnione od dokonania uprzedniego ustalenia przez radcę prawnego, czy adresat korespondencji korzysta już z pomocy prawnej radcy prawnego. Czynności te powinny zostać rozdzielone. Ocena zachowań radcy prawnego w dopuszczalnych granicach pozyskiwania klienta zależeć będzie od konkretnego stanu faktycznego i podlegać powinna stopniowaniu w procesie poszukiwania wzorca postępowania z jednej strony oraz ryzyka naruszenia zasad etyki z drugiej strony.
C. Pozyskiwanie klienta należy do wrażliwego obszaru związanego z wykonywaniem zawodu radcy prawnego. Przestrzeganie zasad deontologii zawodowej w tym zakresie nabiera szczególnego znaczenia w aktualnej sytuacji na rynku świadczenia pomocy prawnej. Mając na uwadze analizowane przepisy Kodeksu Etyki Zawodu Radcy Prawnego dotyczące pozyskiwania klienta należy pamiętać, iż zawód radcy prawnego jest to zawód zaufania publicznego, respektujący ideały i obowiązki etyczne ukształtowane w toku jego wykonywania. Są to zarówno obowiązki radcy prawnego względem klientów, sądów oraz pozostałych organów ochrony prawnej, innych radców prawnych i samorządu zawodowego – związane z rolą zawodu cieszącego się odpowiednim prestiżem i zaufaniem. Do wymogów profesjonalizmu tego zawodu zaliczyć można dbałość o podejmowanie zgodnych z zasadami deontologii działań mających na celu nawiązanie współpracy w celu świadczenia pomocy prawnej. Brak zgody na pozyskiwanie klienta z naruszeniem podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych radcy prawnego, a także regulacji dotyczących stosunków pomiędzy radcami prawnymi jest przejawem godności zawodowej.
……………………………………………………………………………………………………
2) Radca prawny zwrócił się z prośbą o ocenę przygotowanych w ramach prowadzonej przez niego Kancelarii ofert współpracy (świadczenia usług pomocy prawnej) adresowanych do potencjalnych klientów. W ramach dokonanej oceny Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych sformułowała określone wnioski o charakterze ogólnym.
A. [Z] art. 33 ust. 1 KERP wynika wyraźnie, że pozyskiwaniem klientów jest każde działanie radcy prawnego bez względu na formę i środki techniczne. Skoro zatem forma i środki techniczne nie mają znaczenia dla kwalifikacji danego zachowania jako pozyskiwania klientów a co do zasady samo pozyskiwanie klientów nie jest zakazane należy przyjąć, że przesłanie bezpośredniej propozycji zawarcia umowy z konkretnym klientem instytucjonalnym lub prowadzącym działalność gospodarczą na adres instytucji lub na adres wskazany jako adres prowadzenia działalności gospodarczej zarówno pocztą tradycyjną jak i faksem lub pocztą elektroniczną jest co do zasady dopuszczalne. Trudno bowiem bronić tezy, że takie zachowanie narusza dobre obyczaje w sytuacji, gdy jest to obecnie powszechnie stosowana metoda pozyskiwania klientów w wielu branżach. Takie zachowanie nie narusza też normy nakazującej poszanowanie godności zawodu radcy prawnego przy pozyskiwaniu klientów (art. 33 ust. 2 in fine KERP). Trudno też przyjmować, że taka forma kontaktu z potencjalnymi klientami narusza prawo do prywatności, które co do zasady ma chronić prawa osoby fizycznej w sferze ich życia prywatnego.
B. Jak (…) wynika z art. 7 KERP, radca prawny, przy wykonywaniu czynności zawodowych powinien być wolny od wszelkich wpływów wynikających z jego interesów, nacisków z zewnątrz oraz ingerencji z jakiejkolwiek strony lub z jakiegokolwiek powodu. Wyrażone przez kogokolwiek polecenia, ograniczające niezależność sugestie czy wskazówki, nie mogą wpływać na prezentowane przez niego stanowisko w sprawie. [N]a pewno mogą być takie sytuacje, gdy sugestie czy wskazówki klienta mogą pozostawać w sprzeczności z powszechnie obowiązującym prawem lub mogą pozostawać w sprzeczności z jego interesem prawnym. Już choćby z tego powodu wątpliwości budzi wskazywanie jako dewizy działania Kancelarii zasady pełnego usatysfakcjonowania klienta.
C. [W]ątpliwość może rodzić się w związku z wyrażeniem „(…) dzięki doskonałym wynikom pracy Kancelaria (…) jest w stanie w sposób profesjonalny świadczyć pomoc prawną w projektach (…)”, gdyż mogłoby to sugerować gwarancję a jeśli nie gwarancję to przynajmniej wywoływać uzasadnione oczekiwanie korzystnego wyniku spraw prowadzonych przez Kancelarię. Na pewno jednak sformułowanie takie nie stanowi przejawu porównywania jakości czynności zawodowych z czynnościami innych, możliwych do identyfikacji osób (art. 32 pkt 5) KERP w zw. z art. 33 ust. 2 KERP). Z drugiej strony wypada zauważyć, że mankamentem takiego sformułowania jest również to, że wymyka się ono spod oceny z zastosowaniem kryterium zgodności z rzeczywistością (art. 32 pkt 1) KERP w zw. z art. 33 ust. 2 KERP).
D. Pewne wątpliwości może (…) budzić jednoczesne kierowanie oferty świadczenia pomocy prawnej do dwóch grup klientów, których interesy w poszczególnych postępowaniach pozostają w sprzeczności, tj. zarówno do potencjalnych wykonawców, jak i do potencjalnych zamawiających. Biorąc jednak pod uwagę szerokie zastosowanie zamówień publicznych zarówno w działalności podmiotów państwowych, jak i samorządowych nie sposób z góry wykluczyć możliwości jednoczesnego występowania zarówno w charakterze pełnomocnika zamawiającego, jak i w charakterze wykonawcy. Wydaje się, że największe wątpliwości mogłyby wystąpić w tym zakresie w odniesieniu do Skarbu Państwa jako jednej osoby prawnej.
E. Przesłanie oferty świadczenia pomocy prawnej w zakresie zamówień publicznych zarówno do zamawiających, jak i do potencjalnych oferentów, niezależnie od formy lub zastosowanych środków technicznych nie narusza Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
F. Radca prawny podejmujący decyzję o skierowaniu oferty do potencjalnych klientów musi przestrzegać zasad wynikających z art. 33 ust. 2 KERP, zgodnie z którymi pozyskiwanie klientów jest możliwe jedynie w sposób zgodny z prawem, dobrymi obyczajami i z poszanowaniem godności zawodu.
G. Odpowiedzialność za treść oferty ponosi wyłącznie radca prawny kierujący ofertę do potencjalnych klientów.
……………………………………………………………………………………………………
3) Czy dopuszczalne jest korzystanie z opcji „promuj post” na portalu społecznościowym kancelarii radcy prawnego ? Czy dopuszczalne jest umieszczanie na samochodzie używanym przy wykonywaniu zawodu przez radcę prawnego adresu strony internetowej kancelarii prowadzonej przez tego radcę prawnego oraz numeru telefonu?
A. [N]a gruncie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie sformułowano wprost zakazu reklamy. Mimo to funkcję quasi zakazu pełni ograniczenie informowania wyrażone w art. 32 Kodeku Etyki Radcy Prawnego (dalej KERP), obejmujące pojęciowo także reklamę i inne formy marketingowe jedynie do działań zgodnych z dobrymi obyczajami oraz licujących z godnością zawodu.(…) Oczywiście wspomnianych zakazów nie sposób analizować bez odniesienia się do zawartego w treści art. 31 KERP przepisu statuującego dozwolone informowanie, zgodnie z którym informowaniem jest inicjowane przez radcę prawnego działanie niestanowiące bezpośredniej propozycji zawarcia umowy z konkretnym klientem, bez względu na jego formę, treść i środki techniczne.
B. [K]orzystanie z opcji „promuj post” na portalu społecznościowym Facebook stanowi niedopuszczalne informowanie w myśl art. 32 KERP, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszające godność zawodu radcy prawnego.
C. [N]awet w obliczu zmieniających się realiów rynkowych, nie zawsze zasadne pozostaje porównywanie sposobów informowania o działalności radcy prawnego do analogicznych sposobów praktykowanych w innych grupach zawodowych, nie należących do zawodów zaufania publicznego.
D. [C]hoć przepisy samorządowe radców prawnych nie wyrażają wprost zakazu reklamy, w przypadku zawodu zaufania publicznego istnieje szereg quasi zakazów promocji, które winny być przez jego członków respektowane. Każdorazowo należy poddawać wnikliwiej analizie czy dany zabieg informacyjny nie stoi w opozycji do godności zawodu bądź też czy nie narusza dobrych obyczajów. Niejednokrotnie określenie granicy pomiędzy dozwolonym a zakazanym informowaniem bywa utrudnione z uwagi na intensywnie zmieniające się realia rynkowe oraz rozwój techniki, dlatego też wiele przypadków zależało będzie od indywidualnych stanów faktycznych.
E. [K]orzystanie z odpłatnej opcji promowania postów na portalach społecznościowych z jednoczesnym ustawieniem zasięgu osobowego i terytorialnego tejże promocji stanowi formę natarczywej i nachalnej reklamy. Użytkownicy portalu zostają pozbawieni możliwości wyboru, promowane posty radcy prawnego wyświetlają się w aktualnościach z dopiskiem „sponsorowane” w wybranych przez radcę prawnego częstotliwościach. Posty sponsorowane wyświetlają się nie tylko fanom profilu prawniczego, ale także innym, często niezainteresowanym użytkownikom, czego nie można zaaprobować w świetle brzmienia przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
F. Przepisy samorządowe nie zawierają także jednoznacznych zapisów, które wprost ograniczałyby możliwość zawierania informacji o wykonywaniu zawodu na karoserii samochodu służącego radcy prawnemu do wykonywania działalności zawodowej. Tym niemniej, mimo, że zakaz taki nie został wyartykułowany, na uwadze mieć należy, że w pewnych okolicznościach taka forma informacji może naruszać dobre obyczaje, godność zawodu czy też stanowić informację nachalną i natarczywą. Nie sposób wskazać generalnej zasady, w której informowanie takie przekraczałoby cienką, granicę między dozwolonym a niedozwolonym, stąd też w powyższym względzie zalecana jest szczególna ostrożność albowiem typowe dla innych grup zawodowych formy docierania do klienta na gruncie zawodu zaufania publicznego podlegają licznym rygorom.
………………………………………………………………………………………………….
4) Czy zgodne z przepisami byłoby zamieszczenie ogłoszenia lokalnej (bydgoskiej) kancelarii radcy prawnego: 1) na informacyjnej mapie powiatu (ogłoszenie o wymiarach 8×4 cm), 2) na telebimie o wymiarach 12 m2 (statyczna plansza wyświetlana co 7 minut), z zastrzeżeniem, że ogłoszenie nie zawierałoby znamion reklamy, tj. zwrotów najtańszy, najlepszy, najskuteczniejszy itp.?
A. Informowanie o wykonywaniu zawodu radcy prawnego oraz działalności z nim związanej jest prawem radcy prawnego. Informowanie to powinno odbywać się z poszanowaniem przepisów prawa powszechnie obwiązującego oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w szczególności postanowień Rozdziału 3. dotyczącego informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów, a także z zachowaniem dbałości o godność zawodu, jako jednej z podstawowych zasad wykonywania zawodu oraz wartości i obowiązków etycznych, o której mowa w art. 11.
B. Informowanie o wykonywaniu zawodu radcy prawnego oraz działalności z nim związanej doznaje ograniczeń nie tylko ze względu na treść, ale także formę, kontekst oraz status zawodu. Brak uwzględnienia któregokolwiek z elementów ograniczających może skutkować uznaniem informacji za sprzeczną z określonymi postanowieniami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
C. Zamieszczenie ogłoszenia o kancelarii radcy prawnego o wymiarach 8 x 4 cm na informacyjnej mapie powiatu, przy założeniu zgodności treści ogłoszenia z postanowieniami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w szczególności art. 31 ust. 3, w kontekście jego wymiarów oraz nośnika informacji nie budzą zastrzeżeń. Każdorazowo w przypadku zamiaru zamieszczenia takiego ogłoszenia na informacyjnej mapie powiatu niezbędne jest jednak zbadanie kontekstu zamieszczenia ogłoszenia. Nie można bowiem wykluczyć, że kontekst ten nie będzie licować z godnością zawodu radcy prawnego lub dobrymi obyczajami, które radcowie prawni zobowiązani są przestrzegać, a w konsekwencji determinować uznanie publikacji ogłoszenia za sprzeczną z postanowieniami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w szczególności art. 32 ab initio w związku z art. 33 ust. 2 i art. 11.
D. Zamieszczenie ogłoszenia o kancelarii radcy prawnego, przy założeniu zgodności treści ogłoszenia z postanowieniami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w szczególności art. 31 ust. 3, na telebimie o wymiarach 12 m2 wyświetlanej co 7 minut nie mieści się w dopuszczalnych granicach informowania o wykonywaniu zawodu radcy prawnego oraz działalności z nim związanej, określonych w przepisach Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, a to z uwagi na możliwość uznania takiej formy ogłoszenia za sprzeczną z dobrymi obyczajami, nielicującą z godnością zawodu, noszącą cechy narzucania się, a w konsekwencji naruszającą przepisy art. 32 pkt 4) w związku z art. 33 ust. 2 i art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
5) Czy jest możliwe korzystania przez radców prawnych z Profilu Firmy w ramach narzędzi Moja Firma w Google oraz współpracy z firmami marketingowymi w tym zakresie, przy założeniu, że taki Profil Firmy prezentowałby najważniejsze informacje
o firmie, pozwalał komunikować się z klientami, informował o świadczonych usługach
i prezentował opinie klientów ?
Wnioskujący wskazał, że zajmuje się działalnością marketingową. Jej priorytetem jest wspomaganie klientów w ich rozwoju w ramach narzędzi Moja Firma w Google (wizytówka Google). Wnioskodawca wyjaśnił, że Profil Moja Firma w Google jest bezpłatnym narzędziem, które pozwala przedsiębiorcy kontrolować sposób prezentowania swojej firmy w wyszukiwarce i Mapach Google. Za pomocą tego profilu można przedstawić najważniejsze informacje o firmie, w szczególności prezentować świadczone usługi, aktualizować informacje w zakresie działalności firmy (numer telefonu, adres), komunikować się z klientem oraz prezentować jego opinie. Działanie wnioskującego polega także na uwidocznieniu wizytówki oraz pinezki firmy
w wyszukiwarce internetowej oraz na mapach internetowych (domyślnie Google).
- Informowanie o wykonywaniu zawodu jest prawem radcy prawnego. Jednakże informowanie to powinno odbywać się z poszanowaniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego, dobrych obyczajów oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Uwzględnienia wymagają również postanowienia Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.
- (…)[K]orzystanie przez radców prawnych z Profilu Firmy w ramach narzędzi Moja Firma w Google oraz współpraca z firmami marketingowymi w tym zakresie może stanowić dopuszczalną formę informowania o wykonywaniu zawodu radcy prawnego. Jednakże poszczególne informacje, które będą zawarte w Wizytówce Google, powinny być rozpatrywane indywidualnie, pod kątem zgodności z generalnymi zasadami i kryteriami wskazanymi w art. 32 KERP, zaś podmiotem wyłącznie odpowiedzialnym za zgodność tych danych z zasadami etyki radców prawnych jest radca prawny prezentujący swoje dane za pośrednictwem tego narzędzia.
……………………………………………………………………………………………………
6) Dopuszczalność świadczenia pomocy prawnej na zasadach rynkowych na rzecz petenta punktu nieodpłatnej pomocy prawnej nie spełniającego przesłanek ustawowych do skorzystania z takiej pomocy przez radcę prawnego świadczącego pomoc prawną w tym punkcie
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny świadczący pomoc prawną w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej nie naruszy zasad wykonywania zawodu lub etyki radcy prawnego, w szczególności zakresie zasad pozyskiwania klientów w przypadku podjęcia się prowadzenia sprawy dla petenta, który zgłosił się do punktu nieodpłatnej pomocy prawnej, nie spełniał ustawowych przesłanek do jej otrzymania i pouczony przez tego radcę prawnego o rozważeniu możliwości zwrócenia się o pomoc prawną do radcy prawnego albo adwokata na zasadach rynkowych, zwrócił się z prośbą o udzielenie takiej pomocy do tego radcę prawnego, który nie oferował swoich usług w tym zakresie petentowi udzielając powyższych informacji?
A. [R]ozstrzygnięcie problemu powinno nastąpić poprzez dokonanie oceny przez pryzmat przestrzegania dobrych obyczajów oraz poszanowania godności zawodu. (…) W zależności od wyników takiego badania odpowiedź będzie pozytywna albo negatywna.
B. [W] kwestii pozyskiwania klientów „komercyjnych” w punktach NPP należałoby rekomendować ostrożność i wstrzemięźliwość. Z zasady świadczenie pomocy prawnej w tych punktach nie powinno służyć pozyskiwaniu klientów „komercyjnych”, a granica czy pomocy za wynagrodzeniem oczekiwał klient i była to wyłącznie jego inicjatywa, czy występował jednak także element „zachęcania” ze strony radcy prawnego może być cienka. Ocena zależeć będzie od konkretnych okoliczności (…) i nie można wykluczyć w określonych sytuacjach postawienia zarzutów naruszenia zasad przez radcę prawnego.
C. Radca prawny powinien mieć przy tym na uwadze, że w przypadku znalezienia się w przyszłości w sytuacji konfliktowej z klientem, niezależnie od jej przyczyn, gdy jedynymi dowodami na okoliczność ustalenia zasad świadczenia pomocy prawnej będą twierdzenia jego przeciwko twierdzeniom jego klienta.
D. [N]awet w przypadku uznania, że w konkretnym stanie faktycznym dopuszczalne jest świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego za wynagrodzeniem uiszczanym przez klienta, który uprzednio przybył do punktu NPP, bo nie narusza, czy nie wiąże się z ryzykiem zarzutu naruszenia zasad etyki zawodowej, niedopuszczalne jest udzielenie tej pomocy prawnej w punkcie NPP, nawet po godzinach jego otwarcia dla beneficjentów nieodpłatnej pomocy prawnej. Co do zasady należałoby również przyjąć (…), że samo ustalanie zasad świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego z klientem powinno odbywać się poza punktem NPP, a wizyta w punkcie powinna zakończyć się wyłącznie informacją, potwierdzoną odpowiednim dokumentem, że dana osoba nie jest uprawniona do skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej zgodnie z ustawą.
……………………………………………………………………………………………………
7) Dopuszczalność używania przez radcę prawnego nie prowadzącego kancelarii tablic informacyjnych oraz wizytówek
Czy jest dopuszczalne korzystanie przez radcę prawnego z tablic informacyjnych oraz wizytówek, w tym wskazujących na przynależność do określonej okręgowej izby radców prawnych, nawet jeśli nie zamierza prowadzić własnej działalności gospodarczej?
[Radca prawny – przyp. red.], jako członek samorządu radców prawnych, jest (…) uprawniony do korzystania z własnych tablic informujących oraz wizytówek, na których może być także bezpośrednio uwidoczniona przynależność do okręgowej izby radców prawnych, nawet jeśli nie zamierza (…) prowadzić własnej działalności gospodarczej.
……………………………………………………………………………………………………
8) Dopuszczalność umieszczenia logo OIRP lub KIRP na stroju sportowym (kolarskim) radcy prawnego
—————————————————————————————————————–
Czy umieszczając na stroju sportowym- stroju kolarskim dane takie jak:
- logotyp kancelarii;
- logotyp OIRP, KIRP;
- adres www strony kancelarii lub prowadzonych blogów
narażam się na odpowiedzialność dyscyplinarną?
Jeżeli jest dopuszczalne umieszczenie tego typu informacji pod pewnymi warunkami, to w jaki sposób winno zostać to dokonane by uniknąć deliktu dyscyplinarnego?
A. [Z]a niedozwolone uznać należy umieszczenie logo OIRP lub KIRP na stroju sportowym – stroju kolarskim. Zgodnie z postanowieniami §3 ust. 3 Uchwały Nr 61/VIII/2011 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 30 września 2011r. w sprawie logo i flagi Krajowej Izby Radców Prawnych (tekst jednolity – Załącznik do Uchwały Nr 186/IX/2015 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 24 września 2015 r.) radcowie prawni są uprawnieni do stosowania logo w informacjach o działalności zawodowej i na papierach firmowych. Nie sposób, jak się wydaje, uznać, że strój sportowy – strój kolarski jest dopuszczalną formą informacji o działalności zawodowej radcy prawnego w rozumieniu art. 31 KERP w związku z art. 32 KERP.
B. (…) W stanie faktycznym sprawy zasadnie uznać można, że strój sportowy – strój kolarski jako forma informowania o wykonywaniu zawodu radcy prawnego, a to poprzez zamieszczenie logotypu kancelarii lub adresu strony www kancelarii lub prowadzonych blogów, może być uznany za formę sprzeczną z dobrymi obyczajami lub naruszającą godność zawodu. W szczególności należy mieć na uwadze nie tylko sam nośnik informacji, ale także formę oraz względy estetyki (elegancji) przekazu, zwłaszcza uwzględniając stan strojów sportowych po ich użyciu, z uwagi na specyfikę przeznaczenia. Aktualne pozostają, mające w tym przypadku odpowiednie zastosowanie, konkluzje zawarte w dotychczasowych stanowiskach Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych (…).
C. [U]mieszczenie logotypu KIRP i OIRP jest dopuszczalne tylko w zawodach, w których uczestniczy drużyna OIRP lub KIRP. Nie jest to bowiem reklama poszczególnej Kancelarii, a wyłącznie promocja Samorządu.
……………………………………………………………………………………………………
9) Dopuszczalność zamieszczenia informacji o udzielaniu w określonym czasie darmowych porad prawnych przez radcę prawnego wykonującego zawód w formie kancelarii radcy prawnego
—————————————————————————————————————–
Czy nie będzie stanowiło naruszenia zasad etyki i wykonywania zawodu radcy prawnego zamieszczenie na drzwiach kancelarii oraz stronie internetowej informacji o udzielaniu w określony dzień tygodnia w określonych godzinach darmowych porad prawnych oraz samo udzielanie takich darmowych porad w wyznaczony dzień?
[P]omoc świadczona przez radcę prawnego nieodpłatnie jest dopuszczalna i to nie tylko w ramach tzw. nieodpłatnej pomocy prawnej, która stanowi swoisty wyraz „troski” państwa o obywateli, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej i których nie stać na koszt porady prawnej.
Wskazuje się, iż regulacje w powyższym zakresie zostały skodyfikowane ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (…), ponieważ państwo musiało dokonać regulacji zarówno od strony organizacyjnej takiej pomocy jaki i sposób od strony finansowania takich działań. Co do zasady nie dostrzega się wątpliwości natury etycznej w tym, że radca prawny informuje o tym, że będzie udzielał nieodpłatnych porad prawnych i faktycznie, że będzie to czynił. (…) [D]ziałanie opisane (…) jest dopuszczalne, o ile nie zmierza do pozyskiwania klientów, w sposób sprzeczny z zasadami uczciwej konkurencji, godności i lojalności wobec koleżeństwa z samorządu, gdyż w przeciwnym razie może zostać dane nieodpłatne świadczenie zakwalifikowane jako naruszające art. 33 ust. 2 KERP.
……………………………………………………………………………………………………
10) Dopuszczalność umieszczenia na tablicy informacyjnej radcy prawnego tytułu zawodowego EUROPEAN TRADE MARK ATTORNEY (bez tłumaczenia na język polski), nadanego przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO)
___________________________________________________________________________
Czy dopuszczalne jest umieszczenie na tablicy informacyjnej radcy prawnego tytułu zawodowego EUROPEAN TRADE MARK ATTORNEY (bez tłumaczenia na język polski), nadanego przez Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO)?
Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych w oparciu o zapisy Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz art. 11 ustawy [z dnia 7 października 1999r. o języku polskim; t.j. Dz.U. z 2021r. poz. 672 – przyp. red.] o języku polskim wraz z Komentarzem Pawła Czarneckiego z 2014 r. [Paweł Czarnecki, Ustawa o języku polskim. Komentarz, LexisNexis 2014 – przyp. red.] wyraża pogląd, że umieszczenie wskazanego tytułu zawodowego w języku angielskim jest dopuszczalne.
W relacjach zagranicznych natomiast należy wskazać, że K[rajowa] R[ada] R[adców] P[rawnych] przyjęła do stosowania tłumaczenie tytułu zawodowego radca prawny jako attorney-at-law.
……………………………………………………………………………………………………
11) Dopuszczalność zamieszczenia na stronie Urzędu Miasta informacji o kancelarii radcy prawnego świadczącej usługi ze zniżką dla posiadaczy Karty Mieszkańca
___________________________________________________________________________
(…) [P]ytanie dotyczy rozpowszechniania informacji o istnieniu mojej kancelarii. W mieście, w którym prowadzę kancelarię wprowadzono Kartę Mieszkańca. Przedsiębiorstwa z terenu K.(…) i okolic mogą zgłosić chęć świadczenia swoich usług dla posiadaczy Karty Mieszkańca z zniżką, wówczas zostają wymienieni na stronie Urzędu Miasta, co jest dodatkową informacją dla potencjalnego klienta, że takie przedsiębiorstwo istnieje. Zatem mam pytanie, czy mogę zgłosić moją Kancelarię na takiej liście? Czy będzie to stanowić przekroczenie czynności informacyjnych wynikających z art. 32 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego?
(…)
W świetle (…) przepisu [art. 15 – przyp. red.] Kodeksu Etyki Radcy Prawnego należy wskazać, że potencjalna zależność od zewnętrznego podmiotu (Gmina …), który może wykluczyć radcę prawnego z Programu, jeżeli radca prawny nie wywiązuje się
z zadeklarowanych zobowiązań (udzielania zniżek, ulg i preferencji) dla posiadaczy Karty Mieszkańca (https://karta.(…).pl/regulamin) może powodować ewentualne naruszenie tajemnicy zawodowej przez radcę prawego, który udzieli informacji Gminie
w zakresie sposobu udzielania zniżek, rabatów, ulg i preferencji.
Kwestia wynagrodzenia jest elementem informacji dotyczących klienta i jego spraw, o których mowa w postanowieniu § 15 ust. 1 i ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego bowiem obejmuje wszelkie wytworzone przez radcę prawnego dokumenty, powstałe dla celów związanych ze świadczeniem pomocy prawnej (umowa o świadczenie pomocy prawnej zawartej z klientem, obejmująca m.in. wysokość wynagrodzenia). Radca prawny zobowiązany jest przeciwdziałać wszelkim sytuacjom, które osobę postronną, a taką pozostaje w tej sprawie Gmina, doprowadziłyby do danych objętych tajemnicą zawodową.
(…)
W świetle (…) przepisu [art. 36 – przyp. red.] Kodeksu Etyki Radcy Prawnego sprzeczne z zasadami etyki radcy prawnego może być określanie wynagrodzenia radcy prawnego wbrew ustalonym kryteriom, na poziomie nieadekwatnym. Wobec powyższego, istnieje konieczność ścisłego określenia zasad udzielania ewentualnych rabatów z uwzględnieniem powyższych kryteriów oraz braku możliwości pobierania wynagrodzenia poniżej stawek minimalnych przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, co może okazać się utrudnione w przypadku bardzo ograniczonej możliwość wprowadzenia sposobu udzielania rabatów w deklaracji przystąpienia do Programu (…) Karty Mieszkańca (https://karta.(…).pl/zostan). Podkreślenia wymaga okoliczność, że ustalanie przez radcę prawnego w umowie z klientem wysokości wynagrodzenia na poziomie poniżej ustalonych przez ustawodawcę minimalnych stawek, może prowadzić do naruszenia art. 6, art. 36§2, art. 50§ 1 i §3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Nadto, fakt oferowania zniżki, czego oczekuje się od uczestników Programu, wymaga odniesienia do ceny usługi bez zniżki, rabatu, ulg czy preferencji. Możliwość wpisania się radcy prawnego w reguły Programu wymagałaby zatem ujawnienia cennika usług. Radca prawny powinien rozważyć zgodność takiego cennika z art. 36 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Wskazać też należy, że w zakresie dotyczącym świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego honorarium radcy prawnego winno uwzględniać kryteria decydujące o jego wysokości, o których mowa w art. 36 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Udzielenie zniżki zadeklarowanej w Programie od wynagrodzenia i to niezależnie od sprawy (pomocy prawnej), której będzie dotyczyło spowoduje, że wynagrodzenie ustalone pierwotnie z zachowaniem wymogów etycznych, po obniżce, już takich cech mieć nie będzie. Udzielenie obniżek, nie jest przesłanką kształtującą wysokość honorarium radcy prawnego.
Jednocześnie istotne znaczenie ma treść § 19 ust. 3 Regulaminu (…).
W ocenie Komisji w opisywanym (…) przypadku udział w Programie (…) Karty Mieszkańca może spowodować ryzyko naruszenia powyższych przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
4. WYNAGRODZENIE RADCY PRAWNEGO ORAZ ŚRODKI KLIENTA
1) Czy w świetle obowiązujących przepisów ustawy o radcach prawnych oraz zasad etyki radcy prawnego radca prawny godząc się w umowie z klientem na podział kosztów zastępstwa prawnego w ten sposób, iż z odzyskanych od strony przeciwnej kosztów zastępstwa wypłaca klientowi 50 % wynagrodzenia nie narusza przepisów wymienionych aktów prawnych? Czy składając powództwo o zapłatę i nie ujawniając umowy z klientem wprowadza Sąd w błąd co do wysokości żądania kosztów zastępstwa procesowego?
A. [R]adca prawny, wykonujący zawód radcy prawnego w ramach stosunku pracy nie może we własnym imieniu i na swoją rzecz dochodzić kosztów procesu, w postępowaniu egzekucyjnym na podstawie tytułu wykonawczego zasądzającego koszty procesu na rzecz strony, którą reprezentował w postępowaniu rozpoznawczym. Koszty procesu są wierzytelnością strony. Wyegzekwowanie przez stronę kosztów procesu od strony przeciwnej jest warunkiem sine qua non powstania prawa radcy prawnego do dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie o radcach prawnych. (…) Jedynie w przypadku, gdyby strona dokonała przelewu wierzytelności lub jej części, z tytułu niewyegzekwowanych kosztów procesu, radca prawny byłby legitymowany do dochodzenia tej wierzytelności od przeciwnika strony, ale nie od razu w postępowaniu egzekucyjnym, lecz rozpoczynając od postępowania rozpoznawczego.
B. Umowa o świadczenie pomocy prawnej w innej formie niż w ramach stosunku pracy, może odmiennie od ustawy o radcach prawnych regulować kwestie dotyczące wynagrodzenia radcy prawnego.
C. [K]oszty procesu są prawem majątkowym strony. Dopóki nie zostaną one wyegzekwowane przez stronę, po stronie radcy prawnego nie powstanie prawo do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów procesu, i wobec tego strona ma nieograniczone, prawo do dyspozycji tym prawem. Może nawet zrzec się tego prawa i nie jest wymagana dla takiego zrzeczenia zgoda radcy prawnego. Z tego powodu radca prawny nie posiada wobec strony, która reprezentował w postępowaniu rozpoznawczym, skutecznego prawa do dodatkowego wynagrodzenia aż do chwili wyegzekwowania przez stronę kosztów procesu.
……………………………………………………………………………………………………
2) Czy w umowie wynagrodzenie (radcy prawnego – przyp. red.) może być określone jako pro bono, oraz dodatkowo w przypadku wygranej sprawy klient zapłaci radcy prawnemu wynagrodzenie w kwocie X złotych, tj. koszty jakie zostaną mu zasądzone przez sąd od drugiej strony na skutek pozytywnego zakończenia sprawy, z kolei w przypadku przegrania sprawy klient zapłaci radcy prawnemu wynagrodzenie w kwocie Y złotych ? Czy taki zapis będzie dopuszczalny i nie naruszy art. 36 ust. 3 KERP?
A. [J]eżeli zostanie zawarte postanowienie umowne, wedle którego klient ma zapłacić radcy prawnemu wynagrodzenie w ustalonej wysokości, zależnej od wyniku sprawy, to nie można określić tak umówionego wynagrodzenia jako świadczenie usług pro bono.
B. [U]mowne ustalenie wynagrodzenia wyłącznie w postaci zasądzonych przez sąd kosztów zastępstwa procesowego dla pełnomocnika strony jest niezgodne z zasadami etyki radcy prawnego.
C. Jeżeli (…) radca prawny umówi się z klientem na określoną kwotę, która będzie stanowiła wynagrodzenie podstawowe, to w umowie o świadczenie usług prawnych można wskazać, że w przypadku wygrania sprawy radca prawny uzyska dodatkowe honorarium w kwocie uzyskanej z zasądzonej w orzeczeniu kwoty zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. (…) Należy jednak stwierdzić, że wynagrodzenie podstawowe powinno uwzględniać okoliczności wskazane w art. 36 ust. 1 KERP, a zatem nie może mieć charakteru czysto symbolicznego i stanowić w istocie jego pozór, tego typu postanowienie umowne stanowiłoby obejście zakazu ustalania wynagrodzenia za pomyślny wynik sprawy jako jedynego honorarium za świadczone usługi prawne.
D. Kodeks Etyki Radców Prawnych nie zabrania świadczenia pomocy prawnej nieodpłatnie. Jest to dopuszczalne, jednakże wówczas umowa z klientem powinna określać, że usługi prawne będą udzielane bez zapłaty umownego wynagrodzenia.
……………………………………………………………………………………………………
3) Czy radca prawny zachowuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego po ustaniu stosunku pracy w państwowej jednostce budżetowej?
A. [P]rzepis (art. 224 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.) konstytuuje dwie przesłanki uprawniające do nabycia dodatkowego wynagrodzenia: zasądzenie kosztów zastępstwa sądowego na rzecz strony zastępowanej lub przyznanych jej w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu lub postępowaniu egzekucyjnym oraz ściągnięcie tychże kosztów od strony przeciwnej.
B. Jednocześnie wskazać należy, że chodzi tu o sytuacje, w których radca prawny dokonał wszystkich czynności zmierzających do osiągnięcia efektu, a zatem ażeby skutecznie uzyskać prawo do dodatkowego wynagrodzenia koszty muszą być zasądzone a radca prawny winien skierować sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego. Samo zaś zakończenie postępowania egzekucyjnego ma charakter przyszły, niepewny i niezależny od działań radcy prawnego, dlatego w ocenie Komisji (Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.), ostatnią wymaganą czynnością uprawniającą radcę do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia jest co najmniej wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi. Ściągnięcie zasądzonych kosztów zastępstwa po ustaniu stosunku pracy radcy prawnego nie niweczy roszczenia o wypłatę z tego tytułu wynagrodzenia, albowiem wynagrodzenie to nie jest uzależnione od terminu a jedynie od warunków z art. 224 2 ustawy.
C. [W] sytuacji ziszczenia się obu przesłanek wynikających z treści przepisu 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, radca prawny nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia bez względu na fakt, iż jego stosunek pracy z pracodawcą uległ rozwiązaniu. Przepis powyższy nie uzależnia bowiem tego prawa od pozostawania w stosunku pracy ani tym bardziej od terminu wyegzekwowania zasądzonych kosztów zastępstwa a jedynie od formalnego zakończenia działania radcy prawnego ukierunkowanego na ich ściągnięcie, tj. najczęściej od skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.
……………………………………………………………………………………………………
4) Czy w przypadku wprowadzenia przez klienta w umowie o obsługę prawną postanowienia o podziale kosztów zastępstwa procesowego 50/50 radca prawny kierując pozwy do sądu, nie wprowadza sądu w błąd, żądając zasądzenia kosztów zastępstwa w pełnej wysokości i czy nie powinien przedstawić w sądzie umowy, wskazując na regulację dotyczącą kosztów zastępstwa procesowego? Czy wyżej przedstawione zachowanie nie narusza zasad etyki radcy prawnego?
A. Sposób ustalania wynagrodzenia radcy prawnego został uregulowany w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego (…). Zgodnie z art. 36 ust. 1 KERP wynagrodzenie radcy prawnego obejmuje honorarium i wydatki, a jego wysokość lub sposób jego ustalenia powinny zostać uzgodnione z klientem przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej.
B. Radca prawny może (…) [na podstawie art. 36 ust. 3 KERP – przyp. red.] zawrzeć z klientem przed ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy umowę, która będzie przewidywała dodatkowe honorarium za pomyślny wynik sprawy. Oznacza to, że warunkowe wynagrodzenie należne radcy prawnemu w przypadku pomyślnego wyniku sprawy można przewidzieć w umowie, ale pod warunkiem, że będzie to wynagrodzenie dodatkowe.
C. [P]rawo do dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 224 ust. 2 URP przysługuje wyłącznie radcy prawnemu wykonującemu zawód na podstawie stosunku pracy.
D. Nie oznacza to jednak, że [r]adca prawny na zasadzie swobody umów nie może zawrzeć z klientem umowy, na mocy której obok wynagrodzenia ryczałtowego za stałą obsługę prawną, przysługiwać mu będzie również w przypadku pozytywnego zakończenia sprawy wynagrodzenie stanowiące cześć zasądzonych i wyegzekwowanych kosztów zastępstwa procesowego. Taka sytuacja jest dopuszczalna na gruncie art. 36 ust. 3 KERP.
E. [Z]a niedopuszczalne uznać należy ustalenie z klientem wynagrodzenia w ten sposób, że wynagrodzenie podstawowe i jedyne za prowadzenie sprawy stanowiłoby jakąś cześć zasądzonych i wyegzekwowanych kosztów zastępstwa procesowego. Po pierwsze takie wynagrodzenie zależne od wyniku sprawy stanowiłoby success fee, co jest niedopuszczalne na gruncie obowiązującego Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Ponadto w takim przypadku występowanie do sądu o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z przepisów rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych w sytuacji, gdy z góry wiadomo, że tylko połowa tych kosztów stanowi wynagrodzenie radcy prawnego, a pozostała część jest zyskiem klienta, naruszałoby art. 6 KERP tj. obowiązek wykonywania czynności zawodowych rzetelnie i uczciwie, zgodnie z prawem, zasadami etyki zawodowej oraz dobrymi obyczajami.
……………………………………………………………………………………………………
5) Czy radca prawny jest uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia na zasadach określonych w art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych w przypadku występowania w postępowaniu odwoławczym przed Krajową Izbą Odwoławczą?
A. Wyliczenie rodzajów postępowań, których dotyczy powołany przepis [art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.] ma charakter enumeratywny. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że „[w] ramach dyspozycji art. 224 ust. 2 RadPrU (…) mieszczą się jednak nie tylko postępowania stricte sądowe, ale także toczące się przed Trybunałami oraz innymi organami, które zgodnie
z obowiązującymi przepisami stosują procedury sądowe. Na taką wykładnię wskazuje pojęcie „kosztów zastępstwa sądowego”, którym posługuje się komentowany przepis.” (tak: B. Sołtys [w:] Leszek Korczak, Joanna Lemańska, Tomasz Niedziński, Michał Okoń, Jacek Przygodzki, Tomasz Scheffler, Bogusław Sołtys, Rafał Stankiewicz, Ustawa o radcach prawnych. Komentarz – praca zbiorowa pod red. Tomasza Schefflera, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2018 – komentarz do art. 224, teza 10, s. 330).
B. Zauważyć należy, że „Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 13.12.2012 r., C-465/11, Forposta SA i ABC Direct Contact sp. z o.o. v. Poczta Polska S.A., EU:C:2012:801, (…) wskazał: (…) Krajowa Izba Odwoławcza, która jest organem ustanowionym na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych, mającym wyłączną właściwość do rozpoznawania w pierwszej instancji sporów wykonawców z instytucjami zamawiającymi, i którego funkcjonowanie regulują art. 172–198 wspomnianej ustawy, jest sądem w rozumieniu art. 267 TFUE, gdy wykonuje swoje kompetencje objęte zakresem wymienionych przepisów, co ma miejsce w ramach postępowania głównego. (cyt. za: E. Wiktorowska [w:] Andrzela Gawrońska – Baran, Adam Wiktorowski, Ewa Wiktorowska, Paweł Wójcik, Prawo zamówień publicznych. Komentarz, WKP 2021 – komentarz do art. 473).
C. Mając (…) na względzie [art. 103 ustawy z dnia 11 września 2019r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych (…) – przyp. red. ] zasadny jest wniosek, że również Krajową Izbę Odwoławczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 września 2019r. Prawo zamówień publicznych należy uznać za sąd w rozumieniu art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (…). W konsekwencji radca prawny jest uprawniony do dodatkowego wynagrodzenia na zasadach określonych w art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych także w przypadku występowania w postępowaniu odwoławczym przed Krajową Izbą Odwoławczą.
……………………………………………………………………………………………………
6.1) Czy radca prawny godząc się na taki zapis umowny, a następnie kierując pozwy do sądu nie wprowadza Sądu w błąd żądając zasądzenia kosztów zastępstwa w pełnej wysokości?
6.2) Czy radca prawny winien przedstawić w Sądzie umowę wskazując na regulację dotyczącą kosztów zastępstwa procesowego, aby Sąd mógł zasądzić koszty procesu zgodnie z rzeczywistym wynagrodzeniem radcy prawnego?
6.3) Czy radca prawny pełniąc zawód zaufania publicznego (uregulowanego ustawą) może godzić się na umowny podział minimalnych kosztów zastępstwa procesowego, jeżeli koszty zastępstwa procesowego uregulowane są rozporządzeniem (czy umową z klientem można zmienić wysokość minimalnego wynagradzania radcy prawnego?) zwłaszcza gdy ustawodawca (ustawą) dopuścił podział kosztów zastępstwa procesowego jedynie w stosunku pracowniczym z radcą prawnym ? (a contrario – nie dopuścił w inny sposób). Czy takie zachowanie jest zgodne z etyką radcy prawnego?
6.4) Czy radca prawny godząc się na umowny podział minimalnych kosztów zastępstwa procesowego nie narusza ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (…) w stosunku do pozostałych uczestników rynku świadczących usługi prawne (radców prawnych), tj. art. 31 tej ustawy, zgodnie z treścią którego czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża interesowi innego przedsiębiorcy lub klienta bądź go narusza. Czy takie zachowanie jest zgodne z etyką radcy prawnego?
6.5) Czy radca prawny godząc się na umowny podział minimalnych kosztów zastępstwa procesowego nie doprowadza do powstania po stronie klienta „fikcyjnych kosztów”, które następnie klient egzekwuje od dłużnika jako „zwrot kosztów procesu” w sytuacji, gdy klient nigdy ich nie poniósł ? Czy takie zachowanie jest zgodne z etyką radcy prawnego?
6.6) Czy przez zachowanie opisane w pkt 5) radca prawny nie naraża się na odpowiedzialność karną za współudział w wyłudzaniu od dłużnika nienależnych „fikcyjnych zwrotu kosztów”. Czy takie zachowanie jest zgodne z etyką radcy prawnego?
6.7) Czy radca prawny godząc się na umowny podział minimalnych kosztów zastępstwa procesowego, który gwarantuje mu dalszą współpracę nie naraża się na odpowiedzialność karną opisaną w art. 296(a) kodeksu karnego [Łapownictwo na stanowisku kierowniczym] – czynne łapownictwo. Zachowanie się sprawcy przestępstwa określonego w art. 296a § 1 polega na żądaniu lub przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej albo żądaniu lub przyjęciu obietnicy takiej korzyści w zamian za nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków mogące wyrządzić szkodę majątkową albo stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia.
A. Radca prawny wyrażając zgodę na zapis umowy zaproponowany przez klienta postępuje zgodnie z ustawą o radcach prawnych, a w szczególności z jej 225 ust 1 oraz z postanowieniami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego z w szczególności z art. 36 ust 1 i 43 ust 2. Radca prawny nie musi przedkładać umowy w sądzie, bo sąd nie zwraca kosztów zgodnie z umową zawartą z klientem, a według stawek określonych zgodnie z art. 225 ust 2 ustawy o radcach prawnych i wydanego na jego podstawie rozporządzenia.
B. Koszty zastępstwa procesowego stanowią element umowy zawartej pomiędzy radcą prawnym i klientem – rozporządzenie nie będzie miało zastosowania do ustalonego w umowie wynagrodzenia.
C. Radca prawny nie narusza również ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, nie doprowadza do powstania po stronie klienta „fikcyjnych kosztów” i nie naraża się na odpowiedzialność karną.
……………………………………………………………………………………………………
7) Czy w świetle ustawy o radcach prawnych oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, radcy prawnemu po zakończeniu stosunku pracy przysługuje roszczenie do byłego pracodawcy o zapłatę dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego w sytuacji, gdy wyrok prawomocnie zasądzający te koszty zapadł tuż po ustaniu stosunku pracy z tymże radcą prawnym, a czynności zmierzające do jego uzyskania i wyegzekwowania podejmował inny radca prawny, pozostający w tym czasie w stosunku pracy?
A. W ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych dokonanie przez radcę prawnego każdej czynności zmierzającej do osiągnięcia efektu, jakim jest uzyskanie prawomocnego wyroku, a następnie ściągniecie zasądzonych kosztów zastępstwa sądowego, powoduje uzyskanie przez radcę prawnego prawa do dodatkowego wynagrodzenia, z tym zastrzeżeniem, że proporcjonalnego do zakresu wykonanych czynności.
B. Prawidłowe rozliczenie czynności radcy prawnego leży w gestii pracodawcy i winno wynikać z umowy cywilnoprawnej, o której mowa w art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, a jeśli z niej nie wynika lub zostało określone wadliwie, to należy odwołać się w tym zakresie do przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
C. Obowiązkiem radcy prawnego, który przejął prowadzenie sprawy od innego radcy prawnego w przypadku ziszczenia się przesłanek z art. 224 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, jest postąpienie zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 50 ust. 1 i art. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
8) Czy zamieszczenie w umowie o świadczenie pomocy prawnej zawieranej z Klientem (konsument/podmiot nie będący konsumentem) zapisu o poniżej treści narusza zasady etyczne wyrażone w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego (…)(w tym art. 6, art. 8, art. 12 ust. 1 oraz art. 25 ust. 1): „Wypowiedzenie niniejszej umowy przez jedną ze stron możliwe jest tylko z ważnych przyczyn i w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli Kancelaria nie ponosi winy umyślnej ani winy w postaci rażącego niedbalstwa za okoliczności, które w świetle obowiązującego prawa są podstawą skutecznego wypowiedzenia – zachowuje pełne prawo do umówionego wynagrodzenia.”
(…) Rozważenie powyższych okoliczności nie może uzasadniać twierdzenia, że w przypadku wypowiedzenia umowy o świadczenie usług prawnych przez klienta, nawet w sytuacji, gdy radca prawny nie ponosi winy umyślnej ani winy w postaci rażącego niedbalstwa za okoliczności, które w świetle obowiązującego prawa są podstawą skutecznego wypowiedzenia umowy, radcy prawnemu przysługuje całe wynagrodzenie. Jeżeli zostały spełnione przesłanki wynikające z przepisu art. 746 k.c., radcy prawnemu przysługuje ewentualnie wobec klienta żądanie naprawienia wyrządzonej szkody.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
9) Dopuszczalność jednoczesnego zatrudnienia radcy prawnego w tej samej firmie na innym stanowisku. Prawo radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych na rzecz pracodawcy.
___________________________________________________________________________
Czy radca prawny zatrudniony w firmie X na podstawie umowy o pracę może w tej samej firmie być równocześnie zatrudniony na innym stanowisku np. dyrektora biurai pobierać podwójne wynagrodzenie?
Biorąc pod uwagę (…) regulacje (art. 4, art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1, ust. 2 i ust. 4 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych oraz art. 25 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.), stwierdzić należy, że osoba zatrudniona na stanowisku radcy prawnego w danej jednostce może na tym stanowisku wykonywać jedynie zawód radcy prawnego tj. świadczyć pomoc prawną – z tym zastrzeżeniem, że radca prawny może pełnić funkcję koordynatora pomocy prawnej w jednostce (…). Zaznaczyć należy przy tym, że koordynator pomocy prawnej nie jest przełożonym radców prawnych zatrudnionych w danej jednostce i nie jest uprawniony do wydawania im poleceń służbowych. Konkludując, radca prawny nie może łączyć zatrudnienia na stanowisku radcy prawnego i na stanowisku dyrektora biura w tej samej jednostce. Może natomiast być koordynatorem zatrudnionych w tej jednostce radców prawnych.
Czy radca prawny ma prawo pobierać pieniądze które firma otrzymuje z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego mając umowę o pracę? [K]westię dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego reguluje art. 224 ust. 2 (ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.), zgodnie z którym radca prawny ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż 65% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej. Przepis ten dotyczy wszystkich radców prawnych wykonujących zawód w ramach stosunku pracy bez względu na rodzaj pracodawcy lub specyfikę obowiązującej u danego pracodawcy struktury organizacyjnej (…). Wynagrodzenie to ma charakter motywacyjny i warunkowy, jednak nie stanowi premii uznaniowej, gdyż w razie wyegzekwowania zasądzonych kosztów, radca prawny nabywa roszczenie do pracodawcy o wypłatę tego wynagrodzenia (…). Przy czym zaznaczyć należy, że roszczenie o wypłatę dodatkowego wynagrodzenia powstaje pod warunkiem, że radca prawny reprezentował pracodawcę w określonym postępowaniu i koszty zastępstwa zostały wyegzekwowane. Omawiany przepis stanowi również, że w państwowych jednostkach sfery budżetowej wysokość i termin wypłaty wynagrodzenia określa umowa cywilnoprawna. W piśmiennictwie wskazuje się jednak, że nie ma przeszkód, by jej stronami mogli być także wszyscy inni pracodawcy zatrudniający radcę prawnego w oparciu o umowę o pracę (…). Ponadto umowa ta może regulować wysokość dodatkowego wynagrodzenia na poziomie wyższym niż ustawowe minimum czyli 65 % (…). Odpowiadając więc na (…) pytanie, radca prawny zatrudniony na podstawie umowy o pracę jest uprawniony do otrzymywania dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w tym przepisie.
……………………………………………………………………………………………………
10) Dopuszczalność ustalenia przez radcę prawnego w umowie z klientem dodatkowego wynagrodzenia za pomyślny wynik sprawy
—————————————————————————————————————–
Czy w umowie o świadczenie pomocy prawnej dopuszczalne jest ustalenie dodatkowego wynagrodzenia dla radcy prawnego za pomyślny wynik sprawy przy założeniu ustalenia wynagrodzenia podstawowego zgodnie z obowiązującymi zasadami?
(…) [K]westię wynagrodzenia radcy prawnego reguluje art. 36 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Zgodnie z ww. regulacją, wynagrodzenie radcy prawnego obejmuje honorarium i wydatki, a wysokość wynagrodzenia lub sposób jego ustalenia powinny zostać uzgodnione z klientem przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej.
Ust. 2 art. 36 precyzuje, jakie czynniki powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości honorarium radcy prawnego (…).
Z kolei ust. 3 przedmiotowego artykułu stanowi, że radcy prawnemu nie wolno zawierać z klientem umowy, na mocy której klient zobowiązuje się zapłacić honorarium za prowadzenie sprawy wyłącznie w razie osiągnięcia pomyślnego jej wyniku, chyba, że co innego stanowią przepisy prawa. Radca prawny może natomiast zawrzeć z klientem przed ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy umowę, która będzie przewidywała dodatkowe honorarium za pomyślny wynik sprawy. Oznacza to, że warunkowe wynagrodzenie należne radcy prawnemu w przypadku pomyślnego wyniku sprawy można przewidzieć w umowie, ale pod warunkiem, że będzie to wynagrodzenie dodatkowe. To dodatkowe wynagrodzenie może być wyliczone metodą stosunkową.
…………………………………………………………………………………………………..
11) Prawo do proporcjonalnego wynagrodzenia radcy prawnego w przypadku zakończenia postępowania sądowego i egzekucyjnego po ustaniu zatrudnienia w jednostce budżetowej
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny jest uprawniony do proporcjonalnego wynagrodzenia w sytuacji, gdy w trakcie zatrudnienia w jednostce budżetowej:
1) brał udział w sprawie na określonym etapie postępowania sądowego np. sporządził pozew, skargę kasacyjną lub apelację, a następnie w związku z zakończeniem stosunku pracy sprawę kontynuował inny radca prawny;
2) nie uczestniczył w uzyskaniu prawomocnego orzeczenia a jedynie skutecznie przeprowadził postępowanie egzekucyjne, przy czym finalne ściągnięcie kosztów nastąpiło po ustaniu stosunku pracy?
A. [Z]godnie z (…) art. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny przystępujący do sprawy lub ją przejmujący powinien poinformować klienta o potrzebie rozliczenia się z dotychczasowym lub poprzednim doradcą, pełnomocnikiem lub obrońcą. (…) Jeżeli zatem radca prawny brał udział w sprawie na określonym etapie postępowania sądowego np. sporządził pozew, skargę kasacyjną lub apelację, a następnie w związku z zakończeniem stosunku pracy sprawę kontynuował inny radca prawny, to na radcy prawnym kontynuującym sprawę ciąży obowiązek poinformowania byłego pracodawcy radcy prawnego poprzednio sprawę prowadzącego o potrzebie rozliczenia się. (…) [R]ozliczenie powinno być proporcjonalne do nakładu pracy każdego z radców prawnych, skoro razem uczestniczyli w prowadzeniu postępowania sądowego w danej instancji.
B. [W] przypadku gdy radca prawny nie uczestniczył w uzyskaniu prawomocnego orzeczenia, a jedynie skutecznie przeprowadził postępowanie egzekucyjne, przy czym finalne ściągnięcie kosztów nastąpiło po ustaniu stosunku pracy, to radcy prawnemu przysługuje wynagrodzenie za świadczenie pomocy prawnej w postępowaniu egzekucyjnym.
……………………………………………………………………………………………………
12) Dochodzenie przez radcę prawnego dodatkowego wynagrodzenia z tytułu zastępstwa sądowego po ustaniu stosunku pracy
—————————————————————————————————————–
[W] jaki sposób radca prawny, którego stosunek pracy ustał w trakcie prowadzenia postępowania sądowego lub egzekucyjnego (były pracownik) może w skuteczny sposób wyegzekwować stosowanie przez byłego pracodawcę zasad rozliczeń kosztów według zasad określonych w art. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego ? Czy np. Krajowa Izba Radców Prawnych lub Okręgowa Izba Radców Prawnych może skierować na prośbę radcy wystąpienie do pracodawcy o przestrzeganie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego ze wskazaniem spraw, których dotyczy rozliczenie, lub czy może to stanowić podstawę do wizytacji u pracodawcy, czy radcy prawni honorują ww. przepis ?
[W] uzupełnieniu stanowiska Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu z dnia 9 września 2019 r. (/wp-content/uploads/2019/12/sk-09.09.2019-jk.pdf) zgodzić się należy ze stanowiskiem, iż w przypadku nierespektowania przez pracodawcę przepisu art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych (dalej jako ustawa) -radca prawny może wystąpić z powództwem o zasądzenie lub ustalenie. Wydaje się, iż także w sytuacji gdy radca prawny brał udział w sprawie na określonym etapie sądowym lub egzekucyjnym, lub gdy spełnił jedną z przesłanek z art. 224 ust. 2 ustawy w trakcie zatrudnienia np. wszczął i prowadził postępowanie egzekucyjne, ale jego stosunek pracy ustał w trakcie prowadzenia sprawy, to nie wyklucza to możliwości dochodzenia swojego ustawowego prawa do wynagrodzenia. Oczywiście ocena będzie podlegała niezależnemu sądowi, lecz nie może umknąć uwadze fakt, iż zgodnie z art. 80 K[odeksu] p[racy] wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. (…) [A]rt. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wiąże jedynie radców prawnych, a nie wiąże pracodawcy, ponieważ nie ma charakteru ustawowego. Natomiast może być uzupełnieniem uzasadnienia innej podstawy prawnej skutecznego powództwa. Ponadto faktycznie zgodnie z art. 41 pkt 2) ustawy do zadań samorządu należy reprezentowanie radców prawnych i aplikantów radcowskich oraz ochrona ich interesów zawodowych. Może to być zatem udzielanie wsparcia lub pomocy (jednak nie świadczenie pomocy prawnej) w przypadku konfliktu radcy prawnego poprzez np. udział samorządu w postępowaniu sądowym na prawach organizacji społecznej czy interwenienta. Domniemanie kompetencji, w myśl art. 52 ustawy w realizacji tych zadań przysługuje okręgowym izbom radców prawnych i ich organom stanowiącym, czyli radom okręgowych izb radców prawnych. To również właściwa rada okręgowej izby radców prawnych, na mocy art. 221 ustawy jest uprawniona do kontroli i oceny wykonywania zawodu przez radcę prawnego, a kontrola ta powinna być przeprowadzona i dokonana ocena przez wizytatora powołanego przez radę spośród radców prawnych.
……………………………………………………………………………………………………
13) Wybrane zagadnienia dotyczące należnego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu umowy o pracę po ustaniu stosunku pracy (P-21.09.2022-GW)
___________________________________________________________________________
(…)[Pracodawca – przyp. red.] w okresie do dnia 31 lipca 2020 r. zatrudniało w oparciu o umowę o pracę na pełny etat radcę prawnego. W treści umowy o pracę wskazano wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatkowe wynagrodzenie „w wysokości 100% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej”.
Obecnie, radca prawny dochodzi od (…)[byłego Pracodawcy – przyp. red.] zapłaty kosztów zastępstwa procesowego, zasądzonych prawomocnymi oraz nieprawomocnymi nakazami zapłaty oraz wyrokami, jak również zapłaty kosztów zastępstwa radcy prawnego w postępowaniach egzekucyjnych.
W związku z powyższym, (…)[były Pracodawca – przyp. red.] nie ma wątpliwości co do zasadności wypłaty na rzecz radcy prawnego wynagrodzenia obejmującego 100% kosztów zastępstwa sądowego zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub przyznanych w postępowaniu egzekucyjnym na skutek złożenia przez tego radcę wniosku egzekucyjnego, w przypadku ich wyegzekwowania, również po ustaniu stosunku pracy.
Wątpliwości [byłego Pracodawcy – przyp. red.] wzbudza dochodzenie przez radcę prawnego wynagrodzenia obejmującego 100% kosztów zastępstwa sądowego w przypadkach:
- zasądzenia tych kosztów na rzecz strony zastępowanej, na skutek działania radcy prawnego do końca prawomocnego postępowania sądowego, wraz ze złożeniem wniosku egzekucyjnego, bez ich wyegzekwowania,
- zasądzenia tych kosztów na rzecz strony zastępowanej, na skutek działania radcy prawnego do końca prawomocnego zakończenia postępowania sądowego, bez dokonania czynności polegającej na złożeniu wniosku egzekucyjnego,
- zasądzenia tych kosztów na rzecz strony zastępowanej, na skutek działania radcy prawnego poprzestającego na sporządzeniu pozwu i żadnych albo kilku czynnościach procesowych, bez działania radcy prawnego do końca prawomocnego zakończenia postępowania sądowego,
- zasądzenia tych kosztów na rzecz strony zastępowanej, na skutek działania kilku następujących po sobie radców prawnych zarówno w postępowaniu sądowym, jak i postępowaniu egzekucyjnym.
(…)
[C]zy odnoszący się do umów cywilnoprawnych wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2008 r. (I PK 70/08), powinien służyć jako wskazówka do określania wynagrodzenia kilku radców prawnych biorących udział w postępowaniu sądowym (…) lub postępowaniu egzekucyjnym? (…) W przypadku wydania opinii umożliwiającej rozdzielenie wynagrodzenia stosownie do nakładu pracy każdego z radców prawnych (…), czy dokonana przez (…)[byłego Pracodawcę – przyp. red.] ocena tego nakładu pracy dla każdego z radców prawnych, będzie wiążąca przy ocenie wysokości wynagrodzenia, a jeśli nie, w jaki sposób należy oceniać ten nakład pracy, aby nie narazić się na zarzut błędnego wyliczenia wynagrodzenia.
___________________________________________________________________________
1)
(…) W ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych przyjąć należy, że powołany przepis [art. 224 ust. 2 zd. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych], jako regulujący dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, stanowi przepis szczególny w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (…).
Ustawa z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, gwarantując w art. 224 ust. 2 dodatkowe wynagrodzenie dla radcy prawnego, nie zawiera jednocześnie regulacji określającej, czy pracodawca może w umowie o pracę z radcą prawnym przyjąć korzystniejsze warunki w tym w zakresie, w szczególności braku wymogu ściągnięcia zasądzonych na rzecz strony zastępowanej przez radcę prawnego kosztów zastępstwa sądowego łub przyznanych jej w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, czy nawet braku prawomocnie zasądzonych kosztów. Odpowiedzi twierdzącej co do dopuszczalności takiego rozwiązania w umowie o pracę poszukiwać można, w ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych, na gruncie zasady uprzywilejowania pracownika, zawartej w art. 18 § 1 i § 2 Kodeksu pracy, przyjmując, że można wprowadzić w umowie o pracę korzystniejsze warunki wypłaty wynagrodzenia dodatkowego niż wynika to z art. 224 ust. 2 zd. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych. (…).
2)
Na podstawie zawartego w piśmie (…)[byłego Pracodawcy – przyp. red.] opisu sprawy przyjąć należy, że spór między pracodawcą a radcą prawnym powstał na tle wykładni postanowień umowy o pracę. Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych nie ma narzędzi do jego rozstrzygnięcia poza konkluzją zawartą w pkt 1) powyżej oraz konstatacją że przy wykładni umowy o pracę w zakresie postanowień dotyczących przesłanek wypłaty dodatkowego wynagrodzenia należałoby się pomocniczo odwołać do art. 300 Kodeksu pracy w związku z art. 65 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (t.j, Dz.U, z 2022r. poz. 1360 z późn. zm.)(…).
3)
Obie strony umowy o pracę, z jednej strony dochodząc wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pracę, z drugiej strony odmawiając jego wypłaty, czy mając w tym przedmiocie wątpliwości (zastrzeżenia), powinny mieć przy tym na względzie art. 8 Kodeksu pracy. (…). Ponadto radca prawny powinien mieć na względzie postanowienia Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W zależności od stanu faktycznego każda ze stron powinna się liczyć z możliwością ujemnych skutków prawnych swojego postępowania w przypadku braku podstaw do zajmowanego stanowiska w sprawie.
4)
(…) [P]owołany (…) wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2008r., I PK 70/08, może znaleźć posiłkowe zastosowanie do określenia wysokości dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych. Zauważyć należy, że stosownie do postanowień art. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny przystępujący do sprawy lub ją przejmujący powinien poinformować klienta o potrzebie rozliczenia się z dotychczasowym lub poprzednim doradcą, pełnomocnikiem lub obrońcą. Zaproponowanie podziału dodatkowego wynagrodzenia oraz decyzje w tym zakresie są w tym przypadku w gestii pracodawcy.(…).
……………………………………………………………………………………………………
14) Wybrane zagadnienia dotyczące wynagrodzenia radcy prawnego na tle art. 225 i art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych
___________________________________________________________________________
- Czy w stosunku do radcy prawnego, który w umowie ustalił wynagrodzenie w oparciu o art. 225 ustawy o radcach prawnych jako ryczałtowe oraz dodatkowe wynagrodzenie o charakterze success fee jednoznacznie sformułowane jako 80% brutto wyegzekwowanych kwot tytułem kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji w sprawach, które prowadził, należne mu także po zakończeniu umowy zastosowanie znajdują zasady rozliczania i wypłacania kosztów zastępstwa procesowego przyjęte przez Zleceniodawcę w oparciu o art. 244 ust. 2 ustawy o radcach prawnych?
- Czy prawidłowym jest przyjmowanie przez Zleceniodawcę, że niezbędny nakład pracy radcy prawnego w przyczynieniu się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy prowadzący do przyznania i wyegzekwowania kosztów zastępstwa jest pojęciem tożsamym z nakładem czasu pracy oraz wykonanych czynności w danej sprawie, które to pojęcie wprowadza Zleceniodawca w zarządzeniu na podstawie art. 224 ustawy o radcach prawnych?
(…) [Z]asady rozliczania i wypłacania kosztów zastępstwa procesowego określone w art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych mają, co do zasady, zastosowanie do radców prawnych zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, nie zaś do radców prawnych wykonujących zawód m.in. w kancelariach radców prawnych. Powyższy wniosek znajduje oparcie w jednoznacznym brzmieniu powołanych przepisów [art. 224 ust. 2 i art. 225 – przyp. red.].
W ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych poczynić jednak należy w tym miejscu istotne zastrzeżenie. Stosownie bowiem do postanowień art. 225 ust. 1 ustawy o radcach prawnych opłaty za czynności radców prawnych wykonujących zawód m.in. w kancelariach radców prawnych ustala umowa z klientem. W konsekwencji, mając na względzie zasadę swobody umów wyrażoną w art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (…) za dopuszczalne uznać należy, że w umowie z klientem, o której mowa w postanowieniach art. 225 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, radca prawny może przyjąć rozliczanie i wypłacanie kosztów zastępstwa procesowego odpowiadające zasadom w tym zakresie przyjętym w art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, z uwzględnieniem braku sprzeczności z przepisami wykonawczymi, do których odsyłają ust. 2 i ust. 3 w art. 225 ustawy o radcach prawnych.
Na podstawie zawartego w piśmie Pani Mecenas (…) opisu sprawy przyjąć należy, że spór między Zleceniodawcą a Radcą Prawnym powstał na tle wykładni postanowień łączącej strony umowy. Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych nie ma narzędzi do jego rozstrzygnięcia poza konkluzjami zawartymi powyżej oraz konstatacją, że przy wykładni umowy w zakresie postanowień dotyczących zasad rozliczania i wypłacania kosztów zastępstwa procesowego należy w szczególności uwzględnić przepis art. 65 § 2 Kodeksu cywilnego (…).
W odpowiedzi na drugie pytanie (…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych pragnie zauważyć, iż dotyczy ono w istocie oceny prawidłowości wykładni umowy z Radcą Prawnym przez Zleceniodawcę, a zatem wykracza poza zakres zadań Komisji określony w §5 Uchwały Nr 21/XI/2020 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 5 grudnia 2020r. w sprawie powołania oraz zakresu działania komisji stałych Krajowej Rady Radców Prawnych XI kadencji (/wp-content/uploads/2020/12/u-dzialania-komisji.pdf). W zakresie dotyczącym wykładni umowy aktualne pozostają uwagi poczynione wyżej.
Obie strony umowy powołując się na swoje prawa, czy mając w tym przedmiocie wątpliwości (zastrzeżenia), powinny mieć przy tym na względzie art. 5 Kodeksu cywilnego. (…) Ponadto radca prawny powinien mieć na względzie postanowienia Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. W zależności od stanu faktycznego każda ze stron powinna się liczyć z możliwością ujemnych skutków prawnych swojego postępowania w przypadku braku podstaw do zajmowanego stanowiska w sprawie.
……………………………………………………………………………………………………
15) Koszty postępowania odwoławczego przed Krajową Izbą Odwoławczą radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę
—————————————————————————————————————–
Czy jest możliwe i zgodne z przepisami prawa wystawianie lub sporządzanie przez radców prawnych zatrudnionych na umowę o pracę u podmiotu, który reprezentują przed Krajową Izbą Odwoławczą odpowiednio rachunków lub spisu kosztów obejmujących wynagrodzenie i wydatki pełnomocnika ?
(…) [P]rzepisy §5 pkt 2) lit. b) rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania [] mają zastosowanie również do pełnomocników będących radcami prawnymi, którzy wykonują zawód na podstawie stosunku pracy. Przeciwny wniosek powinien mieć wyraźną podstawę prawną w ustawie z dnia 11 września 2019r. Prawo zamówień publicznych, której nie ma.
……………………………………………………………………………………………………
16) Odsetki od kosztów zastępstwa procesowego
—————————————————————————————————————–
Czy należy wypłacić radcy prawnemu odsetki naliczone od kosztów zastępstwa procesowego i wyegzekwowane w całości ?
(…) [Z]asądzone w (…) procesie, skapitalizowane i wyegzekwowane odsetki ustawowe od kwoty pierwotnych kosztów zastępstwa procesowego zachowują swój pochodny charakter wobec tych kosztów. Zatem podmiot winien rozważyć wypłatę także odsetek radcy prawnemu, który w (…) roku uzyskał prawomocne orzeczenie sądu.
(…) Komisja przy tym nie może ocenić czy wyegzekwowane obecnie kwoty w jakiejś części miałyby stanowić o przesłankach bezpodstawnego wzbogacenia (kogo?) skoro, jak się zakłada, pochodzą z tytułu wykonawczego.
Ostatecznie Komisja nie może rozstrzygnąć sprawy wypłaty odsetek gdyż winien to uczynić obsługiwany podmiot, kierując się wiążącymi strony umowami i z zachowaniem udziału radców prawnych, działających na rzecz tego podmiotu we wskazanym czasie i przestrzeni.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
17) Dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego (art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych) po ustaniu stosunku pracy
___________________________________________________________________________
[D]okonałem ponownej analizy stanowisk Komisji Etyki Wykonywania Zawodu (…) w zakresie wypłaty dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnemu po ustaniu stosunku pracy. Na stronie znalazłem dwa stanowiska:
Pierwsze:
„3) Czy radca prawny zachowuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego po ustaniu stosunku pracy w państwowej jednostce budżetowej?
- [P]rzepis (art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.) konstytuuje dwie przesłanki uprawniające do nabycia dodatkowego wynagrodzenia: zasądzenie kosztów zastępstwa sądowego na rzecz strony zastępowanej lub przyznanych jej w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu lub postępowaniu egzekucyjnym oraz ściągnięcie tychże kosztów od strony przeciwnej.
- Jednocześnie wskazać należy, że chodzi tu o sytuacje, w których radca prawny dokonał wszystkich czynności zmierzających do osiągnięcia efektu, a zatem ażeby skutecznie uzyskać prawo do dodatkowego wynagrodzenia koszty muszą być zasądzone a radca prawny winien skierować sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego. Samo zaś zakończenie postępowania egzekucyjnego ma charakter przyszły, niepewny i niezależny od działań radcy prawnego, dlatego w ocenie Komisji (Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.), ostatnią wymaganą czynnością uprawniającą radcę do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia jest co najmniej wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi. Ściągnięcie zasądzonych kosztów zastępstwa po ustaniu stosunku pracy radcy prawnego nie niweczy roszczenia o wypłatę z tego tytułu wynagrodzenia, albowiem wynagrodzenie to nie jest uzależnione od terminu a jedynie od warunków z art. 224 ust. 2 ustawy.
- [W] sytuacji ziszczenia się obu przesłanek wynikających z treści przepisu 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, radca prawny nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia bez względu na fakt, iż jego stosunek pracy z pracodawcą uległ rozwiązaniu. Przepis powyższy nie uzależnia bowiem tego prawa od pozostawania w stosunku pracy ani tym bardziej od terminu wyegzekwowania zasądzonych kosztów zastępstwa a jedynie od formalnego zakończenia działania radcy prawnego ukierunkowanego na ich ściągnięcie, tj. najczęściej od skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.
(SK-09.09.2019-JK)
Drugie:
7) Czy w świetle ustawy o radcach prawnych oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, radcy prawnemu po zakończeniu stosunku pracy przysługuje roszczenie do byłego pracodawcy o zapłatę dodatkowego wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa procesowego w sytuacji, gdy wyrok prawomocnie zasądzający te koszty zapadł tuż po ustaniu stosunku pracy z tymże radcą prawnym, a czynności zmierzające do jego uzyskania i wyegzekwowania podejmował inny radca prawny, pozostający w tym czasie w stosunku pracy?
- W ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych dokonanie przez radcę prawnego każdej czynności zmierzającej do osiągnięcia efektu, jakim jest uzyskanie prawomocnego wyroku, a następnie ściągniecie zasądzonych kosztów zastępstwa sądowego, powoduje uzyskanie przez radcę prawnego prawa do dodatkowego wynagrodzenia, z tym zastrzeżeniem, że proporcjonalnego do zakresu wykonanych czynności.
- Prawidłowe rozliczenie czynności radcy prawnego leży w gestii pracodawcy i winno wynikać z umowy cywilnoprawnej, o której mowa w art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, a jeśli z niej nie wynika lub zostało określone wadliwie, to należy odwołać się w tym zakresie do przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
- Obowiązkiem radcy prawnego, który przejął prowadzenie sprawy od innego radcy prawnego w przypadku ziszczenia się przesłanek z art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, jest postąpienie zgodnie z wymaganiami wynikającymi z art. 50 ust. 1 i art. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
(SK-10.07.2022-RO-ZJM-GW)
Czy mam rozumieć, że stanowisko Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu (…) uległo zmianie ? Z pierwszego stanowiska wynika, że zdaniem Komisji ostatnią wymaganą czynnością uprawniającą radcę do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia jest co najmniej wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi, natomiast w drugim stanowisku zaprezentowany został pogląd, że warunkiem wypłaty dodatkowego wynagrodzenia jest podjęcie jakiejkolwiek czynności zmierzającej do uzyskania prawomocnego wyroku, z tym, że dodatkowe wynagrodzenie powinno zostać wypłacone proporcjonalnie do podjętych czynności.
(…)[I]nformuję, że wskazane przez Pana stanowiska Komisji nie stoją ze sobą w sprzeczności, lecz wzajemnie się uzupełniają.
Pierwsze stanowisko odnosiło się prawa do prawa do uzyskania wynagrodzenia dodatkowego po wygaśnięciu stosunku pracy w ogóle. Nie analizowano w nim kwestii udziału w sprawie więcej niż jednego radcy prawnego, bo nie tego dotyczyło pytanie. Dlatego w stanowisku, odnosząc się cały czas do jednego radcy prawnego, wskazano, że „Jednocześnie wskazać należy, że chodzi tu o sytuacje, w których radca prawny dokonał wszystkich czynności zmierzających do osiągniecia efektu, a zatem żeby skutecznie uzyskać prawo do dodatkowego wynagrodzenia, koszty muszą być zasądzone, a radca prawny winien skierować sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego„. Natomiast nie wyklucza to sytuacji, gdy w sprawie występowało dwóch radców prawnych, którzy dokonali łącznie wszystkich czynności zmierzających do osiągniecia efektu, a więc zostały spełnione warunki wypłaty dodatkowego wynagrodzenia tyle, że przez dwóch radców prawnych. Tego problemu, tj. kwestii proporcjonalności wynagrodzenia w przypadku gdy sprawa prowadzona była finalnie przez dwóch radców prawnych, dotyczyło drugie stanowisko.
(P-27.09.2023-RW)
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
18) Dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego (art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r.) – zagadnienia wybrane
___________________________________________________________________________
- Czy dodatkowe wynagrodzenie określone w 224 ust. 2 . ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych przepisie przysługuje radcy prawnemu po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego lub wykonawczego niezależnie od tego czy radca prawny podjął jakiekolwiek dalsze działania zmierzające do wyegzekwowania wierzytelności określonej w tytule egzekucyjnym lub wykonawczym, a wystarczająca przesłanką do nabycia prawa do wynagrodzenia dodatkowego jest zapłacenie przez stronę przeciwną kosztów zastępstwa sądowego ?
(…)
Prawo do dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 224 ust. 2 powołanej ustawy przysługuje radcy prawnemu zastępującemu (reprezentującemu) stronę, jeżeli koszty zastępstwa sądowego zostały ściągnięte od strony przeciwnej. Prawo do dodatkowego wynagrodzenia, o ile tylko koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej, materializuje się w każdym przypadku reprezentowania, także gdy nie podejmował czynności w toku postępowania egzekucyjnego. Dodatkowo wskazać należy, że przypadku reprezentowania strony przez kilku radców prawnych, kolejno albo równocześnie, w tym także w przypadku rozwiązania stosunku pracy z radcą prawnym dotychczas reprezentującym stronę w postępowaniu i zatrudnienia w tym celu innego radcy prawnego uwzględnienia wymaga przepis art. 53 ust. 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…) zgodnie z którym radca prawny przystępujący do sprawy lub ją przejmujący obowiązany jest poinformować klienta o potrzebie rozliczenia się z dotychczasowym lub poprzednim radcą prawnym.
- Czy dodatkowe wynagrodzenie określone w art. 224 2 ustawy o radcach prawnych, mając charakter wynagrodzenia dodatkowego i motywującego dla radcy prawnego, przysługuje o ile radca prawny podjął dodatkowe czynności w celu odzyskania zasądzonych wierzytelności np. wysłanie wezwania do zapłaty, skierowanie wniosku do komornika ?
Obowiązek zapłaty radcy prawnemu dodatkowego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 224 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych jest warunkowany zasądzeniem na rzecz strony przez niego zastępowanej lub przyznaniem tej stronie w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym kosztów zastępstwa oraz ich ściągnięciem od strony przeciwnej. Decydujące dla powstania powyższego obowiązku dla strony w przypadku pierwszej przesłanki jest zasądzenie lub przyznanie kosztów zastępstwa w orzeczeniu, nie zaś wykonywanie lub niewykonywanie przez radcę prawnego „dodatkowych czynności” np. wskazanego w pytaniu tytułem przykładu wezwania do zapłaty, czy skierowania wniosku do komornika. O zasadności zasądzenia lub przyznania kosztów zastępstwa oraz ich wysokości nie decyduje strona zastępowana przez radcę prawnego, a wyłącznie sąd lub uprawniony organ na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
- Czy mając na uwadze motywujący charakter wynagrodzenia określonego w art. 224 2 ustawy o radcach prawnych, pracodawca może w umowie z radcą prawnym wprowadzić dodatkowe obowiązki np. konieczność podjęcia dalszych działań zmierzających do odzyskania należności takich jak skierowanie wezwania do zapłaty, skierowania sprawy do komornika itp.
Wskazać należy, że stosownie do postanowień art. 224 ust. 2 ustawy dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych umowa cywilnoprawna dotycząca dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego, o którym mowa w tym przepisie ma określać wysokość i termin wypłaty tego wynagrodzenia. Kwestia dodatkowych obowiązków radcy prawnego w związku w szczególności reprezentowaniem pracodawcy przed sądem, czy organem egzekucyjnym wymaga umowy między stronami, o której mowa w art. 8 ust. 4 powołanej ustawy, z uwzględnieniem w szczególności postanowień jej art. 8 ust. 4, art. 9 ust. 4, art. 13 ust. 1 i art. 14 oraz przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…).
- Nie budzi wątpliwości, że dodatkowe wynagrodzenie może być uregulowane w umowie o pracę i orzecznictwo dopuszcza taką sytuację (wyr. SN z 12.1.2012 r., I PK 88/11, wyr. SN z 4.11.2008 r., I PK 70/08). Rodzi się jednak pytanie czy kwestia dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego wymaga formy umowy cywilnoprawnej wskazanej w art. 2242 ustawy o radcach prawnych ? Czy określenie dodatkowego wynagrodzenia należnego radcy prawnemu możliwe jest poprzez zastosowanie innych instrumentów prawnych np. zarządzenia kierownika jednostki sektora finansów publicznych ?
Art. 224 ust. 2 zd. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych stanowi jednoznaczne, że w państwowych jednostkach sfery budżetowej wysokość i termin wypłaty wynagrodzenia określa umowa cywilnoprawna. W konsekwencji umownej regulacji w tym zakresie nie można zastąpić zarządzeniem kierownika jednostki sektora finansów publicznych. Użycie czasownika „określa” oznacza obligatoryjny charakter dwustronnej czynności prawnej w tym zakresie i brak podstaw prawnych do zastąpienia jej jednostronnym (władczym) aktem kierownika jednostki sektora finansów publicznych.
W ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych z uwagi na szczególny status ustawowy radcy prawnego zatrudnionego na podstawie stosunku pracy i zakres przedmiotowo-podmiotowy przepisu art. 224 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. nakłada on prawa i obowiązki nie tylko na radcę prawnego, ale także na zatrudniającego go pracodawcę, który obok radcy prawnego zobowiązany jest do jego przestrzegania.
(P-02.11.2023-GW)
……………………………………………………………………………………………………
5. STOSUNEK DO KLIENTA
1) Postępowanie radcy prawnego w przypadku żądania przez klienta zwrotu dokumentów w związku z zakończeniem świadczenia pomocy prawnej na jego rzecz
—————————————————————————————————————–
W jaki sposób powinien zachować się radca prawny w przypadku zakończenia świadczenia pomocy prawnej i żądania klienta zwrotu związanych z nim dokumentów za pośrednictwem poczty, w sytuacji braku wskazania przez klienta adresu do korespondencji i nieaktualnego adresu do korespondencji wynikającego z pozostawionych dokumentów przy jednoczesnym braku kontaktu klienta z radcą prawnym pomimo aktywności radcy prawnego w sprawie nawiązania tego kontaktu i podjęcia próby ustalenia tego adresu?
W przypadku, gdy klient zwrócił się o przekazanie dokumentów pocztą, nie wskazując jednocześnie aktualnego adresu, wydaje się, że radca prawny powinien wysłać na ostatni znany mu adres powiadomienie o gotowości wydania dokumentów.
…………………………………………………………………………………………………
2) Złożenie przez radcę prawnego dokumentacji klienta do depozytu sądowego
w kontekście art. 46 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego
—————————————————————————————————————–
Czy złożenie dokumentacji [klienta – przyp. red.] do depozytu sądowego jest czynnością zgodną z przepisem art. 46 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w sytuacji, gdy jedynym warunkiem odbioru dokumentacji będzie udzielenie pokwitowań przez wszystkie osoby uprawnione do ich odbioru ?
—————————————————————————————————————–
Na tle zarysowanego (…) stanu faktycznego należy zwrócić uwagę na treść art. 46 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…) w myśl którego radca prawny nie może odmówić wydania klientowi na jego wniosek, po zakończeniu stosunku prawnego na podstawie którego prowadził sprawę, otrzymanych od niego dokumentów oraz pism procesowych w sprawach, które prowadził. Radca prawny nie może uzależniać wydania tych dokumentów od uregulowania przez klienta należności, a także art. 9 tego Kodeksu zgodnie z którym dochowanie tajemnicy zawodowej jest prawem i obowiązkiem radcy prawnego. Stanowi podstawę zaufania klienta i jest gwarancją praw i wolności.
Jednocześnie istotne znaczenie ma zapis §4 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…).
W ocenie Komisji w opisywanym (…) przypadku braku obiektywnych, niezależnych od radcy prawnego, możliwości właściwego wypełnienia obowiązku zwrotu na rzecz klienta lub klientów działających wspólnie, dokumentów związanych ze świadczeniem pomocy prawnej po jej zakończeniu istnieje możliwość złożenia tych dokumentów do depozytu sądowego. Warunkiem bezwzględnym, który powinien być jednak w takiej sytuacji spełniony, jest podjęcie przez radcę prawnego niezbędnych czynności zapewniających ochronę tajemnicy radcy prawnego i uniemożliwiających dostęp do dokumentacji osobom nieuprawnionym. Zaproponowany (…) sposób sformułowania wniosku o złożenie do depozytu ze wskazaniem dozorcy w osobie (…) radcy prawnego i miejsca zabezpieczonego przez (…) radcę prawnego, w ocenie Komisji, będzie spełniał wymogi jakie ciążą na radcy prawnym w zakresie dochowania tajemnicy zawodowej. Przy przyjęciu założenia, że w sądowym postępowaniu o zezwolenie na złożenie przedmiotu do depozytu odbędzie się wyłącznie posiedzenie w celu wydania postanowienia bez fizycznego przekazywania przedmiotu – dokumentacji sprawy – zaś po wydaniu stosownego postanowienia dokumenty związane ze świadczeniem pomocy prawnej pozostaną w dalszym ciągu pod pieczą radcy prawnego można stwierdzić, że zostaną zachowane zasady dotyczące obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej radcy prawnego skodyfikowane w art. 9, 15 – 17 oraz 23 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Komisja stoi na stanowisku, iż radca prawny powinien mieć możliwość wypełnienia ciążących na nim zobowiązań wobec klienta, które wynikają z przytoczonych wyżej zapisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego, nawet jeśli klient lub klienci z nim w tym zakresie nie współpracują. Przedstawiony przez [radcę prawnego – przyp. red.] sposób wydania dokumentacji – w zakreślonym we wniosku stanie faktycznym – jawi się jako nienaruszający zasad etyki radcy prawnego.
(P-20-09.2023-ZJM)
……………………………………………………………………………………………………
6. STOSUNKI POMIĘDZY RADCAMI PRAWNYMI
1) Czy dopuszczalne jest poinformowanie przez radcę prawnego innych radców prawnych o możliwości naruszenia wobec nich zasad etyki i wykonywania zawodu przez innego radcę prawnego?
Stan faktyczny wynikający z przedstawionych przez radcę prawnego informacji i zanonimizowanych dokumentów:
Radca prawny, jako strona pozwana w sprawie prywatnej, w wyniku analizy załączonego do pozwu pisma koordynatora zespołu radców prawnych do pracodawcy uznała, że mogło dojść do naruszenia zasad etyki i wykonywania zawodu przez autora pisma, godzącego w wymienionych w piśmie radców prawnych.
A. W przypadku uzasadnionych zastrzeżeń radcy prawnego co do postępowania innego radcy prawnego zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz wykonywania zawodu uwzględnić należy postanowienia art. 52 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, zgodnie z którym radca prawny może zwrócić uwagę członkowi samorządu radcowskiego postępującemu niezgodnie z zasadami etyki zawodowej, oraz postanowienia art. 52 ust. 2 tego Kodeksu, zgodnie z którym radca prawny może złożyć związaną z wykonywaniem zawodu skargę na innego radcę prawnego wyłącznie do właściwego organu samorządu radców prawnych. Radca prawny sygnalizujący możliwość nieetycznego zachowania innego radcy prawnego powinien mieć przy tym na uwadze zasadę wyrażoną w art. 13 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zgodnie z którą radcowie prawni są odpowiedzialni za samorząd radców prawnych, a w relacjach wzajemnych kierują się zasadami koleżeństwa oraz stanowiący jej rozwinięcie m.in. art. 50 ust. 1 Kodeksu stanowiący, że radca prawny obowiązany jest do lojalności i koleżeństwa wobec członków samorządu radców prawnych, która to zasada obowiązuje wobec wszystkich członków samorządu radców prawnych, a zatem zarówno wobec innych radców prawnych, których dotyczy nieetyczne zachowanie określonego radcy prawnego, jak i wobec radcy prawnego naruszającego obowiązujące zasady.
B. Status zawodowy i społeczny obliguje radcę prawnego do przestrzegania podwyższonego wzorca staranności w decyzjach podejmowanych zarówno w obszarze relacji zawodowych, jak również w życiu prywatnym. Reguła ta w szczególności powinna znajdować zastosowanie w przypadku możliwości wystąpienia lub występowania sytuacji konfliktowych między radcami prawnymi. Ze swojej istoty mogą one bowiem nieść ryzyko naruszenia zasady dbałości o godność zawodu, któremu każdy radca prawny powinien przeciwdziałać.
……………………………………………………………………………………………………
2) Czy jest dopuszczalne sporządzanie opinii prawnej przez radcę prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na tzw. „podpis” innego radcy prawnego — przełożonego autora opinii ?
- Wnioskodawczyni powinna ocenić, czy dopuszczając do poprawiania projektu opinii przygotowanych przez Wnioskodawczynię przez przełożonych, nie prowadzi do wywierania bezprawnego wpływu na zasadę niezależności
w świadczeniu pomocy prawnej oraz do sprzecznej z art. 16 ust. 1 (…) i art. 221 [ustawy o radcach prawnych] kontroli oceny pracy zawodowej radcy prawnego.
- Praktyka opisana, a polegająca na poprawianiu opinii radcy prawnego, przez innego radcę prawnego (w tym pełniącego funkcję naczelnika wydziału prawnego – koordynującego pracę innych radców prawnych), jest w ocenie Komisji sprzeczna tak z zakresem art. 9 ust. 1 i 3 [ustawy o radcach prawnych], z art. 13 ust. 1 [ustawy o radcach prawnych], z art. 41 [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego] tak w starym jak i obecnym brzmieniu oraz z §12 ust. 1 [Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (2022)] i §10 ust. 1 [Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (2023)].
Narusza zakaz ingerowania w treść zajmowanego stanowiska jak i prawo
do samodzielności prowadzenia sprawy i niezależności. Z prawa do niezależności wywodzić należy prawo radcy prawnego do oznaczania swoim imieniem
i nazwiskiem wytworów własnej pracy.
- Ponadto opisaną praktykę polegającą na poprawianiu opinii radcy prawnego przez innego radcę prawnego (w tym pełniącego funkcję naczelnika wydziału prawnego – koordynującego pracę innych radców prawnych) uznać można za formę kontroli i oceny pracy zawodowej radcy prawnego będącego autorem tej opinii, co narusza zasady określone w art. 16 ust. 1 i art. 221 [ustawy o radcach prawnych]
- Praktyka opisana, a polegająca na podpisywaniu opinii radcy prawnego, przez innego radcę prawnego (w tym pełniącego funkcję naczelnika wydziału, dyrektora departamentu – koordynującego pracę innych radców prawnych), z pominięciem, albo w nawet w miejsce radcy prawnego który jest rzeczywistym autorem opinii jest w ocenie Komisji sprzeczna tak z zakresem art. 9 ust. 2 [ustawy o radcach prawnych], jak i art. 41 [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego] tak w starym jak
w obecnym brzmieniu oraz z §12 ust. 1 [Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (2022)] i §10 ust. 1 [Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (2023)]. Powinno być też rozpatrywane w aspekcie art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (2023), gdyż godzi w godność zawodu podpisywanie się pod opinią
z pominięciem autora opinii. Narusza także obowiązek lojalności i koleżeństwa między członkami samorządu (art. 50 [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (2023)]).
……………………………………………………………………………………………………
3) Zastosowanie art. 56 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w przypadku pozywania przez radcę prawnego spółki adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych
___________________________________________________________________________
Czy art. 56 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego dotyczy sytuacji, kiedy radca prawny pozywa spółkę adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych o zapłatę za świadczenie usług prawnych na rzecz pozwanej kancelarii?
W odpowiedzi na zapytanie (…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP (…) udziela odpowiedzi twierdzącej. Także w przypadku pozywania spółki przepis ten ma zastosowanie.
(…) Partner ponosi osobistą, solidarną i subsydiarną odpowiedzialność wraz ze spółką i pozostałymi partnerami za wszelkie zobowiązania spółki z wyjątkiem zobowiązań spółki określonych w art. 95 § 1 k.s.h., czyli powstałych w związku z wykonywaniem wolnego zawodu. Taka jest zasada od której partnerzy mogą czynić odstępstwa (w umowie spółki) i ponosić odpowiedzialność, jak wspólnicy spółki jawnej.
Zatem zachodzi obowiązek zawiadomienia dziekana właściwej rady OIRP.
………………………………………………………………………………………………….
4) Obowiązek poinformowania dziekana o przyjęciu pełnomocnictwa przez radcę prawnego przeciwko spółce partnerskiej, w której partnerem jest radca prawny
___________________________________________________________________________
Czy mam obowiązek poinformować dziekana o przyjęciu pełnomocnictwa przeciwko spółce partnerskiej, w której partnerem jest radca prawny, zwłaszcza biorąc pod uwagę charakter prawny spółki partnerskiej?
(…) Partner ponosi osobistą, solidarną i subsydiarną odpowiedzialność wraz ze spółką i pozostałymi partnerami za wszelkie zobowiązania spółki z wyjątkiem zobowiązań spółki określonych w art. 95§1 k.s.h., czyli powstałych w związku z wykonywaniem wolnego zawodu. Taka jest zasada od której partnerzy mogą czynić odstępstwa (w umowie spółki) i ponosić odpowiedzialność, jak wspólnicy spółki jawnej.
W ocenie Komisji przyjąć należy obowiązek zawiadomienia dziekana właściwej rady – partnerem w spółce jest bowiem radca prawny, a sama Pani Mecenas wskazuje, że na tym etapie nie ma wiedzy, czy określonych czynności nie wykonywał radca prawny. Z punktu widzenia celu art. 55 KERP wydaje się to zasadnym rozwiązaniem.
……………………………………………………………………………………………………
5) Obowiązek przedłożenia pełnomocnictwa udzielonego przez klienta w stosunkach zawodowych między radcami prawnymi
—————————————————————————————————————–
(…) Proszę o dopisanie, np. w ramach prac nad dotychczasowym art. 50.1 Kodeksu (Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.), by uznać za delikt żądanie od innego radcy prawnego pełnomocnictwa zamiast udzielenia merytorycznej odpowiedzi. Plagą jest, iż radcowie prawni zamiast merytorycznie odpowiedzieć w imieniu klienta na pismo do niego kierowane w pierwszej kolejności żądają pełnomocnictwa pisemnego (1) od kolegi radcy prawnego (2) w XXI wieku, gdy powinniśmy coraz częściej korzystać z elektronicznych form kontaktów. Takie żądanie uważam za działanie niekoleżeńskie, staroświeckie, nieetyczne, budujące atmosferę braku zaufania w środowisku radcowskim (gdzie powinniśmy domniemywać dobrą wolę), generujące dodatkowe koszty, obciążające niepotrzebnie czasowo, prowadzące do wydłużenia prowadzenia sprawy, co w zdecydowanej większości przypadków nie leży w interesie żadnej ze stron.
(…) Propozycja zapisu „Radca prawny obowiązany jest domniemywać, że inny radca prawny posiada stosowne pełnomocnictwo do reprezentowania klienta.”
(…)[N]ieprzedłożenie (…) pełnomocnictwa przy pierwszej czynności, jaką podejmuje radca prawny, może spotkać się z zarzutem nienależytego wykonywania zawodu radcy prawnego. (…) [P]rzejawem należytej staranności przy wykonywaniu zawodu radcy prawnego, o której mowa w art. 12 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, jest nie tylko formułowanie wystąpień w imieniu klientów z jednoczesnym wykazaniem swego umocowania, ale także weryfikowanie uprawnienia pełnomocnika drugiej strony do reprezentowania jej, skoro nie zostało przedłożone stosowne pełnomocnictwo.
Oczywiście, gdyby okoliczności sprawy wskazywały na to, że radca prawny domagający się wykazania umocowania – mimo wiedzy o jego istnieniu – przedłużał w ten sposób sprawę to może to (w sytuacji skrajnej) skutkować jego odpowiedzialnością dyscyplinarną. Standardem jednak powinno być postępowanie, w którym radca prawny samoistnie, przy pierwszej podjętej w imieniu klienta czynności wykazuje udzielone mu umocowanie, bez względu czy wystąpienie kierowane jest bezpośrednio do strony przeciwnej, która nie ma jeszcze ustanowionego pełnomocnika, czy też do znanego radcy prawnemu pełnomocnika.
……………………………………………………………………………………………………
6) Obowiązek podjęcia próby polubownego załatwienia sprawy przed dziekanem rady okręgowej izby radców prawnych w przypadku sprawy przeciwko radcy prawnemu
o zapłatę zadłużenia z tytułu zajmowanego lokalu w spółdzielni mieszkaniowej
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny powinien wystąpić do dziekana rady okręgowej izby radców prawnych i podjąć próbę polubownego załatwienia sporu przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego przeciwko radcy prawnemu w sprawie o zapłatę zadłużenia z tytułu zajmowanego lokalu w spółdzielni mieszkaniowej ?
Zgodnie z powołanym art. 55 [Kodeku Etyki Radcy Prawnego] obowiązek zawiadomienia dziekana i mediacji dotyczy przyjęcia pełnomocnictwa w sprawie przeciwko innemu radcy prawnemu, związanej w wykonywaniem zawodu. Niewykonywanie obowiązków związanych z zapłatą czynszu czy innych opłat za korzystanie z lokalu, nie jest taką sprawą i to niezależnie od tego czy chodzi o zadłużone mieszkanie czy zadłużony lokal, w którym prowadzona jest Kancelaria.
Dodatkowo należy jednak zwrócić uwagę na uregulowanie z art. 50 KERP – radca prawny obowiązany jest do lojalności i koleżeństwa wobec członków samorządu i uznać należy,
że skierowanie sprawy do egzekucji powinno zostać poprzedzone działaniami w postaci wezwania do zapłaty aby nie przysparzać dodatkowych kosztów radcy prawnemu
– dłużnikowi spółdzielni.
……………………………………………………………………………………………………
7) Obowiązek bezpośredniego kontaktu z pełnomocnikiem drugiej strony w przypadku niepodania przez niego bezpośredniego kontaktu oraz uniemożliwienia nawiązania bezpośredniego kontaktu innemu pełnomocnikowi
—————————————————————————————————————–
Czy takie działanie radcy prawnego, które polega na nie podaniu bezpośredniego kontaktu drugiej stronie oraz uniemożliwianie nawiązania bezpośredniego kontaktu innemu pełnomocnikowi, narusza zasady etyki wykonywania zawodu ?
(…)
Z (…) przepisu [art. 51 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – przyp. red.] ]wynika bezwzględny obowiązek unikania porozumienia się przez radcę prawnego z przeciwnikiem bez wiedzy
w tym zakresie jego pełnomocnika lub obrońcy, przy czym możliwość jego wyłączenia jest uzależniona od zgody pełnomocnika lub obrońcy przeciwnika.
Jednocześnie z przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego nie wynika powinność takiego precyzowania przez radców prawnych danych kontaktowych, aby zawsze istniała możliwość bezpośredniego kontaktu (np. drogą telefoniczną, elektroniczną) w sytuacji gdy reprezentują określonego klienta. W związku z powyższym nie można postawić tezy,
że stosowana praktyka, która polega na nie podaniu bezpośredniego kontaktu drugiej stronie oraz uniemożliwianie nawiązania bezpośredniego kontaktu innemu pełnomocnikowi, narusza zasady etyki wykonywania zawodu. Z pewnością jednak takie postępowanie radcy prawnego – który w żaden sposób nie wskazuje na możliwość bezpośredniego kontaktu z nim
w prowadzonej sprawie – wyłącza odpowiedzialność dyscyplinarną radcy prawnego – za naruszenie art. 51 [Kodeksu Etyki Radcy Prawnego] – który podejmuje próbę kontaktu
z przeciwnikiem, a nie z jego pełnomocnikiem, gdyż ten nie wskazał danych kontaktowych,
a nie ma możliwości ich ustalić w inny sposób.
Komisja zwraca uwagę, iż w sytuacji nie wskazania przez radcę prawnego indywidualnej drogi kontaktu, zasadne wydaje się adresowanie korespondencji
do przeciwnika klienta z dookreśleniem jednak, że jest ona kierowana do pełnomocnika
lub obrońcy będącego radcą prawnym albo osobą, z którą radca prawny na podstawie przepisów prawa może wspólnie wykonywać zawód.
(…)
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
III. INNE ZAGADNIENIA ZWIĄZANE Z WYKONYWANIEM ZAWODU
1) Czy istnieje możliwość podjęcia zatrudnienia przez radcę prawnego w jednoosobowej kancelarii adwokackiej na podstawie umowy cywilnoprawnej lub umowy o pracę wraz z jednoczesnym reprezentowaniem klientów tej kancelarii przed sądami na podstawie pełnomocnictwa substytucyjnego udzielonego temu radcy prawnemu przez adwokata prowadzącego tę kancelarię?
A. [R]adca prawny może być pracownikiem jednoosobowej kancelarii adwokackiej. Wówczas zatrudniająca go kancelaria adwokata jest w rozumieniu art. 3 KP jego pracodawcą. (…) W takim przypadku radca prawny wykonuje pracę (…), mając jednak na uwadze zasadę niezależności wyrażoną w art. 13 ustawy (z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych), zgodnie z którą radca prawny nie jest związany poleceniem co do treści opinii prawnej.
B. [P]racodawca zatrudniający radcę prawnego – w ramach przysługujących pracodawcy uprawnień kierowniczych wynikających z istoty stosunku pracy – nie może wydać radcy prawnemu polecenia służbowego, które wykraczałoby poza zakres pomocy prawnej. Wydanie takiego polecenia jest bezskuteczne w tym sensie, że radca ma prawo uchylić się od wykonania takiego polecenia, bez narażania się na jakiekolwiek sankcje ze strony pracodawcy.
C. Radca prawny prowadzi – w imieniu swego pracodawcy – samodzielnie sprawy przed sądami (organami administracji), przy czym ma obowiązek czynić to z należytą starannością, przestrzegając zasad etyki zawodowej; w szczególności powinien w sposób należyty (adekwatny do okoliczności) wykorzystać przewidziane w przepisach prawa środki służące zapewnieniu ochrony uzasadnionych interesów swego pracodawcy (art. 14 ustawy (z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych)). Ostatni wątek prowadzi do konkluzji, że radca prawny może działać na podstawie pełnomocnictwa substytucyjnego. Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy (z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych) – radca prawny, wypowiadając pełnomocnictwo, umowę zlecenia lub umowę o pracę, obowiązany jest wykonać wszystkie niezbędne czynności, aby okoliczność ta nie miała negatywnego wpływu na dalszy tok prowadzonych przez niego spraw.
………………………………………………………………………………………………….
2) Czy podjęciu przez radcę prawnego, w związku z wyznaczeniem przez dziekana rady okręgowej izby radców prawnych, funkcji tymczasowego pełnomocnika szczególnego (art. 138n ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa) z urzędu w postępowaniu podatkowym nie stoi na przeszkodzie regulacja art. 12 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w związku z niezajmowaniem się przez tego radcę prawnego problematyką podatkową oraz niewspółpracowaniem z osobami zajmującymi się udzielaniem pomocy prawnej w tym zakresie?
A. Wobec braku regulacji wskazującej podmiot władny do zwolnienia radcy prawnego z obowiązków tymczasowego pełnomocnika szczególnego, o jakim mowa w ustawie – Ordynacja podatkowa, zasadnym wydaje się zastosowanie w takich przypadkach na zasadzie analogii prawa regulacji przewidzianej dla zwolnienia radcy prawnego z obowiązku pełnomocnika procesowego przed sądem administracyjnym. Radca prawny z ważnych powodów, o jakich mowa w szczególności w §2 ust. 3 (Uchwały Nr 152/VII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 15 października 2010r. w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu – przyp. red.), ze stosowną prośbą winien zwrócić się zatem do rady lub upoważnionego przez nią dziekana, który uznając powody wnioskowania o zwolnienie za usprawiedliwione (uzasadnione) winien zwolnić radcę prawnego z obowiązków pełnomocnika i w jego miejsce wyznaczyć innego.
B. [B]rak bieżącej praktyki w prowadzeniu spraw podatkowych i świadczenia pomocy prawnej w tym zakresie, zważywszy na specyfikę prawa podatkowego i autonomiczność jego regulacji może stanowić uzasadnioną podstawę odmowy podjęcia się czynności tymczasowego pełnomocnika szczególnego, o jakim mowa w ustawie – Ordynacja podatkowa, a to – z powołaniem się na unormowania z art. 22 ust. 1 ustawy o radcach prawnych i art. 12 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
…………………………………………………………………………………………………..
3.1) Czy radca prawny zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, może kontynuować prowadzenie spraw gdzie został ustanowiony pełnomocnikiem z urzędu (sprawy są w toku), w czasie gdy aktywnie wykonywał zawód?
Czy radca prawny nie będąc zatrudniony, ani na podstawie umowy o pracę, czy też na umowę cywilnoprawną, lub też nie prowadząc działalności gospodarczej, może prowadzić sprawy urzędowe przydzielone przez Okręgową Izbę Radców Prawnych? [R]adca prawny (ciągłość takiego statusu występuje mimo czasowego statusu bezrobotnego, oraz mimo braku występowania chociażby jednej z form wykonywania zawodu przewidzianych art. 8 ustawy z dnia 8 lipca 1982r. o radcach prawnych) ma prawo i obowiązek dalszego prowadzenia sprawy z urzędu, chyba, że sąd (…) zwolni [go] z tego obowiązku. [W]ykonywanie innej pracy zarobkowej, a także ewentualne osiągnięcie określonego przychodu może mieć bezpośredni wpływ na status radcy prawnego jako osoby bezrobotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ale będą prawnie indyferentne dla statusu pełnomocnika z urzędu oraz obowiązków z tym związanych.
3.2) Czy radca prawny będąc osobą bezrobotną powinien w dalszym ciągu uiszczać składkę członkowską czy też zawiesić wykonywanie zawodu z uwagi na status osoby bezrobotnej, i tym samym zaprzestać opłacać składkę?
W zakresie obowiązku opłacania składki członkowskiej należy przywołać przepis [§8 ust. 1 pkt 2) Uchwały Nr 7/VIII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie wysokości składki członkowskiej], który przewiduje czasowe zwolnienie, na wniosek zainteresowanego, z opłacania składek od następnego miesiąca po miesiącu zawiadomienia Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych o nabytym i udokumentowanym zaświadczeniem starosty powiatu statusie bezrobotnego.
…………………………………………………………………………………………………..
4.1) Czy nie zachodzi konflikt interesów i nie naruszana jest etyka radcowska, gdy (…) radca prawny [zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony] reprezentuje w sądzie spółdzielnię (zarząd) w sprawie pomiędzy spółdzielnią, a członkiem tej spółdzielni, właścicielem jej majątku i jednocześnie chlebodawcą tegoż radcy prawnego?
Radca prawny występujący jako pełnomocnik spółdzielni w postępowaniu sądowym prowadzonym przeciwko członkowi spółdzielni (lub z powództwa albo wniosku członka przeciwko spółdzielni) nie pozostaje w konflikcie interesów jako reprezentant dwóch spierających się stron. Pełnomocnictwo do działania w imieniu spółdzielni nie jest bowiem równoznaczne z pełnomocnictwem do działania w imieniu członka spółdzielni. Spółdzielnia i członek spółdzielni są odrębnymi podmiotami prawnymi. Ich interesy mogą być zbieżne lub sprzeczne. (…) Stanowisko powyższe nie wyklucza sytuacji, że w sporze między spółdzielnią a członkiem radca prawny może znaleźć się w stanie konfliktu interesów, aczkolwiek z innych powodów niż nieuprawnione przyjęcie, że pełnomocnictwo do działania w imieniu spółdzielni wyklucza zastępowanie spółdzielni w sporze z jej członkiem.
Obowiązek unikania konfliktu interesów przy świadczeniu pomocy prawnej określa ustawa (art. 15 – przyp. red.) i Kodeks Etyki Radcy Prawnego (art. 28 i art. 29 przyp. red.).
4.2) Czy radca prawny ma obowiązek świadczenia, dla swoich chlebodawców – członków spółdzielni, nieodpłatnych porad prawnych w dniach ustalonych dyżurów ? Czy obowiązki radcy prawnego dotyczą tylko współpracy z zarządem i radą nadzorczą z pominięciem członków?
Zakres czynności radcy prawnego wyznacza umowa pomiędzy nim a spółdzielnią. Żadne przepisy powszechnie obowiązujące nie kształtują obowiązku, aby radca prawny zatrudniony w spółdzielni (…) świadczył nieodpłatną pomoc prawną na rzecz członków spółdzielni. Brak takich regulacji nie wyklucza, aby strony umowy o obsługę prawną (…) wprowadziły taki obowiązek (…), jakkolwiek mogłoby to zagrażać występowaniem konfliktu interesów, jeśli zakres nieodpłatnego poradnictwa obejmowałby sprawy sporne pomiędzy spółdzielnią a członkami.
4.3) Czy radca prawny, mając na względzie etykę radcowską, powinien przeciwstawiać się bezprawnym działaniom zarządu spółdzielni, działającego na szkodę członków i jakie ciążą na nim obowiązki oraz czy ma obowiązek kierowania zawiadomień do prokuratury w tym względzie?
Obowiązkiem ustawowym i etycznym radcy prawnego jest postępowanie zgodne ze ślubowaniem, którego złożenie warunkuje prawo wykonywania zawodu. (…) W świetle powyższego, radca prawny winien zwracać uwagę mocodawcy, jeśli w jego ocenie działania mocodawcy są niezgodne z prawem. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa, stosownie do treści art. 304§1 k.p.k. każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.
4.4) Czy radca prawny może oraz czy jest w stanie pracować na pełnym etacie w jednej spółdzielni i jednocześnie świadczyć pracę w różnych formach zatrudnienia dla innych spółdzielni i czy jest to do pogodzenia z rzetelnym wykonywaniem przez niego zawodu radcy prawnego?
Stosownie do art. 17 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych radca prawny wykonujący zawód w ramach stosunku pracy może być zatrudniony jednocześnie w więcej niż jednej jednostce organizacyjnej i w wymiarze przekraczającym jeden etat. Nie ma również przeszkód, aby radca prawny świadczył pomoc prawną na podstawie umów cywilnoprawnych z więcej niż jednym podmiotem. Zakres możliwości wykonywania usług (pracy) na rzecz więcej niż jednego podmiotu limitowany jest zakresem zadań i czasochłonnością ich realizacji, pozostawionych uznaniu radcy prawnego i obsługiwanego przez niego podmiotu, a uszczegółowiony tryb świadczenia obsługi prawnej winien zostać skonkretyzowany w umowie.
4.5) Jakie realne konsekwencje prawne grożą radcy prawnemu, który narusza prawo, daje ciche przyzwolenie zarządowi do łamania prawa oraz poniża, szydzi i obraża członków spółdzielni, którzy interesują się i dbają o swój majątek oraz wskazują na nieprawidłowości w funkcjonowaniu spółdzielni zarządzanej przez zarząd?
Za działania sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu, a także za naruszenie obowiązków zawodowych, radca prawny podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej (art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych). Nadto stosownie do art. 11 radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą. Nadużycie wolności (…) stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę lub zniesławienie strony, jej pełnomocnika lub obrońcy, kuratora, świadka, biegłego lub tłumacza, podlega ściganiu tylko w drodze dyscyplinarnej. (…). Odpowiedzialność dyscyplinarna nie wyłącza odpowiedzialności karnej na zasadach ogólnych, jeżeli działanie (zaniechanie) radcy prawnego kwalifikuje się jako wykroczenie lub przestępstwo.
……………………………………………………………………………………………………
5.1) Czy w dziale prawnym spółki zatrudniającej m.in. dwie osoby będące radcami prawnymi wpisanymi na listę radców prawnych, wykonujące zawód na podstawie umowy o pracę oraz adwokatów niewykonujących zawodu, bezpośrednim przełożonym radcy prawnego może być adwokat niewykonujący zawodu (dyrektor działu), w świetle zwłaszcza art. 9 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych ? Czy w powyższej sytuacji bezpośrednim przełożonym radcy prawnego nie powinien być prezes spółki ? Jak w powyższej sytuacji powinna wyglądać koordynacja pomocy prawnej w tej spółce?
A. Radca prawny zatrudniony na podstawie stosunku pracy w jednostce organizacyjnej zajmuje samodzielne stanowisko i podlega bezpośrednio kierownikowi tej jednostki. Pod pojęciem jednostki organizacyjnej należy rozumieć każdy podmiot prawa posiadający zdolność do zatrudniania radcy prawnego w szczególności na podstawie stosunku pracy, zarówno posiadający osobowość prawną, jak i nieposiadający osobowości prawnej. Jednostką organizacyjną jest w szczególności spółka.
B. Ustalenia osoby pełniącej funkcję kierownika jednostki organizacyjnej poszukiwać należy w regulacjach dotyczących ustroju i funkcjonowania konkretnej jednostki organizacyjnej. Podległość radcy prawnego bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej oznacza konieczność zawężenia kategorii osób, którym podlega radca prawny w stosunku do osób uprawnionych do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną, określonych w art. 31 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kierownik jednostki organizacyjnej będącej spółką inną niż określona w art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych nie może wyznaczyć innej osoby, której mieliby podlegać radcowie prawni. W szczególności taką osobą nie może być adwokat nie wykonujący zawodu.
C. Koordynacja pomocy prawnej w jednostce organizacyjnej zatrudniającej dwóch lub więcej radców prawnych polega na powierzeniu jej jednemu z zatrudnionych radców prawnych, wykonujących zawód w tej jednostce.
5.2) Uwzględniając w szczególności brzmienie art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, czy spółka może dokonywać oceny pracy radcy prawnego i czy ta ocena może być dokonywana wyłącznie na podstawie wewnętrznych aktów prawnych spółki ? Czy takiej oceny mogą dokonywać osoby niebędące radcami prawnymi wyznaczonymi przez okręgową izbę radców prawnych?
A. Dokonywanie oceny pracy zawodowej radcy prawnego wyłącznie na podstawie wewnętrznych aktów prawnych jednostki organizacyjnej zatrudniającej radcę prawnego, w szczególności spółki, stanowi naruszenie przepisów prawa powszechnie obowiązującego z uwagi na ustawową regulację zasad wykonywania zawodu radcy prawnego. Ocena pracy zawodowej radcy prawnego wymaga w szczególności uwzględnienia przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego.
B. Ocena pracy zawodowej radcy prawnego, niezależnie jakiego okresu dotyczy, nie może być dokonywana samodzielnie i wyłącznie przez kierownika jednostki organizacyjnej zatrudniającej radcę prawnego, czy inne upoważnione przez niego osoby. Do dokonania takiej oceny niezbędne jest uprzednie zasięgnięcie opinii radcy prawnego wskazanego przez radę okręgowej izby radców prawnych, którym jest upoważniony do przeprowadzenia kontroli i dokonania oceny wykonywania zawodu przez wskazanego radcę prawnego wizytator.
……………………………………………………………………………………………………
6) Czy prowadzenie kancelarii radcy prawnego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej i jednoczesne świadczenie usług prawnych w zakresie ochrony danych osobowych, w tym pełnienie funkcji Inspektora Ochrony Danych Osobowych w ramach tej kancelarii będzie naruszało postanowienia Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego?
A. W świetle cytowanego wyżej art. 37 ust. 5 (RODO – przyp. red.) inspektor (ochrony danych osobowych – przyp. red.) nie jest odrębnym zawodem.
B. [K]ancelaria radcy prawnego jest jedną z form wykonywania zawodu radcy prawnego. Status – aktualnie administratora bezpieczeństwa informacji, a w przyszłości inspektora ochrony danych osobowych – reguluje (regulować będzie) odpowiednio ustawa o ochronie danych osobowych oraz RODO. Zakresy przedmiotowe działalności i umocowania ustawowe zawodu radcy prawnego oraz ABI i inspektora ochrony danych osobowych są różne oraz regulowane innymi aktami prawnymi. Kancelaria zastrzeżona jest wyłącznie do wykonywania zawodu radcy prawnego. W konsekwencji, o ile radca prawny może być zatrudniony w takim charakterze w danej jednostce organizacyjnej – oraz równocześnie – na stanowisku ABI, czy inspektora ochrony danych osobowych, o tyle wykonywanie obowiązków ABI, czy inspektora ochrony danych osobowych (…) powinno odbywać się w ramach działalności poza kancelarią radcy prawnego.
C. [R]egulacje prawne dotyczące administratorów bezpieczeństwa informacji i inspektorów ochrony danych, jak i przepisy dotyczące wykonywania zawodu radcy prawnego (w jego formach przewidzianych art. 8 ustawy [z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.]) nie zawierają wyraźnego zakazu łączenia funkcji ABI / IOD z wykonywaniem zawodu radcy prawnego. Niemniej oceny zawsze należy dokonywać w konkretnej szczegółowo określonej sytuacji, uzależnionej od formy wykonywania zawodu. Każdy radca prawny odpowiednio wcześnie powinien identyfikować potencjalne ryzyko wystąpienia konfliktu i jemu zapobiegać, a nadto zawsze zapobiegać naruszeniu tajemnicy zawodowej.
…………………………………………………………………………………………………..
7.1) Czy w świetle przedstawionego stanu faktycznego,[1] można uznać, że pracownik wykonuje zawód radcy prawnego w ramach stosunku pracy, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych?
7.2) Jeżeli odpowiedź na pytanie 1) jest twierdząca, to czy w organie w jakim jest zatrudniony pracownik do takiego pracownika powinny znaleźć zastosowanie przepisy art. 9, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 16 ust. 1, art. 19 ust. 1 oraz 224 ust. 1 ustawy o radcach prawnych?
7.3) Jeżeli odpowiedź na pytania 1) i 2) jest przecząca, to czy w świetle powyższego stanu faktycznego można przyjąć, że pracownik wykonuje zawód radcy prawnego na podstawie umowy cywilnoprawnej, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o radach prawnych?
7.4) Czy pracownik niezatrudniony na stanowisku radcy prawnego i niewykonujący zawodu w innej formie określonej w art. 8 ustawy o radcach prawnych ale posiadający pełnomocnictwo procesowe ogólne dla radcy prawnego udzielone przez organ posiada w postępowaniach sądowych status profesjonalnego pełnomocnika – radcy prawnego?
7.5) Jeżeli odpowiedzi na pytania 1), 2), 3) i 4) są przeczące, to czy należy uznać, że taki pracownik powinien posiadać status radcy prawnego niewykonującego zawodu i nie powinien wykonywać dla pracodawcy jako radca prawny czynności polegających na świadczeniu pomocy prawnej w rozumieniu art. 4 i art. 6 ustawy o radcach prawnych?
7.6) Jak prawidłowo, w świetle przedstawionego powyżej stanu faktycznego, pracownik będący radcą prawnym powinien wypełnić obowiązek określony w art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych – zawiadomienie rady właściwej okręgowej izby radców prawnych o podjęciu wykonywania zawodu i formach jego wykonywania?
A. Radca prawny zatrudniony jako główny specjalista w departamencie prawnym w centralnym organie administracji rządowej, do którego zadań należy wyłącznie wykonywanie czynności świadczenia pomocy prawnej w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, umocowany przez kierownika tego organu jako radca prawny upoważniony do reprezentowania organu przed wszelkimi sądami, z którym zawarto umowę o dodatkowe wynagrodzenie, o jakim mowa w art. 224 § 2 ustawy o radcach prawnych, wykonuje zawód radcy prawnego w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 8 ust. 1 tej ustawy.
B. W stosunku do radcy prawnego, o którym mowa w pkt A, zastosowanie znajdują przepisy art. 9, art. 13 ust, 1, art. 14, art. 16 ust. 1, art. 19 ust. 1 i art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych.
C. Radca prawny, o którym mowa w pkt A, posiada w postępowaniach sądowych status profesjonalnego pełnomocnika – radcy prawnego.
D. Radca prawny, o którym mowa w pkt A, wypełnia obowiązek zawiadomienia rady okręgowej izby radców prawnych, o jakim mowa w art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych poprzez wskazanie na formularzu zawiadomienia według wzoru określonego załącznikiem do Uchwały nr 275/VlII/2012 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie wzoru zawiadomienia o wykonywaniu zawodu radcy prawnego, że wykonuje zawód w ramach stosunku pracy (poz. B.3 formularza).
……………………………………………………………………………………………………
8) Czy radca prawny na tle obowiązku posiadania umowy określonej w art. 8 ust. 4 ustawy o radcach prawnych w związku z §42 ust. 1 pkt 3) Kodeku Etyki Radcy Prawnego powinienem uzyskać odrębną umowę zawartą z Powiatem na obsługę prawną?
Radca prawny wskazał, że jest zatrudniony w Powiatowym Urzędzie Pracy i do jego obowiązków należy standardowa obsługa tej powiatowej jednostki organizacyjnej, lecz niezależnie od tego zlecane są mu zadania obejmujące obsługę Powiatu, polegające na reprezentowaniu przed sądami, opiniowanie umów i uchwał.
A. [D]o opisywanego (…) zagadnienia nie ma wprost zastosowania postanowienie 42 ust. 1 pkt 3) KERP, gdyż według opisu stanu faktycznego radca prawny nie ma zawartej umowy z osobą prawną czyli Powiatem, lecz tylko z jedną z powiatowych jednostek organizacyjnych; odesłanie z art. 42 ust. 6 KERP w tym przypadku nie ma zastosowania do świadczenia pomocy prawnej dla PUP.
B.
a) [J]eśli radca prawny wykonuje czynności reprezentowania Powiatu przed sądami, a są to inne niż wymienione w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zadania przynależne PUP (np. zwrot dotacji z art. 46) to pełnomocnictwo winien uzyskać od osób reprezentujących Powiat, a nie pośrednio od dyrektora PUP;
b) opiniuje projekty umów innych aniżeli z zakresu funkcjonowania PUP;
c) opiniuje i sporządza projekty uchwał organów Powiatu, nie odnoszące się do funkcjonowania PUP, a do których można by choćby zaliczyć uchwałę zarządu powiatu o zatwierdzeniu regulaminu organizacyjnego PUP, czy uchwałę rady powiatu o zatwierdzeniu statutu PUP;
– to są to czynności spoza zakresu działania tej wskazanej powiatowej jednostki organizacyjnej, a ich wykonywanie oparte powinno być o odrębną umowę ze Starostwem Powiatowym, w jednej ze wskazanych form ustawowych wykonywania zawodu radcy prawnego.
.…………………………………………………………………………………………………..
9) Czy w związku z prawomocnym orzeczeniem kary dyscyplinarnej zawieszenia prawa do wykonywania zawodu występują przeszkody do dalszego pełnienia przez radcę prawnego funkcji komplementariusza w spółce komandytowej będącej formą wykonywania zawodu w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 3) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych albo pełnienia funkcji komandytariusza w tej spółce, z zastrzeżeniem, iż w zakresie powierzonych mu czynności nie będzie podejmowania działań z zakresu pomocy prawnej, a także, czy wymagana jest zmiana nazwy tej spółki z uwagi na występowanie w niej w szczególności oznaczenia „Radcowie Prawni” oraz m.in. nazwiska tego radcy prawnego?
A. Prawomocne orzeczenie kary dyscyplinarnej zawieszenia prawa do wykonywania zawodu, pomimo że nie wiąże się ze skreśleniem ukaranego radcy prawnego z listy radców prawnych, skutkuje zakazem wykonywania zawodu na czas określony w orzeczeniu. Oznacza to czasowy zakaz wykonywania wszelkich czynności, które stanowią wyłączny przedmiot działalności spółki komandytowej, jako formy wykonywania zawodu radcy prawnego.
B. Przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych dotyczące spółki komandytowej nie regulują wprost kwestii wpływu na status wspólnika utraty przez niego uprawnień do wykonywania zawodu, bez względu na to czy utrata ta ma charakter trwały, czy czasowy. W szczególności dotyczy to prawomocnego orzeczenia wobec radcy prawnego – komplementariusza kary dyscyplinarnej zawieszenia prawa do wykonywania zawodu. Brak takiej regulacji na gruncie Kodeksu spółek handlowych nie oznacza jednak, że utrata uprawnień do wykonywania zawodu jest prawnie indyferentna dla statusu radcy prawnego – wspólnika w tej spółce. Wpływ tego zdarzenia na status radcy prawnego w spółce komandytowej, jako formie wykonywania zawodu, należy bowiem oceniać z uwzględnieniem przepisów regulujących zawód radcy prawnego i zasady jego wykonywania, zarówno powszechnie obowiązujących, to jest ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, oraz wewnętrznych, to jest Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego. Z przyczyn systemowych nie można pomijać bowiem okoliczności, że wspólnikiem spółki komandytowej jest osoba wykonująca regulowany zawód zaufania publicznego, a zatem wymagane jest odwołanie się także do przepisów szczególnych.
C. Pozostawanie radcy prawnego w spółce komandytowej w charakterze komplementariusza albo komandytariusza w sytuacji zakazu wykonywania jakichkolwiek czynności związanych z przedmiotem działalności tej spółki pozostaje w sprzeczności z celem jej utworzenia, a także istotą samego zakazu. Z uwagi na okoliczność, że forma wykonywania zawodu radcy prawnego, a tą jest w szczególności spółka komandytowa, zawsze jest pochodną prawa do jego wykonywania to niewykonywanie zawodu, nawet czasowe, jako konsekwencja orzeczonej kary dyscyplinarnej determinuje niepozostawanie w żadnej z form jego wykonywania. Radca prawny ukarany prawomocnie karą dyscyplinarną zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego powinien wystąpić ze spółki komandytowej, będącej formą wykonywania przez niego zawodu, a w przeciwnym przypadku stosowne działania powinni podjąć pozostali wspólnicy – radcowie prawni. Pozostanie radcy prawnego w spółce w takim przypadku podważa zaufanie do zawodu i może stanowić podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej w konsekwencji naruszenia jednej z podstawowych zasad deontologii zawodowej – obowiązku dbałości o godność zawodu.
D. Informowanie o wykonywaniu zawodu radcy prawnego oraz działalności z nim związanej jest prawem radcy prawnego. Jedną z form informowania o wykonywaniu zawodu radcy prawnego może być oznaczenie firmy spółki komandytowej. Informowanie to powinno odbywać się z poszanowaniem przepisów prawa powszechnie obwiązującego oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego. Zachowanie nazwiska radcy prawnego wobec którego prawomocnie orzeczono karę dyscyplinarną zawieszenia prawa do wykonywania zawodu w nazwie spółki komandytowej przy oznaczeniu „Radcowie Prawni” obok nazwisk innych radców prawnych może, wobec powszechnej praktyki oznaczania nazwiskami radców prawnych nazw kancelarii, w których świadczą oni pomoc prawną, zostać uznane za wprowadzające w błąd odbiorców informacji, a w konsekwencji za naruszające przepisy prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny, ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, naruszające dobre obyczaje oraz nielicujące z godnością zawodu radcy prawnego, a w konsekwencji naruszające także Kodeks Etyki Radcy Prawnego oraz Regulamin wykonywania zawodu radcy prawnego. W rezultacie również taki przypadek może stanowić podstawę odpowiedzialności dyscyplinarnej radcy prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
10) Czy zgodne z przepisami Kodeksu Etyki Radców Prawnych jest zastosowanie w obrocie wspólnego szyldu w przypadku wykonywania działalności zawodowej przez radcę prawnego w jednym biurze z prawnikiem zagranicznym – adwokatem niemieckim (Rechtsanwalt)?
A. [P]rzepisy: ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…), Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…) oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…) – nie regulują kwestii zastosowania w obrocie wspólnego szyldu w przypadku wykonywania działalności zawodowej w jednym biurze przez radcę prawnego i prawnika zagranicznego. Niniejsze stwierdzenie winno prowadzić do wniosku, że skoro nigdzie nie został przewidziany zakaz zastosowania w obrocie wspólnego szyldu, to należałoby uznać, że takowa sytuacja jest dozwolona. Gdyby ustawodawca lub organy samorządu chciały przewidzieć niedopuszczalność stosowania wspólnego szyldu, wówczas zostałoby to uregulowane wprost.
B. Analiza przepisów obu samorządów prowadzi do wniosku, że oznaczenie formy wykonywania zawodu nie może wprowadzać klienta w błąd. (…) O ile Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP nie może wiążąco przesądzić w kwestii sprecyzowania na szyldzie formy wykonywania zawodu przez prawnika zagranicznego będącego adwokatem niemieckim, o tyle wyraża pogląd z punktu widzenia radcy prawnego prowadzącego wspólną działalność z przedstawicielem innego zawodu, że „wspólna” tablica/szyld może być wyrażony w następujący sposób:
Kancelaria Radcy Prawnego (… …)
Kancelaria Adwokacka (… …), Rechtsanwalt
……………………………………………………………………………………………………
11) Czy możliwe jest zaprzestanie świadczenia usług pełnomocnika z urzędu w związku z przejściem na emeryturę i brakiem możliwości wykonywania zawodu radcy prawnego w innej ustawowej formie?
A. Stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) radca prawny może odmówić udzielenia pomocy prawnej tylko z ważnych powodów. Wykonywanie obowiązków pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym jest udzieleniem pomocy prawnej. Wobec tego zwolnienie z obowiązku świadczenia pomocy prawnej z urzędu w takim postępowaniu następuje w kontekście cyt. przepisu ustawy o radcach prawnych.
B. [S]amo tylko spełnienie przesłanek ustawowych uzyskania prawa do emerytury, a nawet samo też przejście na emeryturę, nie jest ważnym powodem w rozumieniu cyt. przepisu ustawy. Wspomniane, bowiem stany faktyczne nie są automatycznie równoznaczne z niewykonywaniem zawodu, co oznacza, że radca prawny będący emerytem ma prawną i faktyczną możliwość wykonywania obowiązków pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym. Jeżeli jednak, radca prawny zaprzestaje wykonywania zawodu, w jakiejkolwiek z form przewidzianych w art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, to (…) jest to okoliczność „ważna” w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, która może być powodem zwolnienia obowiązku świadczenia pomocy prawnej z urzędu. W przypadku zaprzestania wykonywania zawodu w którejkolwiek z form wymienionych w art. 8 ust. 1 ustawy, radca prawny winien (…) złożyć zawiadomienie o zaprzestaniu wykonywania zawodu do właściwej rady okręgowej izby radców prawnych.
C. Radca prawny, który zaprzestał wykonywania zawodu, z powodu przejścia na emeryturę, powinien postąpić w sposób wskazany w §21 ust. 1 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…). Należy przy tym pamiętać, że skoro ustawa nie ustanawia katalogu „ważnych powodów”, to ostateczna ocena, czy przesłanki zwolnienia zostały spełnione następuje przez organ, o którym mowa, w powołanym wyżej §21 ust. 1 Regulaminu wykonywania zawodu.
……………………………………………………………………………………………………
12) Czy wpis na listę prawników zagranicznych w danej izbie radców prawnych powinien być traktowany równomiernie z wpisem na listę radców prawnych przy wyborze kandydatów do pracy na stanowisko radcy prawnego w instytucjach państwowych lub samorządowych, gdzie stawiany jest wymóg wpisu na listę radców prawnych? [Pr]zy ubieganiu się o zatrudnienie w urzędach obsługujących organy administracji rządowej lub samorządowej, prawnik zagraniczny winien być traktowany analogicznie jak radca prawny, z zastrzeżeniem wskazanych (w przepisach ustawy z dnia 5 lipca 2002r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o służbie cywilnej, ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o pracownikach samorządowych i ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.) okoliczności gdy zasada ta doznaje ograniczeń.
……………………………………………………………………………………………………
13) Czy aplikant radcowski przed upływem 6 miesięcy aplikacji może wykonywać w kontaktach z władzami publicznymi, w tym w szczególności z organami wymiaru sprawiedliwości czynności polegające np. na odbieraniu orzeczeń, przeglądaniu akt konkretnych spraw, dokonywaniu wypisów, zdjęć, skanów dokumentów urzędowych?
A. [E]wolucja zakresu uprawnień aplikanta radcowskiego oraz stopniowe skracanie okresu wymaganego do zastępowania radcy prawnego w określonym stadium postępowania sądowego lub administracyjnego świadczą, że ustawodawca bardzo ostrożnie dopuszcza aplikantów radcowskich, podobnie zresztą jak to jest w przypadku aplikantów adwokackich do samodzielnego występowania przed sądami, organami administracji publicznej i innymi instytucjami.
B. Skoro (…) sześciomiesięczny okres jest wymagany do nabycia uprawnień do zastępowania radcy prawnego, to przyjmowanie, że niektóre czynności z zakresu występowania przed sądami i innymi organami lub instytucjami mogą być dokonywane przez aplikanta radcowskiego przed upływem sześciu miesięcy aplikacji pozostawałoby w niezgodności z przepisami art. 351 ustawy o radcach prawnych. Pojęcie zastępowania radcy prawnego obejmuje bowiem (…) dokonywanie nie tylko czynności prawnych, ale także rozmaitych czynności faktycznych o ile tylko czynności te wykonywane są przed sądami, organami lub instytucjami.
C. Z punktu widzenia formalnego jakiekolwiek działania w takich postępowaniach, w tym także polegające na dostępie do akt postępowania, np. wykonywanie odpisów lub kopii dokumentów znajdujących się w tych aktach wymagają złożenia dokumentu upoważniającego do działania w danej sprawie. Dokument ten musi być wystawiony w związku i zgodnie z przepisami prawa uprawniającymi daną osobę – aplikanta radcowskiego do występowania przed sądami, organami lub instytucjami. Dokument taki wystawiony przed upływem okresu wymaganego przepisami prawa do nabycia uprawnień do zastępowania radcy prawnego nie może stanowić podstawy skutecznego działania aplikanta radcowskiego.
D. [P]owyższe stanowisko nie oznacza, że aplikant radcowski nie może mieć żadnego dostępu do dokumentów pochodzących z akt postępowania sądowego lub postępowania prowadzonego przez organy administracji lub instytucji albo że nie może dokonywać jakichkolwiek czynności związanych z tymi postępowaniami. Nie może bowiem budzić jakichkolwiek zastrzeżeń wykonywanie takich czynności w ramach wewnętrznego podziału zadań i pracy w kancelarii radcy prawnego lub w spółce z udziałem radcy prawnego przez aplikanta radcowskiego. (…) Ustawodawca zastrzega określony staż aplikacyjny jedynie w odniesieniu do uprawnień do sporządzania i podpisywania pism. (…). Ustawodawca zastrzega wymagany okres odbywania aplikacji radcowskiej tylko przy dokonywaniu czynności przed sądami, organami lub instytucjami.
E. Aplikant radcowski przed upływem 6 miesięcy aplikacji nie może w kontaktach z władzami publicznymi – w tym z organami wymiaru sprawiedliwości – w jakimkolwiek zakresie zastępować radcy prawnego. W szczególności aplikant radcowski nie może do upływu sześciu miesięcy aplikacji dokonywać czynności polegających np. na odbieraniu orzeczeń, przeglądaniu akt konkretnych spraw, dokonywaniu wypisów, zdjęć, skanów dokumentów urzędowych.
……………………………………………………………………………………………………
14) Radca prawny otrzymała pełnomocnictwo do samodzielnego reprezentowania Mocodawcy w postępowaniu cywilnym w sprawie o zapłatę przeciwko adwokatowi. Wierzytelność przysługująca Mocodawcy wynika z umowy kredytu zawartej pomiędzy Mocodawcą a adwokatem – osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą z przeznaczeniem kredytu na finansowanie działalności gospodarczej adwokata.
Czy radca prawny ma obowiązek zawiadomić Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych o fakcie udzielenia pełnomocnictwa do reprezentowania Mocodawcy w postępowaniu cywilnym w sprawie o zapłatę przeciwko adwokatowi jak również do dokonania wszelkich czynności faktycznych i prawnych zmierzających do ugodowej spłaty zadłużenia oraz wystąpienia do właściwej Izby Adwokackiej przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego? Czy radca prawny ma obowiązek wystąpić do właściwej Izby Adwokackiej przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego?
A. Zgodnie z art. 55 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…) „radca prawny, będący pełnomocnikiem w sprawie przeciwko innemu radcy prawnemu, związanej z wykonywaniem zawodu, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o przyjęciu pełnomocnictwa dziekana rady okręgowej izby radców prawnych, do której ten radca prawny należy oraz, za jego pośrednictwem, podjąć próbę polubownego załatwienia sprawy”. (…) W oparciu o wyżej wskazany przepis obowiązek informowania o przyjęciu pełnomocnictwa i próby polubownego załatwienia spraw nie dotyczy każdego przypadku występowania przeciwko osobie wpisanej na listę radców prawnych ale tylko takich przypadków, które wynikają z wykonywania zawodu radcy prawnego przez daną osobę.
B. [P]rzepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…), Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…) oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…) nie regulują kwestii zawiadomienia Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych jak również kwestii występowania do Izby Adwokackiej w przypadku przyjęcia pełnomocnictwa w sprawie przeciwko adwokatowi. Niniejsze winno prowadzić do wniosku, że skoro nigdzie nie został przewidziany takowy obowiązek to należałoby uznać, że można bezpośrednio skierować sprawę na drogę postępowania sądowego. Gdyby ustawodawca lub organy samorządu chciały przewidzieć taki obowiązek wówczas zostałoby to uregulowane wprost.
……………………………………………………………………………………………………
15.1) Czy ograniczenia zakresu przedmiotowego świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego określone w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych dotyczą także wykroczeń oraz wykroczeń skarbowych? [T]reść przepisu art. 8 ust. 6 ustawy o radcach prawnych wprowadza ograniczenie zakresu świadczenia pomocy prawnej polegającej na występowaniu w charakterze obrońcy w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe, tylko do możliwości świadczenie jej w ramach umowy cywilno-prawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce, o której mowa art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, pod warunkiem, że radca prawny nie pozostaje w ramach stosunku pracy. Ponieważ przepis art. 8 ust. 6 cyt. ustawy jest wyjątkiem w stosunku do art. 6 ust. 1 cyt. ustawy, dlatego musi być interpretowany ściśle, co oznacza, że wyłączenie, o którym mowa w art. 8 ust. 6 cyt. ustawy nie obejmuje występowania radcy prawnego w charakterze obrońcy w postępowaniu
o wykroczenia oraz wykroczenia skarbowe.
15.2) Czy radca prawny może być obrońcą w sprawach karnych pozostając w stosunku pracy, który nie jest formą świadczenia pomocy prawnej?
W przepisie (art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.) (…) jest zawarty warunek dopuszczalności świadczenia pomocy prawnej w charakterze obrońcy w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe. Dopuszczalność występowania w charakterze obrońcy jest uzależniona od spełnienia dwóch przesłanek łącznie:
– występowanie w charakterze obrońcy jest dopuszczalne w ramach wykonywania zawodu na podstawie umowy cywilno-prawnej, kancelarii radcy prawnego oraz w spółce, o której mowa w art. 8 ust. 1 cyt. ustawy,
– radca prawny nie może pozostawać w stosunku pracy. Użyte w tym przepisie pojęcie pozostawania w stosunku pracy należy rozumieć szeroko i nie może być ograniczone tylko, do stosunku pracy, jako formy świadczenia pomocy prawnej (…). [U]stawodawca wprowadza szersze ograniczenie, to znaczy wyklucza możliwość występowania radcy prawnego w charakterze obrońcy w razie pozostawania w jakimkolwiek stosunku pracy, nieobejmującego swoją treścią świadczenia pomocy prawnej. Konkludując, jakikolwiek stosunek pracy, w jakim pozostaje radca prawny, wyklucza, bez względu na jego przedmiotowy zakres, możliwość występowania w charakterze obrońcy.
15.3) Czy zatrudnienie radcy prawnego na podstawie umowy o pracę w kancelarii radcy prawnego jest wykonywaniem przez niego zawodu w formie kancelarii radcy prawnego? [R]adca prawny zatrudniony na podstawie umowy o pracę w kancelarii nie wykonuje zawodu w kancelarii, lecz w stosunku pracy.
…………………………………………………………………………………………………….
16) Czy radca prawny wykonujący zawód w formie kancelarii prawnej może prowadzić poprzez domenę internetową sklep internetowy oferujący produkty w postaci usług prawnych: 1) zakupu przez klienta określonej liczby godzin usługi prawnej na zrealizowanie zlecenia, 2) zakupu przez klienta wzoru dokumentu/pisma/umowy/rejestracji podmiotu itp., 3) zakupu przez klienta pakietu usług prawnych na określoną liczbę godzin lub za określony ryczałt itp., w ramach obowiązującego Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz pozostałych przepisów regulujących wykonywanie zawodu radcy prawnego ? Czy w ramach zakupionej usługi prawnej za pośrednictwem sklepu internetowego klient może dokonać płatności online przy pomocy takich serwisów jak paypal, dotpay, przelew24 itp.?
A. [Z]ałożenie 32 dyrektywy (2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) – Dz.U. UE.L.2000.178.1 – przyp. red.) znajduje oczywiste odniesienie do zawodu radcy prawnego.
B. Przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) statuując zasady wykonywania zawodu przewidują, że może być on wykonywany w ramach stosunku pracy, w kancelarii radcy prawnego, w oparciu o umowę cywilnoprawną albo w spółkach osobowych (art. 8 ust. 1). Ustawa nie zawiera regulacji kształtujących techniczne, czy logistyczne wymagania wykonywania zawodu w formach wskazanych w art. 8 ust. 1 ustawy. Zagadnienia te znajdują odniesienia normatywne w aktach prawa wewnętrznego samorządu zawodowego radców prawnych, w tym zwłaszcza – Kodeksie Etyki Radcy Prawnego (…) oraz Regulaminie wykonywania zawodu radcy prawnego (…).
C. [U]znać należy, że radca prawny może wykonywać usługi świadczenia pomocy prawnej posługując się narzędziami właściwymi dla prowadzenia handlu elektronicznego przy zachowaniu warunków wykonywania tej działalności określonych w przepisach powszechnie obowiązujących oraz przepisach prawa wewnętrznego uchwalanego przez samorząd radców prawnych.
D. Sposób dokonywania płatności (gotówka, przelew zwykły, przelew elektroniczny, karta płatnicza itp.) za wykonane usługi jest reglamentowany wyłącznie obowiązującymi regulacjami w zakresie rachunkowości i prawa podatkowego.
……………………………………………………………………………………………………
17.1) Czy w razie udzielenia radcy prawnemu przez klienta reprezentowanego z urzędu wytycznej, zgodnie z którą radca prawny ma podejmować czynności procesowe zgodnie z instrukcjami udzielonymi przez osobę trzecią, wskazaną przez klienta reprezentowanego z urzędu, radca prawny ma obowiązek zastosować się do takiego polecenia, a tym samym podejmować czynności procesowe, zgodnie z instrukcjami pochodzącymi od osoby trzeciej? [R]adca prawny, działający jako pełnomocnik z urzędu, ma obowiązek respektowania polecenia swojego klienta, zgodnie z którym w zakresie podejmowanych czynności procesowych ma stosować się do instrukcji osoby trzeciej, chyba że zastosowanie się przez radcę prawnego do formułowanych przez taką osobę instrukcji stanowiłoby naruszenie przez radcę prawnego obowiązujących przepisów prawa, dobrych obyczajów lub zasad etyki. Wyrażona radcy prawnemu w sposób stanowczy i jednoznaczny wola klienta stanowi przy tym wystarczającą podstawę respektowania takiego polecenia.
17.2) Czy radca prawny, działający jako pełnomocnik z urzędu może kierować się wskazówkami osoby trzeciej tylko jeśli osoba ta dysponuje pełnomocnictwem procesowym, udzielonym przez klienta reprezentowanego z urzędu?
Radca prawny nie może w szczególności uzależniać wykonania polecenia klienta od okazania przez osobę trzecią, wskazaną przez klienta, stosowanego pełnomocnictwa procesowego.
17.3) Czy dla odpowiedzi na pytanie powyżej ma znaczenie fakt, iż wskazana przez klienta reprezentowanego z urzędu osoba trzecia, została zawnioskowana w sprawie w charakterze świadka?
Dla powyższej kwestii nie ma jednocześnie znaczenia to, czy wskazana radcy prawnemu przez klienta reprezentowanego z urzędu osoba trzecia ma występować w sprawie w charakterze świadka. O ile niedopuszczalne jest bowiem kontaktowanie się radcy prawnego ze świadkiem w celu instruowania świadka co do treści składanych zeznań oraz wpływania bezpośrednio lub pośrednio na treść zeznań, jakie mają zostać złożone przez świadka, odebranie od takiej osoby informacji o sprawie oraz, na życzenie klienta, instrukcji co do działań procesowych, jakie mają zostać podjęte w toku postępowania, nie może zostać potraktowane jako prowadzące do naruszenia przepisów prawa lub etyki.
17.4) Czy radca prawny ma obowiązek działania zgodnie z wolą klienta nawet jeśli klient upiera się przy rozwiązaniu, które w ocenie radcy prawnego wydaje się dla klienta mniej korzystne niż rekomendowane przez radcę prawnego? [Z]godnie z zasadą lojalności oraz zaufania, radca prawny ma obowiązek poszanowania autonomii strony w podejmowaniu decyzji odnoszących się do jej praw i obowiązków. Jeśli w ocenie radcy prawnego planowane przez klienta działanie nie jest korzystne lub jeśli możliwe jest podjęcie innego alternatywnego działania gwarantującego lepszą ochronę interesów klienta, radca prawny powinien udzielić klientowi stosownych wyjaśnień oraz porady, z pouczeniem o konsekwencjach i ryzykach łączących się z zamierzonym przez klienta działaniem.
……………………………………………………………………………………………………
18) Czy dopuszczalne jest wytoczenie powództwa przez radcę prawnego wykonującego zawód w formie kancelarii radcy prawnego o ochronę dóbr osobistych przeciwko byłemu klientowi? Czy Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych może dokonać oceny zasadności tego powództwa?
Stan faktyczny przedstawiony przez radcę prawnego:
Klient wypowiedział radcy prawnemu wykonującemu zawód w formie kancelarii radcy prawnego umowę o obsługę prawną oraz pełnomocnictwo do reprezentowania go przed sądem przy czym w treści pism kierowanych do radcy prawnego, w związku ze złożonym oświadczeniem woli, grozi mu wytoczeniem sprawy z art. 286§1 Kodeksu karnego, sprawy o wykroczenie skarbowe oraz skierowaniem skargi na radcę prawnego do samorządu radców prawnych bezpodstawnie twierdząc, że do zawarcia umowy o obsługę prawną oraz przy udzielaniu pełnomocnictwa doszło do użycia podstępu przez radcę prawnego.
A. Na gruncie przepisów prawa powszechnie obowiązującego radca prawny ma prawo wytoczenia powództwa o ochronę dóbr osobistych, w szczególności w postaci dobrego imienia, przeciwko byłemu klientowi, przy czym prawo to nie jest związane z wykonywanym zawodem, a z posiadanym przymiotem osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych, a zatem legitymującą się zdolnością sądową i zdolnością procesową w rozumieniu wskazanych wyżej art. 64§1 i art. 65§1 Kodeksu postępowania cywilnego.
B. Odrębną kwestią od samego prawa do wytoczenia powództwa o ochronę dóbr osobistych jest ocena zasadności roszczenia. Dokonanie takiej oceny wykracza poza określone §3 Uchwały Nr 11/X/2017 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 13 stycznia 2017r. w sprawie powołania, określenia składu liczbowego oraz zakresu działania komisji stałych Krajowej Rady Radców Prawnych X kadencji (z późn. zm.) kompetencje Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych.
C. [Wskazane] jest, aby oceny zasadności roszczenia dokonał ustanowiony przez tego radcę prawnego, posiadający stosowną wiedzę lub doświadczenie w sprawach z zakresu ochrony dóbr osobistych pełnomocnik w osobie radcy prawnego lub adwokata. Radca prawny oraz adwokat legitymują się bowiem również wiedzą z zakresu etyki zawodowej, istotną dla prawidłowego prowadzenia postępowania
w sprawie. Ograniczy się w ten sposób także ryzyka związane z osobistym zaangażowaniem w sprawę radcy prawnego będącego w sporze z byłym klientem.
D. Radca prawny w procesie podejmowania decyzji w sprawie wystąpienia z powództwem przeciwko byłemu klientowi oraz w toku ewentualnego postępowania powinien mieć na względzie nie tylko przepisy prawa powszechnie obowiązującego, na jakich oparte ma być roszczenie, ale także przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych dotyczące tajemnicy zawodowej (art. 3 ust. 3 – ust. 5)
oraz postanowienia Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, w szczególności dotyczące godności zawodu (art. 11 ust. 1 i ust. 2) oraz tajemnicy zawodowej (art. 9, art. 15, art. 16, art. 17, art. 20, art. 25 ust. 1). Status zawodowy i społeczny obliguje radcę prawnego do przestrzegania podwyższonego wzorca staranności w decyzjach podejmowanych również w życiu prywatnym.
—————————————————————————————————————–
19) Czy a jeśli tak, to jaki jest zakres obowiązków radcy prawnego wpisanego na listę radców prawnych w jednej z okręgowych izb radów prawnych, wykonującego zawód na terytorium Republiki Federalnej Niemiec, jako adwokat europejski mający tam siedzibę, w przedmiocie: 1) obowiązku informacyjnego wynikającego z art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych (zawiadomienia właściwej rady okręgowej izby radców prawnych o podjęciu wykonywania zawodu i formach jego wykonywania, o adresie i nazwie kancelarii lub spółki oraz adresie dla doręczeń, a także niezwłocznego zawiadamiania o każdej zmianie tych danych), 2) obowiązku uiszczania składek członkowskich wynikającego z §1 Uchwały Nr 7/VIII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie wysokości składki członkowskiej i składki ubezpieczeniowej, zasad ich uiszczania i podziału – tekst jednolity – załącznik do Uchwały Nr 125/X/2017 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 20 października 2017r., 3) obowiązku doskonalenia zawodowego wynikającego z §14 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku – Załącznik do Uchwały Nr 103/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 grudnia 2015r. w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku – tekst jednolity: Uchwała Nr 295/X/2018 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 12 lipca 2018r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały w sprawie Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku?
A. [O]bowiązek informacyjny z art. 8 ust. 3 ustawy o radcach prawnych, nie jest ograniczony tylko do terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nie wynika to ze wskazanego przepisu, a odmienna interpretacja sprzeciwiałaby się zasadzie swobodnego przepływu usług w Unii Europejskiej. Zasady wykonywania zawodu radca prawny jest obowiązany stosować, nie tylko w Polsce, ale także i na terenie Unii Europejskiej – patrz art. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
B.Obowiązek uiszczania składki członkowskiej (…) wynika z Uchwały Nr 7/VIII/2010 z dnia 10 grudnia 2010 r w sprawie wysokości składki członkowskiej i składki ubezpieczeniowej, zasad ich uiszczania i podziału. Uchwała w §1 stwierdza, że radcowie prawni są zobowiązani do uiszczenia składki członkowskiej. Wynika z tego, że obowiązek ten jest związany z przynależnością do samorządu, a nie z wykonywaniem zawodu, co wynika z §2 cytowanej uchwały. Wykonywanie zawodu we wskazanej (…) formie, nie zrywa (…) więzów (radcy prawnego – przyp. red.) z samorządem, co oznacza, że obowiązek płacenia składki członkowskiej nie wygasa, ale trwa nadal.
C. Obowiązek radcy prawnego dbania o rozwój zawodowy wynika z art. 14 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, zaś obowiązek udziału w szkoleniach zawodowych wynika z art. 14 ust. 2 tego Kodeksu. Zasady wypełniania tego obowiązku precyzuje Regulamin będący załącznikiem do Uchwały Nr 103 /IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych. Z treści tych przepisów, wynika, że obowiązek doskonalenia zawodowego radcy prawnego jest związany z przynależnością do zawodu, do bycia radcą prawnym, a nie zależy od konkretnej formy wykonywania zawodu. (…) Wskazana (…) forma wykonywania zawodu nie zwalnia, w świetle Regulaminu, co do zasady i co do zakresu, z obowiązku doskonalenia zawodowego. Z uwagi na szczególne okoliczności wykonywania zawodu, będzie mieć zastosowanie §8 a także §10 ust. 2 Regulaminu.
D. [Z] uwagi na to, że przedmiotem wniosku był zakres obowiązku radcy prawnego, wpisanego na listę radców prawnych w jednej z okręgowych izb radów prawnych, wobec samorządu tej izby, okoliczność, że radca prawny wykonuje bądź zamierza wykonywać zawód w Niemczech, nie uzasadniał zastosowania dla oceny tych praw, prawa niemieckiego. Wyłącznym właściwym prawem dla ocen obowiązków radcy prawnego, w sytuacji przedstawionej we wniosku jest prawo polskie, czyli ustawa o radcach prawnych z dnia 6 lipca 1982 r. oraz wydane na jej podstawie akty prawa samorządowego.
……………………………………………………………………………………………………
20) Czy w przypadku zakończenia wykonywania zawodu w formie kancelarii radcy prawnego i kontynuowania wykonywania zawodu w formie umów cywilnoprawnych radca prawny:
1) może doprowadzić do końca sprawy sądowe będące w toku, prowadzone na rzecz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (faktury zostały wystawione, wynagrodzenie zostało zapłacone, a podatki, w tym VAT odprowadzone);
2) może doprowadzić do końca sprawy sądowe będące w toku prowadzone na rzecz osób fizycznych (wynagrodzenie poprzez kasę fiskalną zostało zapłacone, a podatki, w tym VAT odprowadzone);
3) może doprowadzić do końca sprawy sądowe będące w toku prowadzone z „urzędu”?
A. Pełnienie czynności pełnomocnika w postępowaniu cywilnym nie jest (…) uzależnione od tego w jakiej formie spośród wskazanych w art. 8 ust. 1 URP radca prawny wykonuje zawód. (…). [Z]aprzestanie przez radcę prawnego wykonywania zawodu w jednej formie i kontynuowanie wykonywania zawodu w innej formie nie wywiera jakichkolwiek bezpośrednich skutków dla relacji radcy prawnego z mocodawcą, który udzielił mu pełnomocnictwa do zastępowania i reprezentowania go w procesie cywilnym.
B. Stosownie do przepisów KERP, stosunki pomiędzy klientem a radcą prawnym powinny być oparte na zaufaniu (art. 45). Zatem w przypadku likwidowania kancelarii radca prawny winien o tym powiadomić klientów i to niezależnie od tego, czy likwidacja wiąże się z zaprzestaniem wykonywania przezeń zawodu, czy tylko ze zmianą lub ograniczeniem wcześniejszych form wykonywania działalności. Ewentualna w takim przypadku rezygnacja z prowadzenia sprawy (rozwiązanie umowy, wypowiedzenie pełnomocnictwa) uwzględniać winna postanowienie art. 47 KERP i art. 94§2 KPC.
C. [N]ie istnieją przeszkody prawne, aby radca prawny, który podjął się prowadzenia spraw sądowych w postępowaniu cywilnym na podstawie umów zawieranych w okresie wykonywania zawodu w kancelarii radcy prawnego, a następnie zlikwidował tę kancelarię, kontynuował czynności zastępcy procesowego aż do zakończenia tych postępowań. Kwestia ta winna być przedmiotem stosownego porozumienia między radcą prawnym a jego mocodawcą.
……………………………………………………………………………………………………
21) Czy radca prawny może podjąć się wykonywania czynności zawodowych bez umowy zawartej w formie pisemnej, a jedynie w oparciu o ustne zlecenie?
A. Z (…) przepisów (art. 43 KERP i §3 ust. 1 RWZRP – przyp. red.) nie wynika (…) bezwzględny obowiązek każdorazowego zawierania przez radcę prawnego z klientem umowy w formie pisemnej, choć niewątpliwie taka forma umowy pozwala na najpełniejszą realizację wymogów KERP i Regulaminu w zakresie obowiązku określenia warunków wykonywania usługi i jej zakresu oraz wynagrodzenia. Nie mniej jednak nie można wykluczyć sytuacji, w której warunki te zostaną w jasny i niebudzący wątpliwości sposób ustalone w innej formie. Regulamin jednak preferuje formę pisemną jako najlepiej zabezpieczającą realizację ww. wymogów. Forma ustna powodować może bowiem trudności dowodowe.
B. [F]orma pisemna pełnomocnictwa nie zawsze jest obligatoryjna. Zgodnie z art. 89 § 2 k.p.c. w toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.
C. [R]adca prawny może działać na podstawie ustnego zlecenia z tym jednak zastrzeżeniem, że wszystkie ww. wymagania w zakresie określenia warunków świadczenia pomocy prawnej zostaną spełnione. Spełnienie tych warunków w najpełniejszy sposób zabezpiecza zaś forma pisemna umowy.
……………………………………………………………………………………………………
22) Zalecenia dla radców prawnych w zakresie stosowania jako formy kontaktu z klientami wideokonferencji.
A. Obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej oznacza konieczność zapewnienia środków technicznych mających zabezpieczyć przed jej ujawnieniem, w szczególności dostępem do wideokonferencji osób nieuprawnionych (niepowołanych).
B. W przypadku organizacji wideokonferencji przez radcę prawnego zalecić należy dołożenie przez radcę prawnego staranności wymaganej od profesjonalisty w zakresie zapewnienia narzędzia posiadającego zabezpieczenia chroniące przed dostępem osób nieuprawnionych do wideokonferencji, ujawnieniem jej przebiegu, czy możliwości odtworzenia jej przebiegu, przy czym w przypadku braku wystarczającej wiedzy w tym zakresie – skorzystanie z pomocy osoby dysponującej specjalistyczną wiedzą w tym zakresie.
C. W przypadku organizacji wideokonferencji przez klienta radca prawny powinien uprzedzić go o możliwych ryzykach związanych z używaniem tego narzędzia oraz o konieczności wyboru odpowiednich zabezpieczeń.
D. W przypadku utrwalenia wideokonferencji na nośniku informacji należy postępować z nim zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminie wykonywania zawodu radcy prawnego.
E. Ponadto Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych uznaje za zasadne systematyczne zapoznawanie się radców prawnych z zaleceniami i rekomendacjami właściwych organów i jednostek organizacyjnych administracji państwowej dotyczącymi pracy zdalnej z wykorzystaniem środków komunikacji na odległość oraz rozważenie stosowania się do nich. Tytułem przykładu wskazać można na porady Urzędu Ochrony Danych Osobowych dotyczące ochrony danych osobowych podczas pracy zdalnej z dnia 17 marca 2020r. (Ochrona danych osobowych podczas pracy zdalnej, https://uodo.gov.pl/pl/138/1459, zamieszczone także na stronie internetowej Krajowej Izby Radców Prawnych: /wp-content/uploads/2020/03/ochrona-danych-osobowych-podczas-pracy-zdalnej.pdf).
……………………………………………………………………………………………………
1) świadczenie przez radcę prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę przez spółkę holdingową pomocy prawnej na rzecz spółek bezpośrednio zależnych lub pośrednio zależnych,
2) świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę przez daną spółkę bezpośrednio zależną na rzecz innych spółek zależnych lub spółki holdingowej
– przy założeniu, że świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego, o którym wyżej mowa odbywałoby się bez jakiejkolwiek umowy łączącej radcę prawnego ze spółką będącą beneficjentem pomocy prawnej, jak również bez wynagradzania radcy prawnego przez spółkę będącą beneficjentem pomocy prawnej?
3) powierzenie przedstawicielowi spółki holdingowej uprawnienia do wskazywania radcy prawnego związanego stosunkiem pracy z dowolną spółką z grupy kapitałowej, który miałby udzielić pomocy prawnej na rzecz danej spółki zależnej lub na rzecz spółki holdingowej?
A. [I]stotą zawodu radcy prawnego jest świadczenie pomocy prawnej. (…). Przepisy ustawy o radcach prawnych na zasadzie numerus clausus kształtują katalog dopuszczalnych form wykonywania zawodu radcy prawnego. (…). [N]ie jest dopuszczalne świadczenie pomocy prawnej w formie spółki kapitałowej.
B. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 lutego 2008 r. (sygn. akt III CSK 245/07) wyraźnie wykluczył możliwość świadczenia przez radców prawnych pomocy prawnej na rzecz klientów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. (…) Pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy bez wątpienia zastosować można w całej rozciągłości do problematyki świadczenia przez radców prawnych zatrudnionych w spółce holdingowej pomocy prawnej na rzecz innych spółek należących do holdingu.
C. [R]adca prawny nie może podjąć się wykonywania usług pomocy prawnej bez umowy zawartej z klientem.(…). Klientem radcy prawnego jest zgodnie z przepisem art. 5 pkt 4) KERP każdy, na rzecz kogo radca prawny świadczy pomoc prawną. Skoro zaś pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę interesów prawnych podmiotów, na których rzecz jest wykonywana to oczywiste staje się, że interes prawny, który ma być chroniony poprzez należycie wykonywane przez radcę prawnego czynności zawodowe musi być interesem prawnym samego klienta a nie jakiejkolwiek osoby trzeciej, choćby powiązanej z klientem.
D. Sytuacja, w której radca prawny świadczy pomoc prawną bez umowy z klientem (podmiotem, na rzecz którego świadczona jest pomoc prawna), nie tylko narusza art. 3 Regulaminu (wykonywania zawodu radcy prawnego – przyp. red.) ale prowadzi do szeregu naruszeń przepisów Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, jak również do naruszenia art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.
Radca prawny świadczący pomoc prawną na rzecz innych podmiotów prawa, z którymi nie wiąże go umowa o pracę lub umowa o świadczenie pomocy prawnej znalazłby się bez wątpienia w sytuacji przynajmniej zagrażającej w istotnym stopniu jego niezależności. Sytuacja taka mogłaby również podważać zaufanie do radcy prawnego. Wykonywanie czynności zawodowych zorganizowanych w ten sposób godziłoby w godność zawodu a ponadto byłoby sprzeczne z zasadą lojalności wyrażoną w art. 8 KERP.
Niezwykle istotne jest uwzględnienie w kontekście przedstawionych zagadnień problemowych zasady unikania konfliktu interesów. Przede wszystkim jednak naruszone zostałyby zasady wyrażone w przepisach art. 25 i art. 26 KERP.
E) W świetle (…) przepisów powszechnie obowiązującego prawa oraz wydanych na podstawie upoważnień ustawowych przepisów prawa samorządowego, nie może (…) być wątpliwości, że:
1) radca prawny zatrudniony w ramach umowy o pracę przez spółkę holdingową nie może świadczyć pomocy prawnej na rzecz spółek bezpośrednio lub pośrednio zależnych od spółki holdingowej;
2) radca prawny zatrudniony w ramach umowy o pracę przez spółkę bezpośrednio zależną nie może świadczyć pomocy prawnej ani na rzecz spółki holdingowej ani też na rzecz innych spółek zależnych;
– jeżeli nie jest związany więzią prawną z należycie reprezentowanym beneficjentem pomocy prawnej oraz z zastrzeżeniem zakazu podejmowania działań i czynności w przypadku konfliktu interesów.
F. [B]ezprzedmiotowe staje się zajęcie stanowiska w sprawie dopuszczalności powierzenia osobie działającej w ramach spółki holdingowej uprawnień do wskazywania konkretnego radcy prawnego zatrudnionego przez spółkę zależną do świadczenia pomocy prawnej na rzecz spółki holdingowej lub innej spółki zależnej. Skoro bowiem samo świadczenie pomocy prawnej w takich warunkach jest niedopuszczalne, to nie sposób dyskutować o trybie powierzania radcy prawnemu świadczenia takiej pomocy prawnej.
G. [W]ypada przypomnieć, że z Kodeksu Etyki Radcy Prawnego wynika norma, zgodnie z którą radca prawny nie może naruszać zasad etyki zawodowej i niewłaściwie wywiązywać się z obowiązków zawodowych w celu spełnienia oczekiwań klienta lub osób trzecich (art. 7 ust. 3 KERP).
……………………………………………………………………………………………………
24) Zalecenia dla radców prawnych w zakresie stosowania jako formy kontaktu z klientami przy wykonywaniu czynności zawodowych poczty elektronicznej (electronic mail).
A. Obowiązek przestrzegania tajemnicy zawodowej oznacza konieczność zapewnienia środków technicznych i organizacyjnych mających zabezpieczyć przed jej ujawnieniem, w szczególności dostępem do poczty elektronicznej osób nieuprawnionych (niepowołanych). Zalecić należy okresowe przeglądy zasobów poczty elektronicznej radcy prawnego oraz trwałe usuwanie wiadomości, w tym załączników, których archiwizacja w skrzynce pocztowej nie jest niezbędna albo istnieje obowiązek ich usunięcia.
B. W przypadku korzystania przez radcę prawnego z poczty elektronicznej zalecić należy dołożenie przez radcę prawnego staranności wymaganej od profesjonalisty w zakresie zapewnienia narzędzia posiadającego zabezpieczenia chroniące przed dostępem osób nieuprawnionych do poczty elektronicznej, ujawnieniem wiadomości, w tym dokumentów, przekazywanych przy jej wykorzystaniu, czy możliwości odtworzenia tych wiadomości, w tym dokumentów, przy czym w przypadku braku wystarczającej wiedzy w tym zakresie – skorzystanie z pomocy osoby dysponującej specjalistyczną wiedzą w tym zakresie.
C. W przypadku korzystania z poczty elektronicznej przez klienta radca prawny powinien uprzedzić go o możliwych ryzykach związanych z używaniem tego narzędzia oraz o konieczności wyboru odpowiednich zabezpieczeń.
D. W przypadku utrwalenia wiadomości, w tym dokumentów, przekazywanych z wykorzystaniem poczty elektronicznej na nośniku informacji należy postępować z nim zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego oraz Regulaminie wykonywania zawodu radcy prawnego.
E. Ponadto Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych uznaje za zasadne systematyczne zapoznawanie się radców prawnych z zaleceniami i rekomendacjami właściwych administratorów poczty elektronicznej dotyczącymi zasad korzystania z tego narzędzia, w tym zasad bezpieczeństwa, oraz rozważenie stosowania się do nich.
……………………………………………………………………………………………………
25) Czy radca prawny może uczestniczyć w komisji antymobbingowej powołanej przez pracodawcę rozpoznającej skargę radcy prawnego na zachowanie innego radcy prawnego?
A. [D]la określenia właściwego zachowania należy mieć na uwadze regulacje prawne wynikające z:
1) 6 ust. 1 i art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…), zgodnie z którymi, mimo niezamkniętego charakteru katalogu czynności świadczenia pomocy prawnej, wątpliwym jest zasadność włączenia przez pracodawcę radcy prawnego w skład komisji antymobbingowej. Czym innym jest bowiem pomoc prawna dla pracodawcy związana z ustaleniami, ocenami i wynikami prac takiej komisji, a czym innym jest udział w pracach takiej komisji, tym bardziej że praca w takiej komisji ma dotyczyć konfliktu pomiędzy radcami prawnymi, zatrudnionymi w tej samej jednostce. Radca prawny wskazując na te regulację winien rozważyć zgłoszenie swojemu pracodawcy postulatu wyłączenia go z prac tej komisji. Wszyscy troje radcowie prawni winni wskazać kierownikowi jednostki na zasadność włączenia do tej sprawy właściwej okręgowej izby radców prawnych (wizytatorów powołanych przez radę). Specyfika pracy takiej komisji, wynikająca z jej kolegialnego charakteru, co niewątpliwie wpływa na procedurę podejmowania decyzji, pozostaje w sprzeczności z istotą zawodu radcy prawnego, w którym świadczenie pomocy prawnej dokonywane jest zawsze pod nazwiskiem konkretnego, możliwego do zidentyfikowania radcy prawnego. Wpływa to z kolei na wiele aspektów, jak choćby indywidualnej odpowiedzialności za merytoryczną poprawność wyrażanych przez radcę prawnego poglądów i stanowisk prawnych, jak i dokonywanych przez niego działań prawnych. Nadto jak wskazuje drugi przywołany przepis – radcy prawnemu nie wolno polecać wykonania czynności wykraczających poza zakres pomocy prawnej.
2) 7 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego – określającego niezależność radcy prawnego, gwarantującej zachowanie wartości naczelnych, art. 10 KERP – zasady unikania konfliktu interesów, art. 27 pkt 4 KERP – ograniczeń przy wykonywaniu czynności zawodowych na rzecz tego samego klienta (mimo wskazanych różnych komórek organizacyjnych), art. 50 KERP – konieczności przestrzegania zasad lojalności i koleżeństwa oraz art. 52 ust. 2 KERP wskazującego radcy prawnemu właściwego adresata dla złożenia skargi na innego radcę prawnego. Zdaniem Komisji w opisanym przypadku nie zachodziłyby uprawnienia przewidziane art. 52 ust. 3 KERP.
Reasumując powyższe – należy wskazać na brak dostatecznych przesłanek dopuszczających udział radcy prawnego w pracach wskazanej komisji wewnętrznej.
……………………………………………………………………………………………………
26) Czy dopuszczalne jest świadczenie pomocy prawnej na rzecz spółek zależnych w ramach modelu rozwiązań organizacyjno-prawnych opierającego się na następujących założeniach:
1) radcowie prawni zatrudnieni są na podstawie umów o pracę przez spółkę akcyjną będącą spółką dominującą;
2) spółka dominująca ma zawarte porozumienia ze spółkami zależnymi określające zasady zapewnienia tzw. ładu korporacyjnego w obrębie grupy kapitałowej, w skład której spółki te wchodzą;
3) radcowie prawni zatrudnieni w spółce dominującej mają świadczyć pomoc prawną na rzecz spółek zależnych w ramach umowy o pracę zawartej ze spółką dominującą, przy czym w założeniu modelowym możliwe jest też świadczenie pomocy prawnej na rzecz spółki dominującej, tj. na rzecz pracodawcy;
4) podstawę świadczenia przez radców prawnych pomocy prawnej na rzecz spółek zależnych mają stanowić umowy zawierane z poszczególnymi spółkami zależnymi;
5) umowy zawierane przez radców prawnych ze spółkami zależnymi regulować mają warunki świadczenia pomocy prawnej na rzecz spółek zależnych;
6) spółki zależne nie są zobowiązane do wynagradzania radców prawnych świadczących pomoc prawną na ich rzecz w oparciu o powyższe założenia.
A. [W]ykonywanie zawodu przez radcę prawnego w wyżej opisanym modelu, uwzględniającym specyfikę funkcjonowania grupy kapitałowej, nie stanowi co do zasady naruszenia przepisów regulujących wykonywanie zawodu radcy prawnego.
B. Świadczenie pomocy prawnej na rzecz spółek będących członkami grupy kapitałowej było przedmiotem stanowiska Komisji (Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.) z dnia 17 czerwca 2020 r. (SK-17.06.2020-TG – przyp. red.). Komisja podtrzymuje stanowisko, zgodnie z którym świadczenie pomocy prawnej na rzecz podmiotu, z którym radca prawny nie jest związany jakimkolwiek stosunkiem umownym narusza zarówno przepisy ustawy o radcach prawnych, jak i przepisy prawa samorządowego, tj. Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, jak również Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego oraz, że zachowanie radcy prawnego polegające na polecaniu innemu radcy prawnemu świadczenia pomocy prawnej w sytuacji, gdy stanowiłoby to naruszenie przepisów obowiązującego prawa oraz norm etycznych mogłoby zostać uznane za przejaw nielojalności w stosunku do radcy prawnego, który miałby świadczyć pomoc prawną w takich warunkach, wskutek czego radca prawny oferujący lub polecający innemu radcy prawnemu świadczenie pomocy prawnej z naruszeniem przepisów obowiązującego prawa i zasad etyki radcy prawnego, sam naraża się na odpowiedzialność dyscyplinarną.
W tym wypadku jednak mamy do czynienia z odmiennie sformułowanym zagadnieniem.
C. Zdaniem Komisji nie jest sprzeczne z przepisami regulującymi wykonywanie zawodu radcy prawnego, świadczenie pomocy prawnej przez radców prawnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę przez spółkę akcyjną będącą spółką dominującą w stosunku do innych spółek należących do tej samej grupy kapitałowej (spółek zależnych) w sytuacji, gdy radców prawnych wiążą z tymi spółkami zależnymi umowy (cywilnoprawne) regulujące zakres pomocy prawnej, terminy i warunki jej wykonywania z zastrzeżeniem, iż jednym z warunków takich umów jest postanowienie, że spółka zależna nie płaci na rzecz radców prawnych wynagrodzenia za świadczone usługi prawne, gdyż wynagrodzenie takie wypłacane jest przez spółkę dominującą zgodnie z warunkami umowy o pracę zawartej z danym radcą prawnym.
D. Realizacja w praktyce założeń organizacyjnych systemu świadczenia pomocy prawnej na warunkach określonych we wniosku stanowiącym podstawę niniejszego stanowiska Komisji wymaga starannej analizy obszarów ryzyka prawnego, zarówno w zakresie prawa podatkowego, jak i w zakresie prawa prywatnego a w szczególności prawa pracy i prawa cywilnego.
E. Konieczne jest uwzględnienie zagrożenia związanego z tym, że przynajmniej potencjalnie świadczenie pomocy prawnej na rzecz szeregu podmiotów pozostających w tej samej grupie kapitałowej, może stwarzać ryzyko naruszenia podstawowych zasad i wartości zawodu radcy prawnego takich jak zasada lojalności, zasada unikania konfliktu interesów, obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej oraz zasada niezależności. Radca prawny, który miałby świadczyć pomoc prawną w warunkach występowania takiego zagrożenia, powinien zgodnie z art. 26 ust. 2 KERP wyłączyć się z prowadzenia danej sprawy lub ze świadczenia pomocy prawnej w konkretnej sprawie.
……………………………………………………………………………………………………
27) Czy radca prawny może zmienić zatrudnienie u klienta na podstawie umowy o pracę na zatrudnienie na podstawie umowy cywilnoprawnej ? Czy proponowane postanowienia umowy cywilnoprawnej w zakresie wynagrodzenia nie naruszają art. 36 ust. 3 KERP?
Radca prawny poinformował Komisję Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych o wybranych postanowieniach umowy. W szczególności wskazał, że w części dotyczącej wynagrodzenia przewidziano miesięczne wynagrodzenie w formie ryczałtu, a nadto w postanowieniach dotyczących „kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym oraz w innych postępowaniach” przewidziano, że wspomniane wyżej wynagrodzenie ryczałtowe nie obejmuje „(…) kosztów zastępstwa procesowego w zasądzonych przez sąd oraz przyznanych przez organy egzekucyjne w prowadzonych sprawach. Koszty te przysługują wykonawcy w całości, po wyegzekwowaniu ich od dłużnika, przy czym w pierwszej kolejności środki ściągnięte lub zapłacone przez dłużnika będą zaliczane przez zamawiającego na pokrycie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa.” [przyp. red.]
A. Zastąpienie umowy o pracę radcy prawnego umową cywilnoprawną nie może być co do zasady traktowane jako naruszenia przepisów art. 22§12 Kodeksu pracy, gdyż na gruncie ustawy o radcach prawnych wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, doznaje daleko idących ograniczeń. W istotnych dla niezależności i samodzielności radcy prawnego sprawach, czyli merytorycznej stronie świadczonych przez radcę prawnego obowiązków pracowniczych radca prawny nie jest związany poleceniem pracodawcy.
B. Przedstawione projektowane postanowienia umowy, w części dotyczącej ustalenia wynagrodzenia z tytułu kosztów zastępstwa przed sądami i w postępowaniach egzekucyjnych zostały sformułowane z naruszeniem zasad wynikających z art. 36 KERP, a przyjęcie takich postanowień umownych skutkować może odpowiedzialnością dyscyplinarną radcy prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
28) Radca prawny przedstawił następujące zagadnienie:
- Zarząd Spółki kapitałowej zamierza wprowadzić w wewnętrznych regulaminach dla radców prawnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę służbowy wymóg podejmowania czynności polegających na składaniu pism / podejmowaniu czynności procesowych minimum co trzy miesiące. W tym zakresie Koordynator Zespołu Radców Prawnych będzie dokonywał kontroli akt prowadzonych spraw sądowych . Zarząd zakłada, że jeżeli od 3 miesięcy radca nie podjął czynności, składając np. pismo procesowe, możliwe jest obniżenie jego oceny pracowniczej kwartalnej i pozbawienie części dodatkowego wynagrodzenia wypłacanego kwartalnie. Kontroli i oceny będzie dokonywał Kierownik Biura Prawnego, któremu powierzono funkcję Koordynatora Zespołu Radców Prawnych lub funkcjonujący w strukturze jego zastępca.
W treści złożonego pisma radca prawny zamieścił następujące pytania do powyżej opisanego zagadnienia:
- Czy dozwolone jest ocenianie przez radcę prawnego, który jest Koordynatorem w rozumieniu ustawy o radcach prawnych, innych radców na podstawie ww. kryteriów ?
- Czy radcę prawnego przy wykonywaniu zastępstwa procesowego wiążą wewnętrzne terminy pracodawcy w zakresie częstotliwości składania w trakcie toczących się spraw pism procesowych ?
- Czy radcę prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o prace wiążą jedynie terminy prawa procesowego i materialnego przy świadczeniu pomocy prawnej i uchybienie jedynie tych terminów w prowadzonych na bieżąco sprawach procesowych cywilnych, egzekucyjnych, ,karnych lub administracyjnych może stanowić podstawę negatywnej oceny pracy radcy prawnego ?
- Czy kontrola prowadzenia spraw sądowych procesowych cywilnych , egzekucyjnych, karnych lub administracyjnych przez radcę prawnego może dotyczyć zachowania terminów prawa procesowego i prawa materialnego ?
Radca prawny opisał również następujące zagadnienie:
Zarząd Spółki chciałby powierzyć jak najszerszy wachlarz uprawnień Koordynatorowi Zespołu Radców Prawnych i jego zastępcy, dlatego Koordynator będzie zatrudniony na stanowisku Kierownika Biura Prawnego, a inny radca prawny na stanowisku Zastępcy Kierownika Biura Prawnego .Zgodnie jednak z Regulaminem Organizacyjnym, Członek Zarządu Spółki sprawuje bezpośredni nadzór nad Koordynatorem Zespołu Radców Prawnych i jest bezpośrednio przełożonym każdego z zatrudnionych radców prawnych.
W spółce zostały wprowadzone oceny kwartalne wszystkich pracowników. Spółka planuje, że od kwartalnej oceny pracownika będzie przysługiwało odwołanie do bezpośredniego przełożonego osoby dokonującej oceny pracy radcy prawnego. Koordynator Zespołu Radców Prawnych nie zamierza oceniać radców prawnych zatrudnionych w Spółce osobiście i ma zamiar w ramach delegowania kompetencji, upoważnić swojego zastępcę do dokonywania oceny pracy zawodowej każdego radcy prawnego raz na kwartał, który formalnie nie jest Koordynatorem w rozumieniu ustawy o radcach prawnych. Jeżeli radca prawny nie będzie zadowolony z oceny pracowniczej, może złożyć zgodnie z regulaminem odwołanie do bezpośredniego przełożonego osoby dokonującej oceny. W związku z delegacją obowiązków w zakresie dokonywania oceny pracowniczej na zastępcę kierownika (zastępcę Koordynatora) jego bezpośrednim przełożonym jest Koordynator (kierownik biura). Tym samym zasadność odwołania od oceny dokonanej przez zastępcę koordynatora oceniać będzie Koordynator. Jednocześnie zgodnie z ustawą o radcach prawnych i regulaminem Organizacyjnym bezpośrednim przełożonym każdego z radców prawnych w tym koordynatora i jego zastępcy jest członek zarządu spółki.
Do powyższego zagadnienie sformułował następujące pytania:
- Czy oceny pracowniczej tego rodzaju można dokonywać poprzez osobę Koordynatora Zespołu Radców Prawnych lub pomimo obecności tego pierwszego, przez innego radcę prawnego będącego jego zastępcą?
- Czy bezpośrednim przełożonym radcy prawnego może być na potrzeby odwołania od oceny pracowniczej, ktoś inny, niż członek zarządu spółki?
- Czy zasadność odwołania od oceny kwartalnej pracy radcy prawnego powinien dokonywać Koordynator Zespołu Radców Prawnych (jako bezpośredni przełożony osoby dokonującej oceny, czyli swojego zastępcy), czy członek zarządu spółki, któremu według Regulaminu Organizacyjnego podlega bezpośrednio każdy radca prawny?
- Czy w spółce kapitałowej osoba bezpośrednio przełożoną dla radcy prawnego może być inny radca prawny, któremu powierzono zadanie koordynatora, czy musi to być prezes zarządu lub członek zarządu?
- Czy powierzenie przez koordynatora dokonywania oceny pracowniczej swojemu zastępcy pozwala na uznanie w razie odwołania od wyników oceny, że odwołanie może być rozpoznawane prze bezpośredniego przełożonego zastępcy koordynatora, czyli koordynatora (w strukturze na stanowisku kierownika)?
Dodatkowo radca prawny zadał następujące pytania:
- Czy radca prawny, który nie zgadza się z oceną pracowniczą (w ramach której oceną cząstkową jest ocena spraw sądowych, powinien mieć zapewnione przez pracodawcę bezwzględne prawo do wniesienia odwołania do członka zarządu sprawującego bezpośredni nadzór nad Koordynatorem Zespołu Radców Prawnych wydającym przedmiotową ocenę pracowniczą ? Czy pracodawca może delegować te uprawnienia do Kierownika Biura – będącego Koordynatorem Zespołu Radców Prawnych?
- Czy w świetle ustawy o radcach prawnych i Kodeksu Etyki dopuszczalne będzie wprowadzenie do regulaminu Biura Prawnego uprawnienia dla Koordynatora Zespołu Radców Prawnych prawa ocen, czy w sprawie cywilnej prowadzonej przez innego radcę prawnego będącego pełnomocnikiem procesowym, zasadne jest wniesienie apelacji, skargi kasacyjnej od prawomocnego wyroku Sądu II instancji ? Czy w przypadku opinii o braku zasadności wnoszenia skargi kasacyjnej wydanej przez radcę prawnego prowadzącego sprawę, jako pełnomocnik procesowy ustanowiony w sprawie przez Spółkę, Koordynator może zmienić decyzję wyrażoną w opinii prawnej wydając polecenie służbowe wniesienia skargi kasacyjnej?
A. Nie jest dozwolone ocenianie przez radcę prawnego, który jest koordynatorem zespołu radców prawnych w rozumieniu art. 9 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, innych radców prawnych wchodzących w skład tego zespołu, w szczególności na podstawie takiego kryterium oceny, jak składanie pism w prowadzonych sprawach sądowych nie rzadziej niż co trzy miesiące. Dokonywanie takich ocen stanowiłoby naruszenie art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych, art. 41 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz §12 ust. 1 i 2 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego w związku z art. 14 ustawy o radcach prawnych oraz art. 7 ust. 2 i 3 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Powyższa konstatacja dotyczy również odpowiednio radcy prawnego, któremu powierzono obowiązki nieprzewidzianego w ustawie o radcach prawnych zastępcy koordynatora zespołu radców prawnych.
B. Radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu przez niego czynności zastępstwa procesowego nie wiążą wewnętrzne terminy pracodawcy w zakresie częstotliwości składania pism procesowych w trakcie toczących się spraw sądowych. Radca prawny związany jest jedynie terminami wynikającymi z przepisów prawa powszechne obowiązującego mających zastosowanie w prowadzonych sprawach, m.in. określonych w ustawie z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021r. poz. 1805 z póżn. zm.)(dalej: K.p.c.). W szczególności zwrócić należy uwagę na postanowienia Rozdziału 2a Organizacja postępowania (art. 2051 i nast. Kpc), w tym na przepis art. 2053§1 i §5 K.p.c., zgodnie z którymi w uzasadnionych przypadkach, w szczególności w sprawach zawiłych lub obrachunkowych, przewodniczący może zarządzić wymianę przez strony pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, terminy, w których pisma należy złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione, przy czym przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego z uchybieniem terminu albo bez zarządzenia.
C. Kontrola pracodawcy może dotyczyć zachowania przez zatrudnionego radcę prawnego terminów wynikających z przepisów prawa procesowego i prawa materialnego. Ich uchybienie skutkować może bowiem ujemnymi skutkami dla pracodawcy. Radca prawny zaś, niezależnie od obowiązków pracowniczych wynikających w szczególności z art. 100 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2020r. poz. 1320 z późn. zm.), w tym sumiennego i starannego wykonywania pracy (§1) oraz dbania o dobro zakładu pracy i ochronę jego mienia (§2 pkt 4)) zobowiązany jest w relacjach z pracodawcą w szczególności do przestrzegania art. 6, 8, 12 ust.1, 44, 45 i 47 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.(…)
W ramach dokonywania kontroli, o której mowa wyżej uwzględnienia wymagają przepisy art. 16 ust.1 oraz art. 221 ustawy o radcach prawnych, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący, w tym także pracodawcę będącego spółką kapitałową.
D. Pracodawca, organizując pracę w jednostce organizacyjnej (zakładzie pracy), może ustalić priorytetowy charakter spraw sądowych, czy administracyjnych, w których radca prawny jest pełnomocnikiem, w szczególności w taki sposób, że w przypadku otrzymania wezwania z sądu lub organu administracji publicznej radca prawny zobowiązany jest w pierwszej kolejności do dokonania określonych w wezwaniu czynności, z uwzględnieniem wyznaczonych przez sąd lub organ administracji publicznej terminów (przy zachowaniu ich kolejności od najkrótszego do najdłuższego w przypadku otrzymania kilku wezwań w tym samym czasie) przy odłożeniu wykonywanych w tym czasie czynności zawodowych w innych zleconych sprawach, do czasu sporządzenia odpowiedzi na wezwanie sądu lub organu administracji publicznej. Pracodawca ma przy tym obowiązek uwzględnienia w szczególności postanowień art. 14 ustawy o radcach prawnych, a także związanie radcy prawnego obowiązkiem przestrzegania Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, stosownie do postanowień art. 3 ust. 2 ustawy o radcach prawnych.
E. Oceny pracy zawodowej radcy prawnego dokonywać może wyłącznie kierownik jednostki organizacyjnej, w której zatrudniony jest radca prawny, po obligatoryjnym zasięgnięciu opinii radcy prawnego wskazanego przez radę okręgowej izby radców prawnych. Do kontroli i oceny wykonywania zawodu przez radcę prawnego jest uprawniona rada okręgowej izby radców prawnych, przy czym kontrolę przeprowadzają i oceny dokonują wizytatorzy powołani przez radę spośród radców prawnych. (art. 16 ust. 1 i art. 221 o radcach prawnych). Zamierzając dokonać oceny pracy zawodowej radcy pranego kierownik jednostki organizacyjnej powinien zwrócić się z wnioskiem o opinię do rady okręgowej izby radców prawnych w okręgowej izbie radców prawnych, której ten radca prawny jest członkiem. Powyższe reguły mają charakter bezwzględnie obowiązujący, w tym także pracodawcę będącego spółką kapitałową.
F. Ustawa o radcach prawnych nie przewiduje innych zasad oceny pracy zawodowej radcy prawnego od wskazanych w pkt E powyżej, w szczególności nie przewiduje powierzenia przez kierownika jednostki organizacyjnej dokonywania oceny pracy zawodowej radcy prawnego jakiejkolwiek innej osobie w ramach struktury organizacyjnej jednostki, a w konsekwencji odwołania do kierownika jednostki organizacyjnej od oceny pracy zawodowej radcy prawnego dokonanej przez taką osobę. Przyjęcie opisanych rozwiązań organizacyjnych stanowiłoby naruszenie art. 9 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, który ma charakter bezwzględnie obowiązujący, w tym także pracodawcę będącego spółką kapitałową.
G. Radcy prawnemu nie zgadzającemu się z oceną pracy zawodowej dokonanej przez kierownika jednostki organizacyjnej, w której jest zatrudniony, dokonaną po uprzednim zasięgnięciu opinii radcy prawnego wskazanego przez właściwą radę okręgowej izby radców prawnych, przysługują roszczenia przewidziane w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.
H. Radca prawny, któremu powierzono wniesienie apelacji, czy skargi kasacyjnej, w przypadku oceny co do niezasadności lub niecelowości ich złożenia powinien niezwłocznie poinformować o tym pracodawcę, w szczególności w takim czasie, aby umożliwić pracodawcy skorzystanie z pomocy prawnej innej osoby (art. 44 ust. 3 w związku z art. 47 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego). Radca prawny pełniący funkcję koordynatora zespołu radców prawnych, który nie podziela opinii radcy prawnego co do niezasadności wniesienia środka odwoławczego nie ma prawa wydać polecenia służbowego jego wniesienia radcy prawnemu, który wydał opinię, a to z uwagi na status prawny koordynatora zespołu radców prawnych (art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych, art. 41 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz §12 ust. 1 i 2 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego). W opisanym przypadku, koordynator zespołu radców prawnych znajdując podstawy do wniesienia środka odwoławczego, może zaproponować pracodawcy sporządzenie i złożenie go przez siebie, z uwzględnieniem obowiązków określonych w Dziale VI Stosunki pomiędzy radcami prawnymi Kodeksu Etyki Radców Prawnych.
……………………………………………………………………………………………………
29) [C]zy jako aplikant radcowski (…) prowadząc działalność gospodarczą czysto obecnie teoretycznie pod firmą „Aplikant radcowski [imię i nazwisko]” tudzież „Aplikant radcowski [imię i nazwisko] Doradztwo prawne” (…) nie naruszę, m.in. powszechnie obowiązującego prawa, czy też zasad etyki radcy prawnego. (…)?
Posłużenie się przez aplikanta radcowskiego w opisie firmy wskazanej m.in. w CEIDG „aplikant radcowski [imię nazwisko]” lub „aplikant radcowski [imię nazwisko] doradztwo prawne” może być w ocenie Komisji [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.] uznane za nieuprawnione jako sprzeczne z istotą i celem kształcenia na aplikacji radcowskiej wynikającej z przepisów u.r.p. w szczególności art. 32, art. 38 u.r.p. oraz wprowadzającej w błąd co do „przedmiotu działalności przedsiębiorcy” czyli pozostającej w sprzeczności z przepisem art. 433§2 k.c. a zatem podlegającej odpowiedzialności dyscyplinarnej za postepowanie sprzeczne z prawem, w oparciu o przepis art. 64 u.r.p.
……………………………………………………………………………………………………
30) Tytuł zawodowy radca prawny (mecenas), a tytuł zawodowy doradca podatkowy. Uprawnienia do prowadzenia „Kancelarii Prawnej.”
—————————————————————————————————————–
Czy można jednocześnie posługiwać się tytułami zawodowymi radcy prawnego (mecenasa) bez wpisu na listę radców prawnych (w wyszukiwarce radców prawnych)
i doradcy podatkowego? Czy doradca podatkowy ma uprawnienia do prowadzenia „Kancelarii Prawnej”, czy prawidłowo powinien prowadzić wyłącznie kancelarię doradcy podatkowego?
Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) tytuł zawodowy radca prawny podlega ochronie prawnej. Przywłaszczenie sobie tytułu zawodowego radcy prawnego stanowi wykroczenie spenalizowane w art. 61 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (…). W praktyce używane jest również określenie „mecenas”, które nie jest tytułem zawodowym i nie zostało nikomu normatywnie przypisane, lecz jest zwrotem grzecznościowym używanym w stosunku do osób wykonujących prawnicze zawody zaufania publicznego świadczące pomoc prawną (…). Powinno więc być ono używane w stosunku do radców prawnych i adwokatów. Podobnie jest z określeniem „kancelaria prawna”, które również nie zostało nikomu przypisane na wyłączność, jednak jak wskazuje się w literaturze „(…)Względy przejrzystości rynku oraz konieczności wyraźnego rozdziału jego regulowanej i nieregulowanej części, a także wykształcony w pewnym stopniu zwyczaj powinny jednak decydować o przyporządkowaniu tego oznaczenia wyłącznie zawodom zaufania publicznego świadczącym pomoc prawną (…)”.
Podsumowując, osoba nieposiadająca uprawnień do wykonywania zawodu radcy prawnego i niewpisana na listę radców prawnych, nie może w obrocie prawnym posługiwać się tytułem zawodowym „radca prawny”.
Natomiast warunki i zasady wykonywania doradztwa podatkowego określa ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (…). [C]zynności doradztwa podatkowego obejmują: 1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami; 2) prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie; 3) sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie; 4) reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1. Art. 3 ww. ustawy wskazuje, jakie podmioty są uprawnione do zawodowego wykonywania czynności wymienionych w wyżej wskazanym punkcie 1 (osoby wpisane na listę doradców podatkowych, adwokaci i radcowie prawni, biegli rewidenci) oraz w wyżej wskazanym punkcie 4 (osoby wpisane na listę doradców podatkowych, adwokaci i radcowie prawni). (…)[T]ytuł zawodowy „doradca podatkowy” podlega ochronie prawnej.
W związku z powyższym (w przypadku zamiaru skorzystania – przyp. red.) z usług mieszczących się w wyżej wymienionym zakresie, moż[na] zwrócić się do doradcy podatkowego lub radcy prawnego czy adwokata. Natomiast jeśli (…) problem wychodzi poza zakres doradztwa podatkowego, moż[na] zwrócić się o pomoc do radcy prawnego lub adwokata.
………………………………………………………………………………………………….
31) Przetwarzanie danych osobowych radców prawnych przez klienta
___________________________________________________________________________
Czy działania radców prawnych w opisanym poniżej stanie faktycznym były prawidłowe ? Czy przetwarzanie danych osobowych przez Klienta, w tym w sposób zautomatyzowany i polegający na profilowaniu radcy prawnego w celu analizy jakości świadczonych usług, analizy umiejętności i efektywności jest zgodne z ustawą o radcach prawnych oraz Kodeksem Etyki Radcy Prawnego.
Stan faktyczny:
W spółce jest zatrudniony radca prawny na umowę o pracę, radca prawny na podstawie umowy o świadczenie usług oraz radca prawny na podstawie umowy zlecenia. W związku z ochroną danych osobowych, Spółka na podstawie art. 13 RODO przesłała do radców prawnych zaktualizowaną informację o przetwarzaniu ich danych osobowych (tzw. klauzulę informacyjną). W treści przesłanej informacji użyto następujących sformułowań:
– w informacji przesłanej do radcy prawnego świadczącego usługi na podstawie umowy o świadczenie usług oraz radcy prawnego współpracującego na podstawie umowy zlecenia:
„Twoje dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany (w tym w formie profilowania), jednakże nie będzie to wywoływać wobec Ciebie żadnych skutków prawnych w postaci automatycznego zawarcia umowy, nadania Ci praw bądź obciążenia Cię obowiązkami lub w podobny sposób istotnie wpływać na Twoją sytuację. Profilowanie danych osobowych przez Spółkę może polegać na przetwarzaniu Twoich danych (również w sposób zautomatyzowany), poprzez wykorzystywanie ich do oceny niektórych informacji o Tobie, w szczególności do analizy jakości świadczonych usług, efektywności itp.”
– do radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy o pracę:
„Twoje dane osobowe mogą być przetwarzane w sposób zautomatyzowany (w tym w formie profilowania), jednakże nie będzie to wywoływać wobec Ciebie żadnych skutków prawnych w postaci automatycznego zawarcia umowy, nadania Ci praw bądź obciążenia Cię obowiązkami lub w podobny sposób istotnie wpływać na Twoją sytuację. Profilowanie danych osobowych przez Pracodawcę może polegać na przetwarzaniu Twoich danych (również w sposób zautomatyzowany), poprzez wykorzystywanie ich do oceny niektórych informacji o Tobie, w szczególności do analizy umiejętności, efektywności itp.”
Z uwagi na zaistniałą sytuację, na podstawie art. 21 RODO radcowie prawni złożyli oświadczenia, w których wnieśli o:
– nieprofilowanie danych osobowych w tym przez przetwarzanie ich danych (również w sposób zautomatyzowany), poprzez wykorzystywanie ich do oceny niektórych informacji o nich, w szczególności do analizy jakości świadczonych usług/ umiejętności, efektywności itp.,
– usunięcie danych przetworzonych automatycznie, w zakresie w jakim zostały wykorzystane do analizy jakości świadczonych przez nich usług/ umiejętności, efektywności itp.
Jednocześnie wnieśli sprzeciw przeciwko przetwarzaniu automatycznemu ich danych w celach związanych z analizą jakości świadczonych przez nich usług/ umiejętności, efektywności udzielanej pomocy prawnej.
W uzasadnieniu swojego oświadczenia radcowie prawni wskazali, że zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (…), radca prawny podlega ocenie jedynie na zasadach określonych w tej ustawie. Wyklucza to możliwość dokonywania jakichkolwiek innych ocen jakości usług świadczonych przez radcę prawnego czy umiejętności/efektywności świadczonej pomocy prawnej. Może też stanowić niedopuszczalny i bezprawny element wpływu na radcę prawnego naruszając jego ustawową niezawisłość. Podkreślają to także postanowienia Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Art. 4 pkt 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, dalej: RODO) zawiera definicję profilowania. Oznacza ono dowolną formę zautomatyzowanego przetwarzania danych osobowych, które polega na wykorzystaniu danych osobowych do oceny niektórych czynników osobowych osoby fizycznej, w szczególności do analizy lub prognozy aspektów dotyczących efektów pracy tej osoby fizycznej, jej sytuacji ekonomicznej, zdrowia, osobistych preferencji, zainteresowań, wiarygodności, zachowania, lokalizacji lub przemieszczania się.
Zgodnie z art. 21 RODO osoba, której dane dotyczą ma prawo w dowolnym momencie wnieść sprzeciw – z przyczyn związanych z jej szczególną sytuacją – wobec przetwarzania jej danych osobowych opartego na art. 6 ust. 1 lit. e) lub f), w tym profilowania na podstawie tych przepisów. Administratorowi nie wolno już przetwarzać tych danych osobowych, chyba że wykaże on istnienie ważnych prawnie uzasadnionych podstaw do przetwarzania, nadrzędnych wobec interesów, praw i wolności osoby, której dane dotyczą, lub podstaw do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń. Prawo do sprzeciwu przysługuje więc wyłącznie w sytuacji, w której podstawą przetwarzania jest niezbędność do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi bądź niezbędność przetwarzania do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez osobę trzecią. Dodatkowo motyw 69) RODO wskazuje, że za wykazanie, że ważne prawnie uzasadnione interesy administratora mają nadrzędny charakter wobec interesów lub podstawowych praw i wolności osoby, której dane dotyczą, powinien odpowiadać administrator.
Radcowie prawni mieli więc prawo wnieść sprzeciw wobec przetwarzania ich danych w postaci profilowania.
Słusznie również powołano się na art. 16 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Zgodnie z tym przepisem oceny pracy zawodowej radcy prawnego dokonuje kierownik jednostki organizacyjnej, po zasięgnięciu opinii radcy prawnego wskazanego przez radę okręgowej izby radców prawnych. (…) Zawsze, kiedy pracodawca zamierza dokonać oceny pracy zawodowej radcy prawnego, zobowiązany jest wystąpić do właściwego organu samorządu zawodowego radców prawnych w celu sporządzenia opinii innego radcy prawnego. Kierownik jednostki samodzielnie nie może dokonać oceny pracy zawodowej radcy prawnego, nawet jeśli ma do tego odpowiednie kompetencje. Opinia radcy prawnego wskazanego przez radę okręgowej izby radców prawnych dotyczy pracy merytorycznej opiniowanego radcy prawnego związanej ze świadczeniem pomocy prawnej, co prowadzi do wniosku, że ocenie podlega jakość świadczonej pomocy prawnej (…). W piśmiennictwie wskazuje się nadto, że art. 9, 13 ust. 1, 14 i 16, obowiązują w niezmienionej treści od czasu uchwalenia ustawy, czyli w okresie, kiedy dominującą formą wykonywania zawodu radcy prawnego była umowa o pracę, i już wtedy gwarantowały one niezależność i samodzielność radcy prawnego od pracodawcy (…)(podkr. RW – przyp. red.).
Uwzględniając powyższe, stwierdzić należy, że opisane we wniosku zachowanie radców prawnych było prawidłowe, a pracodawca nie może dokonywać oceny ich pracy z pominięciem art. 16 (ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych – przyp. red.)
…………………………………………………………………………………………………
32) Wystawienie faktury VAT przez radcę prawnego – pełnomocnika z urzędu
___________________________________________________________________________
Na kogo powinien wystawić fakturę VAT radca prawny będący pełnomocnikiem z urzędu, który wygrał sprawę ? Koszty zastępstwa pełnomocnika z urzędu zostały zasądzone od drugiej strony, która jest osobą fizyczną i radcy prawnego nie łączy z nią żaden stosunek prawny.
[P]rzedstawiony problem był przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacja indywidualna). Kwestia ta analizowana była m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 10 października 2016 r., 2461-IBPP3.4512.566.2016.1.SR, w której stwierdzono:
„reprezentowanie osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej na podstawie postanowienia Sądu oraz wyznaczenia przez Okręgową Izbę Radców Prawnych nie stanowi sprzedaży (odpłatnego świadczenia usług) na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy (z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług – przyp. red.), niezależnie od tego, czy koszty zastępstwa procesowego są zasądzone od strony przeciwnej czy koszty te pokrywa Skarb Państwa (Sąd).
(…) [W] przypadku reprezentowania osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej na podstawie postanowienia Sądu oraz wyznaczenia przez Okręgową Izbę Radców Prawnych faktury powinny być wystawione na Sąd i to niezależnie od tego, czy koszty są zasądzone od strony przeciwnej czy koszty te pokrywa Skarb Państwa.”
Pełna treść ww. interpretacji dostępna jest w wyszukiwarce interpretacji podatkowych. (…)(https://interpretacje-podatkowe.org/radcowie-prawni/2461-ibpp3-4512-566-2016-1-sr)
………………………………………………………………………………………………….
33) Status zawodowy zastępcy koordynatora radców prawnych w jednostce organizacyjnej
__________________________________________________________________________
Czy w przypadku nieobecności radcy prawnego – koordynatora w jednostce organizacyjnej zatrudniającej wielu radców prawnych zastępstwo za koordynatora może wykonywać wyłącznie inny radca prawny czy też może być powierzone osobie nie posiadającej tytułu radcy prawnego, nie spełniającej wymogów do uzyskania tego tytułu i zatrudnionej w tej samej komórce organizacyjnej co radcowie prawni, jednak na stanowisku specjalisty?
(…) Zgodnie z art. 9 ust 1 u[stawy] [o] r[adcach] p[rawnych] radca prawny wykonujący zawód w ramach stosunku pracy zajmuje samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Art. 9 ust. 2 u.r.p. normuje zaś sytuacje, gdy w jednostce organizacyjnej zatrudnionych jest dwóch lub więcej radców prawnych. Wówczas jednemu z nich powierza się koordynację pomocy prawnej w tej jednostce. Ww. przepis wprost stanowi o tym, że koordynatorem pomocy prawnej w jednostce jest jeden z radców prawnych w niej zatrudnionych. Już z tego przepisu wynika więc, że nie może to być osoba niebędąca radcą prawnym. Koordynator radców prawnych nie jest przełożonym radców prawnych i nie może ingerować w sposób wykonywania przez nich zawodu w sposób naruszający ich niezależność. Przepisy Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…), a także przepisy Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…) zawierają postanowienia, których obowiązany jest przestrzegać radca prawny, a które zabezpieczają niezależność radców prawnych pracujących w jednym zespole. Zadania koordynatora zostały przykładowo wymienione w Regulaminie. (…).
………………………………………………………………………………………………….
34) Wydawanie wspólnych opinii prawnych przez radców prawnych
Czy wydawanie łącznych (wspólnych) opinii prawnych przez kilku radców prawnych narusza zasadę niezależności i samodzielności zawodu radcy prawnego?
[P]racodawca (zleceniodawca) zlecając opracowanie łącznej (wspólnej) opinii prawnej przez kilku radców prawnych nie narusza ich niezależności i samodzielności, o ile jej zlecenie nie wymusza opracowania jednolitego stanowiska. (…) Brak jest bowiem normy prawnej wyrażającej zakaz takiej formy pomocy prawnej. Nadto od strony prawa autorskiego również nie zauważamy przeciwwskazań, gdyż powszechnie przyjmuje się dopuszczalność zbiorowego autorstwa utworu.
Ustawowe zasady samodzielności i niezależności nie doznają uszczerbku w sytuacji zlecenia łącznego sporządzenia opinii prawnej. Każdy bowiem z radców prawnych wyraża swoje autonomiczne stanowisko. Dopuszczalne jest także prezentowanie w jednej opinii prawnej dwóch czy więcej odrębnych stanowisk. Przy sporządzaniu opinii prawnej wymagana jest w wielu sytuacjach konsultacja wzajemna, a wykorzystanie argumentacji czy polemiki w ocenie konkretnego zagadnienia może jedynie dawać zlecającemu gwarancję wszechstronnego zbadania sprawy i podjęcia przez niego właściwej decyzji.
…………………………………………………………………………………………………
35) Dopuszczalność przekazania przez radcę prawnego informacji klientowi (bankowi) w zakresie dotyczącym danych finansowych prowadzonej kancelarii
—————————————————————————————————————–
Czy – działając zgodnie z Kodeksem Etyki Radcy Prawnego – w celu spełnienia wewnętrznych uregulowań jednego z klientów (banku) radca prawny może przekazać dane finansowe prowadzonej kancelarii poprzez sporządzenie i przekazanie za ostatnie 2 lata podatkowej księgi przychodów i rozchodów?
Wątpliwości radcy prawnego budzi fakt, iż klient chce poznać dane finansowe, które dotyczą nie tylko współpracy radcy prawnego z tym klientem, ale również globalnej sytuacji finansowej (w tym współpracy z innymi klientami). Radca prawny wskazuje, że jako indywidualny przedsiębiorca prowadzi tzw. księgowość uproszczoną.
A. Komisja nie dopatrzyła się w treści zapytania mailowego (…), ani w treści załączonej korespondencji mailowej z banku (…) żądania informacji o współpracy z innymi klientami (…).
B. Udzielanie informacji swemu klientowi jest oczywiście obowiązkiem radcy prawnego wynikającym z Regulaminu wykonywania zawodu i KERP. W żądaniu wskazuje się – jak zauważa Komisja, na przekazanie powszechnie dostępnych danych, którymi są w szczególności sprawozdania finansowe.
……………………………………………………………………………………………………
36) Status radcy prawnego w przypadku zatrudnienia na innym stanowisku
—————————————————————————————————————–
Czy w związku z zakończeniem zatrudnienia na stanowisku radcy prawnego i zatrudnieniem na stanowisku specjalisty ds. regulacji nieruchomości energetycznych radca prawny ma obowiązek złożyć oświadczenie o niewykonywaniu zawodu? Jak powinien zachować się radca prawny w przypadku podjęcia się świadczenia pomocy prawnej w charakterze radcy prawnego w przyszłości? Czy zaprzestanie wykonywania zawodu radcy prawnego jest podstawą do zwolnienia z obowiązków pełnomocnika z urzędu w przypadku prowadzenia takiej sprawy?
A. Formy wykonywania zawodu są określone w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…). W przypadku wykonywania zawodu w jednej ze wskazanych form tj. na podstawie stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego czy w spółce określonej w punktach 1 – 3, radca prawny jest obowiązany zawiadomić radę właściwej okręgowej izby radców prawnych o wykonywaniu zawodu (§5 ust. 3a uchwały Nr 110/VII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 30 stycznia 2010 r. w sprawie regulaminu prowadzenia list radców prawnych i list aplikantów radcowskich). (…) Wzór zawiadomienia został określony przez Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych (http://bibliotekakirp.pl/items/show/1175). Radca prawny jest obowiązany informować radę okręgowej izby radców prawnych o każdej zmianie danych zawartych w zawiadomieniu o wykonywaniu zawodu.
B. Komisja zajmowała stanowisko w sprawie dopuszczalności kontynuowania prowadzenia spraw przez radcę prawnego ustanowionego pełnomocnikiem z urzędu w określonych sytuacjach (…):
……………………………………………………………………………………………………
37) Dopuszczalność uznania zatrudnienia na stanowisku zastępcy dyrektora departamentu legislacyjnego w ministerstwie za wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r.
o radcach prawnych
—————————————————————————————————————–
Czy jest dopuszczalne uznanie zatrudnienia na stanowisku zastępcy dyrektora w departamencie legislacyjnym jednego z ministerstw za wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych ? [Z]atrudnienie na stanowisku zastępcy dyrektora w departamencie legislacyjnym jednego z ministerstw nie może być uznane za wykonywanie zawodu radcy prawnego w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Aktualność zachowuje stanowisko Komisji z dnia 28 stycznia 2021 r. (…).
……………………………………………………………………………………………………
38) Prawo aplikanta radcowskiego do umieszczenia na wizytówkach oznaczenia okręgowej izby radców prawnych, której jest członkiem, oraz jej znaku graficznego lub znaku graficznego/logo Krajowej Izby Radców Prawnych oraz numeru wpisu na listę aplikantów radcowskich
—————————————————————————————————————–
Czy aplikant radcowski, jako członek samorządu, jest uprawniony do korzystania z własnych wizytówek, na których bezpośrednio uwidocznione jest jego członkostwo w Izbie (wskazana imiennie Okręgowa Izba Radców Prawnych oraz numer wpisu aplikanta) ? Czy istnieje możliwość wykorzystania znaku graficznego danej OIRP wg przynależności do Izby lub KIRP poprzez umieszczenie znaku/logo na takiej wizytówce ?
[J]ako członek samorządu radców prawnych aplikant jest uprawniony do korzystania z własnych wizytówek, na których bezpośrednio uwidocznione jest jego członkostwo w Izbie. Ponadto zdaniem Komisji istnieje możliwość wykorzystania znaku graficznego danej okręgowej izby radców prawnych według przynależności do Izby lub KIRP poprzez umieszczenie znaku/logo na takiej wizytówce.
……………………………………………………………………………………………………
39) Dopuszczalność prowadzenia przez kancelarię radców prawnych prowadzoną w formie spółki komandytowej działalności usługowej w zakresie podnajmu pojazdu innemu przedsiębiorcy
—————————————————————————————————————–
Czy jest dopuszczalne prowadzenie przez spółkę komandytową radców prawnych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (kancelarii radców prawnych), działalności usługowej w zakresie podnajmu pojazdu innemu przedsiębiorcy użytkowanemu przez radcę prawnego na podstawie umowy leasingu?
(…) Przepis art. 8 ust. 2 ustawy o radcach prawnych jest jednoznaczny i nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych. Opisana we wniosku do Komisji planowana działalność gospodarcza kancelarii radców prawnych w formie spółki pozostaje w oczywistej sprzeczności z jego brzmieniem, a podjęcie jej uzasadniałoby odpowiedzialność dyscyplinarną radców prawnych decydujących o jej prowadzeniu (art. 64 ust. 1 urp [ustawy o radcach prawnych – przyp. red.] – w kontekście przesłanki postępowania sprzecznego z prawem). Zamieszczone w piśmie uwagi krytyczne oraz podnoszone argumenty o charakterze celowościowym można rozpatrywać wyłącznie w aspekcie postulatów de lege ferenda, ale nie de lege lata.
……………………………………………………………………………………………………
40) Stosunek pracy radcy prawnego, a dopuszczalność występowania przez radcę prawnego w charakterze obrońcy innego podmiotu niż pracodawca
—————————————————————————————————————–
Czy stosunek pracy radcy prawnego z podmiotem A uniemożliwia zastępowanie podmiotu B w sprawach karnych i karno-skarbowych czy tylko podjęcie się obrony podmiotu A jest niemożliwe?
[W] oparciu o przepis art. 8 ust. 6 ustawy o radcach prawnych, który jest jednoznaczny i nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych, w sytuacji pozostawania przez radcę prawnego w jakimkolwiek stosunku pracy brak jest możliwości wykonywania obron karnych. Zatem ani wobec podmiotu A ani podmiotu B w opisanej sytuacji nie ma możliwości występowania w charakterze obrońcy.
……………………………………………………………………………………………………
41) Dopuszczalność udziału radcy prawnego w komisji antymobbingowej
1) Czy w katalogu świadczenia pomocy prawnej mieści się sytuacja, w której radca prawny pełni funkcję ekspercką (pomoc w ocenie prawnej sytuacji) w komisji antymobbingowej powołanej przez pracodawcę, która bada potencjalny przypadek mobbingu, dyskryminacji lub naruszenia zasady równego traktowania niedotyczący innego radcy prawnego przy założeniu, że radca prawny nie jest zatrudniony u tego pracodawcy?
2) Czy radca prawny może dokonywać oceny prawnej będąc członkiem komisji antymobbingowej w sytuacji, w której ostateczna decyzja jest podejmowana w sposób zindywidualizowany poprzez podpisy członków komisji, w tym radcy prawnego, pod raportem kończącym postępowanie antymobbingowe przy założeniu, że radca prawny nie jest zatrudniony u tego pracodawcy?
3) Czy radca prawny może dokonywać oceny prawnej będąc członkiem komisji antymobbingowej powołanej przez pracodawcę, która prowadzi postępowanie wyjaśniające niedotyczące innego radcy prawnego, w sytuacji, gdy nie wiąże go stosunek pracy z pracodawcą, a występuje w stosunku do pracodawcy jako zewnętrzny ekspert?
1) W odpowiedzi na pytanie pierwsze oczywistym jest, że sporządzenie przez radcę prawnego opinii, czy oceny prawnej w sprawie, czy w konkretnym stanie faktycznym miał miejsce mobbing, dyskryminacja, czy naruszenie zasady równego traktowania wobec określonego pracownika stanowi świadczenie pomocy prawnej w rozumieniu art. 4 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.
2) Dla oceny, czy zlecone radcy prawnemu zadanie, o którym mowa w pkt 1, należy do zakresu przedmiotowego pomocy prawnej prawnie indyferentne jest, czy zadanie to wykonuje radca prawny bezpośrednio dla pracodawcy ww. pracownika, czy też powołanej przez tego pracodawcę komisji antymobbingowej. Kwestie natury organizacyjnej nie mają znaczenia dla kwalifikacji określonych czynności do zakresu przedmiotowego świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych.
3) Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia jest niepozostawanie przez radcę prawnego mającego wykonywać określone czynności dla komisji antymobbingowej w stosunku pracy z pracodawcą, który powołał tę komisję. Oczywistym bowiem jest, że świadczenie pomocy prawnej musi odbywać się w jednej z ustawowych form wykonywania zawodu radcy prawnego (art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych) na podstawie umowy z klientem na rzecz którego ma być wykonywane (art. 8 ust. 4 ustawy o radcach prawnych; pojęcie klienta – vide art. 5 pkt 4 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego). W konsekwencji nie można mówić, jak ma to miejsce w pytaniu skierowanym do Komisji, o niezatrudnieniu radcy prawnego przez pracodawcę, który powołał komisję antymobbingową, a co najwyżej o niezatrudnieniu tego radcy prawnego na podstawie umowy o pracę. Oznacza to jednak konieczność zatrudnienia w innej niż umowa o pracę formie skoro radca prawny ma wykonywać czynności zawodowe w zakresie wskazanym w pkt 1. Te ostatnie kwestie stanowią także odpowiedź na pytanie trzecie – możliwość świadczenia pomocy prawnej w zakresie przedmiotowym opisanym w pkt 1 na podstawie zatrudnienia w innej formie niż umowa o pracę, przy czym nazwanie radcę prawnego ekspertem nie zmienia faktu, że określenie radcy prawnego mianem „eksperta” jest pewną konwencją, a może on wykonywać czynności zawodowe posługując się wyłącznie tytułem zawodowym radcy prawnego (art. 4 zd. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego).
4) W odpowiedzi na pytanie drugie (poza rozstrzygniętą już kwestią konieczności zatrudnienia radcy prawnego w wybranej ustawowej formie) w pierwszej kolejności uwagi wymaga brak dostatecznego opisu stanu faktycznego, w szczególności nie jest jasne jak radca prawny będąc w założeniu członkiem komisji antymobbingowej, a zatem członkiem ciała kolegialnego (w założeniu podejmującym kolegialne decyzje) ma podejmować „ostateczną decyzję” w „zindywidualizowany sposób” poprzez jej podpisanie obok innych członków komisji. Komisja ze swej natury podejmuje decyzje kolegialnie. W konsekwencji wiąże się to z możliwością wystąpienia zagrożeń dla niezależności rady prawnego – członka komisji, czy zagrożeń w obszarze zaufania do zawodu radcy prawnego (w szczególności w sytuacji oczekiwania podpisania się przez radcę prawnego pod decyzją komisji, w której wyrażone w toku prac jego stanowisko/opinia nie zyskało większości głosów, co w konsekwencji oznaczałoby, że radca prawny podpsuje się pod stanowiskiem komisji, którego nie podziela, a które podpisuje wyłącznie z uwagi na wyniki głosowania w komisji). W tym kontekście bez znaczenia jest okoliczność, że komisja antymobbingowa miałaby zająć stanowisko w stosunku do osoby nie będącej radcą prawnym.
5) Mając powyższe na względzie również w stanie faktycznym sprawy, której dotyczy aktualnie skierowane do Komisji pytanie należałoby podzielić, co do zasady konkluzję z poprzedniego stanowiska Komisji [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 19 czerwca 2020r., SK-19.06.2020-RW – przyp. red.], tj. braku dostatecznych przesłanek uzasadniających udział radcy prawnego w charakterze członka komisji antymobbingowej w opisanym zakresie. Jednocześnie wskazać należy, że radca prawny mógłby co do zasady porządzić opinię prawną w opisanym zakresie na potrzeby prac komisji antymobbingowej (ale nie jako jej członek), na podstawie odpowiedniej umowy o świadczenie pomocy prawnej zawartej z pracodawcą, który powołał tę komisję.
……………………………………………………………………………………………………
42) Dopuszczalność świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego na rzecz klientów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w ramach współpracy z tą spółką, w której jednocześnie byłby wspólnikiem oraz członkiem zarządu
—————————————————————————————————————–
Doradca finansowy zaproponował współpracę radcy prawnemu w ramach spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której byliby wspólnikami i członkami zarządu. Spółka miałaby świadczyć usługi dla deweloperów, w szczególności w zakresie kompleksowego przygotowania prawnego i finansowego inwestycji, przy czym rozważane są dwa warianty współpracy:
1) spółka zamawia u radcy prawnego projekty dokumentów, które następnie sprzedaje z marżą klientowi;
2) spółka kieruje klientów bezpośrednio do radcy prawnego, jako do osoby współpracującej oraz wystawia fakturę obciążającą radcę prawnego za „pośrednictwo” – polecenie klienta.
Czy któraś z przedstawionych form współpracy ze spółką jest wykluczona ze względu na zasady wykonywania zawodu?
[Ż]żadne z przedstawionych (…) rozwiązań nie zasługuje na akceptację w świetle przepisów ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (…) oraz Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
Odnośnie pierwszego rozwiązania wskazać należy, iż w istocie (…) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością świadczyłaby pomoc prawną dla deweloperów, w szczególności w przedmiocie kompleksowego przygotowania inwestycji pod względem prawnym. Nie zmienia tej konkluzji zamawianie projektów dokumentów przez tą spółkę u radcy prawnego, bowiem w relacjach z klientami (deweloperami) to spółka byłaby przedsiębiorcą świadczącą pomoc prawną, a nie radca prawny u którego zamawiałaby projekty (radca prawny świadczyłby pomoc dla spółki – spółka dla swoich klientów). Radca prawny, będący jednocześnie wspólnikiem i członkiem zarządu takiej spółki wykonywałby w konsekwencji zawód w formie nieprzewidzianej w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych, co czyniłoby zasadnym postawienie mu zarzutu popełnienia deliktu dyscyplinarnego. (…)
Odnośnie drugiego rozwiązania, poza już wskazanym (…) ryzkiem konfliktu interesów, (…) rozważaną koncepcję rozpatrywać można w aspekcie naruszenia godności zawodu w rozumieniu art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oraz pozyskiwania klientów z naruszeniem art. 33 ust. 2 ww. Kodeksu. (…). Nie buduje zaufania do zawodu radcy prawnego, jak również budzi zastrzeżenia w aspekcie dobrych obyczajów wspieranie działań polegających na odpłatnym kierowaniu klientów do radcy prawnego przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która z racji udziału w niej tego radcy prawnego w charakterze wspólnika i członka zarządu sama z tej przyczyny usług pomocy prawnej na rzecz tych klientów świadczyć nie może.
……………………………………………………………………………………………………
43) Dopuszczalność wykonywania zawodu radcy prawnego w charakterze komandytariusza w ramach spółki komandytowej
—————————————————————————————————————–
Czy rozpoczęcie wykonywania zawodu przez radcę prawnego w formie spółki komandytowej w charakterze komandytariusza stanowi podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec radcy prawnego? [P]rzepisy art. 8 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) nie pozostawiają wątpliwości – dopuszczalną formą wykonywania zawodu radcy prawnego jest spółka komandytowa, w której radca prawny jest komplementariuszem i której wyłącznym przedmiotem działalności jest świadczenie pomocy prawnej.
(…) Komisja nadto nie może wypowiadać się w zakresie niezależnych kompetencji organów dyscyplinarnych samorządu zawodowego radców prawnych.
……………………………………………………………………………………………………
44) Ograniczenia zakresu przedmiotowego świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego określone w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w postępowaniach dyscyplinarnych
___________________________________________________________________________
Czy ograniczenia zakresu przedmiotowego świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego określone w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych dotyczą także występowania w charakterze obrońcy w postępowaniach dyscyplinarnych w obrębie samorządu radcowskiego w sytuacji gdy czyn objęty wnioskiem o ukaranie zawiera znamiona przestępstwa lub przestępstwa skarbowego?
(…) Powstaje pytanie, czy z uwagi na zasadę ścisłego wykładania wyjątków (niestosowania wykładni rozszerzającej) i ograniczenia się przez ustawodawcę wyłącznie do kategorii przestępstw i przestępstw skarbowych nie można jednak przyjąć, także mając na uwadze, że co prawda ustawa wprost stanowi o możliwości ustanowienia obrońcy w postępowaniu dyscyplinarnym (art. 68 ust. 4 – bez ograniczeń, w szczególności odesłań do odpowiedniego stosowania art. 8 ust. 6 – odesłanie wprost nie byłoby chyba możliwe z uwagi na fakt, że delikt dyscyplinarny to nie przestępstwo ani przestępstwo skarbowe), że radcę prawnego – obrońcę w postępowaniu dyscyplinarnym jednak dotyczy ograniczenie z art. 8 ust. 6 ustawy? Za takim poglądem przemawia kwestia, że jest to sprawa o ten sam czyn, który jest przestępstwem: sprawa o przestępstwo w ramach postępowania dyscyplinarnego. Zatem Komisja sugeruje zastosowanie wyłączenia się od prowadzenia obrony.
……………………………………………………………………………………………………
45) Zakres przedmiotowy obowiązku udzielania pomocy prawnej z urzędu
___________________________________________________________________________
Zostałam wyznaczona przez OIRP (…) pełnomocnikiem z urzędu w dwóch sprawach administracyjnych, wskazanych poprzez podanie konkretnych sygnatur. W ramach jednej z tych spraw zostało wydane postanowienie o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu, które podlega zażaleniu. Oczywiste, że zażalenie złożyć powinnam, jako pełnomocnik z urzędu. Proszę jednak o pomoc w zakresie ewentualnego ponownego złożenia skargi wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu na jej złożenie – czy również jako pełnomocnik z urzędu jestem obowiązana do jej złożenia (skoro zostałam przez OIRP wyznaczona do działania w konkretnych sprawach wskazanych z sygnatur – a złożenie skargi z wnioskiem o przywrócenie terminu będzie wszczęciem kolejnego postępowania)?
Przyznanie prawa pomocy choć następuje w postanowieniu oznaczonym odpowiednią sygnaturą to dotyczy sprawy. (…). Wydaje się, że należy przyjąć wykładnię rozszerzającą, jeśli chodzi o dany zakres obowiązków ustanowionego pełnomocnika. Z pewnością wniesienie przez skargi wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu będzie ruchem bezpieczniejszym niż zaniechanie danej czynności. Jeśli właściwy Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdzi, że pełnomocnik nie jest umocowany w ramach przyznanego prawa pomocy, to wezwie stronę do uzupełnienia braków formalnych związanych z pełnomocnictwem. (…).
……………………………………………………………………………………………………
46) Dopuszczalność działalności gospodarczej jednoosobowej kancelarii radcy prawnego w zakresie najmu lokalu usługowego
—————————————————————————————————————–
Jestem radcą prawnym prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą w formie wpisu do CEiDG pod firmą Kancelaria Radcy Prawnego (…). W najbliższym czasie zamierzam nabyć nieruchomość – lokal usługowy, który zamierzam przeznaczyć na wynajem podmiotowi trzeciemu. Lokal usługowy zamierzam wprowadzić w środki trwałe, dokonywać odpisów amortyzacyjnych, odliczyć podatek VAT wynikający z faktur nabycia (płatność w dwóch ratach), a w dalszej kolejności wystawiać faktury VAT w ramach usługi najmu.
W związku z powyższym zamierzam rozszerzyć PKD ww. działalności gospodarczej o kod „68.20.Z Wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionym. Byłby to drugi kod PKD we wpisie do CEIDG. Przeważającym kodem działalności „69.10.Z Działalność prawnicza”. Z prawnego punktu widzenia nie mam możliwości prowadzić jako osoba fizyczna równolegle innej działalności gospodarczej, której przedmiotem byłby tylko najem nieruchomości.
(…) [C]zy wyżej opisana działalność gospodarcza w zakresie najmu lokalu usługowego nie będzie traktowana jako naruszająca zasady i etykę wykonywania zawodu radcy prawnego ?
(…) Komisja Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP – informuje, że w pełni podtrzymuje dotychczasowe stanowiska Komisji w zakresie wynikającym z przepisu art. 8 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, który jest jednoznaczny i nie pozostawia wątpliwości interpretacyjnych, a dotyczy wyłącznie działalności spółek świadczących pomoc prawną. Natomiast (…) planowana działalność gospodarcza kancelarii radcy prawnego polegająca na wynajmie lokali biurowych jest prawnie dopuszczalna.
Prowadząc jednoosobową kancelarię, a nie spółkę, to w istocie ograniczeń upatrywać można wyłącznie w kontekście ewentualnego naruszenia godności zawodu i jedynie przez pryzmat regulacji art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego co do tej dodatkowej działalności wg wskazanego PKD. Co do zasady sama działalność polegająca na wynajmie lokali art. 11 KERP nie narusza, należy jednak mieć na uwadze, że ocenie pod tym kątem mogą w szczególności podlegać postanowienia umów najmu, czy postępowanie radcy prawnego wobec najemców, np. w przypadku powstałego zadłużenia.
……………………………………………………………………………………………………
47) Dopuszczalność pełnienia przez radcę prawnego pozostającego w stosunku pracy funkcji obrońcy w postępowaniu karnym wykonawczym
___________________________________________________________________________
Czy możliwe jest pełnienie przez radcę prawnego pozostającego w stosunku pracy funkcji obrońcy w postępowaniu karnym wykonawczym?
(…) [W] ocenie Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych obrońcą w postępowaniu wykonawczym może być wyłącznie radca prawny nie pozostający w stosunku pracy, przy czym zakaz zatrudnienia nie dotyczy pracowników badawczych i badawczo-dydaktycznych, a to z uwagi na postanowienia art. 8 ust. 6 zd. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych.
……………………………………………………………………………………………………
48) Konieczność wznowienia wykonywania zawodu wraz z obowiązkiem uiszczenia składki członkowskiej i składki na ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej przez radcę prawnego nie wykonującego zawodu w związku z zamiarem prowadzenia jednej sprawy pro bono przed organami ścigania
___________________________________________________________________________
Od wielu lat nie wykonuję zawodu radcy prawnego (…), najpierw z powodu choroby, później emerytury. Od 2 lat działam jako wolontariusz na rzecz zwierząt (…).
Proszę o wyjaśnienie czy prowadzenie jednej sprawy pro bono przed organami ścigania w imieniu pokrzywdzonego psa na prośbę radnej dzielnicy wymaga wznowienia wykonywania zawodu i uiszczania składki wraz z ubezpieczeniem. (…)
(…) Komisja [Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych – przyp. red.] zauważa, że uregulowany w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) system świadczenia pomocy prawnej wraz z obowiązkowym ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej wymusza w opisanym stanie faktycznym zgłoszenie wykonywania (wznowienia) zawodu radcy prawnego, powodującego automatyczne objęciem obowiązkowym OC. Istnieje bowiem w każdym przypadku wykonywania czynności zawodowych przez radcę prawnego potencjalne ryzyko wyrządzenia szkody.
………………………………………………………………………………………………….
49) Współpraca radcy prawnego wykonującego zawód w formie kancelarii radcy prawnego z inną kancelarią lub jedną ze spółek, będącymi formami wykonywania zawodu radców prawnych w kontekście Komunikatu Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 25 marca 2022r. dotyczącego sieci franczyzowych kancelarii prawnych
___________________________________________________________________________
Zwracam się (…) z uprzejmą prośbą o wyjaśnienie wątpliwości związanych z treścią Komunikatu Komisji Etyki i Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 25 marca 2022 r. dotyczącego sieci franczyzowych kancelarii prawnych. (…) Czy istnieje możliwość wyjaśnienia przez Komisję tej kwestii, czy każda forma współpracy biznesowej (B2B) radcy prawnego, prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą (kancelarię radcy prawnego), z inną kancelarią lub jedną ze spółek, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy narusza zasady wykonywania zawodu lub zasady etyczne?
(…) Komisja Etyki Wykonywania Zawodu Krajowej Rady Radców Prawnych uprzejmie informuje, że nie ma przeszkód do współpracy między radcami prawnymi wykonującymi zawód w formach określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (…), z uwzględnieniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego i zasad wykonywania zawodu określonych w szczególności w ustawie o radcach prawnych, Kodeksie Etyki Radcy Prawnego i Regulaminie wykonywania zawodu radcy prawnego.
Komunikat Komisji (…) dotyczący sieci franczyzowych kancelarii prawnych z dnia 25 marca 2022r. przestrzega radców prawnych i aplikantów radcowskich przed zaangażowaniem we współpracę z sieciami franczyzowymi kancelarii prawnych. Komunikat ten nie dotyczy współpracy między radcami prawnymi, jak również współpracy aplikantów radcowskich z radcami prawnymi. Nie dotyczy również współpracy między radcami prawnymi i innymi osobami, z którymi radca prawny może wspólnie wykonywać zawód, zgodnie z powołanym wyżej art. 8 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. [K]ancelarie prawne, o których mowa jest w komunikacie z dnia 25 marca 2022r., nie są żadnymi z form wykonywania zawodu przez radców prawnych. Niektóre z nich mogą być prowadzone nawet przez osoby nie posiadające wyższego wykształcenia prawniczego.
W kontekście kancelarii prawnych Komisja (…) pragnie w tym miejscu zwrócić uwagę na postanowienia art. 4 zd. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, zgodnie z którym radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązany jest używać wyłącznie tytułu zawodowego „radca prawny” oraz na postanowienia §5 ust. 2 – 6 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego dotyczące oznaczenia lokalu kancelarii, w świetle których niedopuszczalne jest oznaczenie przez radcę prawnego kancelarii, jako kancelarii prawnej.
……………………………………………………………………………………………………
50) Zakres przedmiotowy świadczenia pomocy prawnej (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych)
___________________________________________________________________________
Czy zakres przedmiotowy świadczenia pomocy prawnej przez radcę prawnego określony w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych dotyczy także wydawania opinii prawnych w zakresie regulacji prawnych (aktów prawnych) obowiązujących w krajach innych niż Rzeczpospolita Polska? [P]rzepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (…) odsyła do prawa sensu largo. Wydawane przez radcę prawnego opinie prawne odnosić się winny do porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, ale także do prawa Unii Europejskiej obowiązującego także w Polsce czy też, w razie potrzeby prawa obcego.
Należy mieć przy tym na uwadze zasady wynikające z cyt. ustawy i Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Co do zasady uznaje się, że radca prawny posiada stosowne kompetencje tj. wykształcenie, wiedzę i umiejętności, lecz może swobodnie odmówić świadczenia pomocy prawnej w sytuacji braku odpowiedniej wiedzy; może alternatywnie konsultować sprawę ze specjalistą lub w całości odesłać klienta do tego specjalisty. W opisanym zakresie obowiązuje zasada – co nie jest prawnie zakazane to jest dozwolone.
……………………………………………………………………………………………………
51) Dopuszczalność działalności gospodarczej jednoosobowej kancelarii radcy prawnego w zakresie działalności ubezpieczeniowej
___________________________________________________________________________
Czy (…) dopisanie do (…) działalności kodu PKD – działalność ubezpieczeniowa (66.22z) nie narusza zasad wykonywania przeze mnie zawodu radcy prawnego. Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą, wykonuję zawód radcy prawnego. W zakresie prowadzenia działalności ubezpieczeniowej, byłabym osobą podpisującą umowę agencyjną. Polisy wystawiałaby osoba wykonująca czynności agencyjne, ona także by prowadziła rozmowy z klientami.
Komisja niezmiennie stoi na stanowisku, iż co do zasady nie ma przeszkód aby radca prawny, poza wykonywaniem zawodu radcy prawnego, prowadził działalność gospodarczą w innym zakresie. (…) Pamiętać jednak należy, aby przy wyborze rodzaju i charakteru planowanej działalności gospodarczej kierować się zasadą skodyfikowaną w art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zobowiązującą do dbałości o godność zawodu nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, ale również w działalności publicznej i w życiu prywatnym.
……………………………………………………………………………………………………
52) Dopuszczalność świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej przez radcę prawnego niewykonującego zawodu
___________________________________________________________________________
Czy radca prawny, który jest wpisany na listę radców prawnych ale nie wykonuje zawodu radcy prawnego, może świadczyć nieodpłatną pomoc prawną (w charakterze radcy prawnego – zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej) w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej, prowadzonym przez organizacje pozarządowe albo przez powiat?
(…) [R]adca prawny nie może prowadzić takiej działalności nie wykonując zawodu radcy prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
53) Dopuszczalność prowadzenia przez radcę prawnego, wykonującego zawód na podstawie stosunku pracy, dodatkowej nie prawniczej działalności gospodarczej w postaci zapewnienia krótkotrwałego zakwaterowania w kwaterach domkach bez usługi przygotowania posiłków (PKD 55.20)
Czy jest możliwe prowadzenie przez radcę prawnego, wykonującego zawód w ramach umowy o pracę, dodatkowej nie prawniczej działalności gospodarczej w postaci zapewnienia krótkotrwałego zakwaterowania w kwaterach domkach bez usługi przygotowania posiłków (PKD 55.20)?
(…) Komisja niezmiennie stoi na stanowisku, iż co do zasady nie ma przeszkód aby radca prawny, poza wykonywaniem zawodu radcy prawnego, prowadził działalność gospodarczą w innym zakresie. Jak słusznie Pan wskazał w swoim wystąpieniu jedno z takich stanowisk Komisja wydała w dniu 14 stycznia 2020 roku nr SK-14.01.2020-TG, w którym została postawiona m.in. teza, iż ustawa o radcach prawnych co do zasady nie zakazuje radcy prawnemu wykonywania działalności gospodarczej. Ustawa ta zakazuje jedynie łączenia wykonywania zawodu radcy prawnego z wykonywaniem innych zawodów prawniczych lub pełnieniem funkcji publicznych. (…). Podobnie Komisja wypowiedziała się w stanowisku z dnia 19 stycznia 2018 roku nr SK-19.01.2018-RW dotyczącym zagadnienia dopuszczalności prowadzenia kancelarii radcy prawnego w formie jednoosobowej działalności gospodarczej i jednoczesnego świadczenia usług prawnych w zakresie ochrony danych osobowych (…).
Pamiętać jednak należy, aby przy wyborze rodzaju i charakteru planowanej działalności gospodarczej kierować się zasadą skodyfikowaną w art. 11 ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zobowiązującą do dbałości o godność zawodu nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, ale również w działalności publicznej i w życiu prywatnym. Ocena zgodności konkretnego rodzaju planowanej działalności gospodarczej w pryzmacie zasad etyki radców prawnych zawsze pozostaje w sferze subiektywnej osoby zainteresowanej. Nie wydaje się jednak, aby wskazywany (…) rodzaj działalności co do zasady budził wątpliwości co do możliwości jej wykonywania w zgodzie z zasadami Kodeksu Etyki Radcy Prawnego.
……………………………………………………………………………………………………
54) Obowiązek przechowywania akt spraw klienta przez radcę prawnego
Czy prawidłowe jest rozumienie obowiązku przechowania akt przez radcę prawnego, zgodnie z którym radca prawny ma obowiązek przechowywania akt spraw klienta,
co do zasady, przez okres nie krótszy niż okres przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych za świadczenie pomocy prawnej licząc od zakończenia świadczenia pomocy prawnej na rzecz klienta ? Wniosek taki płynie z §4 ust. 3 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…). Wskazany okres 3 lat wydłuża się do lat 5
w przypadku, gdy akta sprawy klienta związane są z prowadzonym postępowaniem dyscyplinarnym. W przypadku gdy akta spraw zawierają dokumenty wchodzące do narodowego zasobu archiwalnego to do nich stosuje się odrębne przepisy.
[O]pisane rozumowanie treści obowiązku przechowywania akt przez radcę prawnego jest prawidłowe. Przytoczona w treści zapytania regulacja z paragrafu 4 ust. 3 Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2023r. wraz
z art. 70 ust. 2 ustawy o radcach prawnych oraz przepisów do których odsyła jest pełna i nie wywołuje problemów interpretacyjnych.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
55) Dopuszczalność reprezentowania członka najbliższej rodziny w postępowaniu administracyjnym, sądowo-administracyjnym oraz sądowym przez radcę prawnego
w ramach wykonywanego zawodu oraz jako członka najbliższej rodziny
—————————————————————————————————————–
Czy radca prawny reprezentując członka najbliższej rodziny, np. matkę, małżonka
w postępowaniu administracyjnym, sądowo-administracyjnym oraz sądowym może
i czy powinien być pełnomocnikiem w ramach wykonywanego zawodu radcy prawnego ze wszystkimi tego konsekwencjami. Czy jednak taką reprezentację powinien prowadzić wyłącznie jako członek najbliższej rodziny ?
Stan faktyczny:
Radca prawny (…) wykonuje zawód i prowadzi kancelarię radcy prawnego. Aktualnie Burmistrz Gminy, w której zamieszkuje matka radcy prawnego prowadzi postępowanie wyjaśniające, w którym wydana została już decyzja administracyjna w przedmiocie odmowy wypłaty dodatku węglowego. Strona chce złożyć odwołanie od wydanej decyzji i chce powierzyć prowadzenie sprawy córce, która jest radcą prawnym.
(…) [C]harakter reprezentacji mocodawcy w opisanym przypadku co do zasady pozostawiony jest swobodnemu wyborowi mocodawcy i pełnomocnika. Z samego faktu legitymowania się przez pełnomocnika w postępowaniu administracyjnym czy też sądowo-administracyjnym (poza postępowaniem kasacyjnym) tytułem zawodowym radcy prawnego nie wynika obowiązek reprezentacji członka rodziny w postępowaniu wyłącznie
w charakterze pełnomocnika profesjonalnego.
(…) Radca prawny może wszakże udzielać pomocy i reprezentować stronę – członka rodziny – z pobudek moralnych, rodzinnych nie wykonując przy tym zawodu radcy prawnego (…). Należy podkreślić, że jeśli jednak tego wyboru dokona musi w toku danego postępowania pozostawać w tym wyborze konsekwentny. Znamiennym bowiem jest, że w myśl art. 11
ust. 1 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego radca prawny obowiązany jest dbać o godność zawodu nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, ale również w działalności publicznej
i w życiu prywatnym. Zatem jego zachowanie w toku postępowania, w którym reprezentuje stronę jako pełnomocnik, którego źródłem umocowania jest pełnomocnictwo udzielone
np. w związku z występującym stopniem pokrewieństwa, również będzie podlegać ocenie
w pryzmacie zasad etycznych obowiązujących w samorządzie radcowskim mimo,
że reprezentując stronę bezpośrednio nie wykonuje czynności zawodowych. (…)
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
56) Wytyczne dla radców prawnych dotyczących korzystania z przestrzeni biurowej współdzielonej z innymi osobami (tzw. coworking), z przeznaczeniem na lokal kancelarii radcy prawnego
___________________________________________________________________________
Czy istnieją wytyczne Krajowej Izby Radców Prawnych dotyczące tzw. coworkingu radców prawnych oraz adwokatów? Czy aktualna jest publikacja dostępna
w internecie:
(…) [P]rzepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (…), Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (…) oraz Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego (…) nie zakazują takiej formy korzystania z przestrzeni biurowej. Brak zakazu, o którym mowa wyżej, nie oznacza jednak swobody postępowania radcy prawnego w tym zakresie.
Radca prawny ma bowiem obowiązek uwzględnienia w takim przypadku
w szczególności wymagań określonych w Regulaminie wykonywania zawodu radcy prawnego, tj. w §3, §4 ust. 1 i 2, §5 zd. 1 (dostęp do informacji rozumieć także można
w kategorii dostępu do ustnych informacji przekazywanych radcy prawnemu przez klienta
w lokalu współdzielonym z innymi osobami) oraz §13 i §14 dot. szczegółowych zasad
dot. lokalu.(…).
Uwagi przy tym wymaga definicja lokalu zawarta w §2 pkt 9) Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego i akcentowany tam element stałości miejsca
w kontekście jego przeznaczenia, z dopuszczalną formą wspólnoty biurowej. Wskazać należy, że Regulamin wykonywania zawodu radcy prawnego zawiera regulacje dot. wspólnoty biurowej, ograniczonej jednak do dzielenia jej z innymi radcami prawnymi lub innymi osobami, z którymi radca prawny może wspólnie wykonywać zawód, nie tworząc spółki (§2 pkt 8), §14 ust. 2). [W] świetle powołanych wyżej regulacji przyjąć należy, że w istocie ta wspólnota biurowa w rozumieniu Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego jest formą coworkingu, uwzględniającą, w odróżnieniu od takiej formy z udziałem innych osób niż wymienione, specyfikę wykonywania zawodu radcy prawnego, jako prawniczego zawodu zaufania publicznego. Nie oznacza to jednak, a to wobec braku zakazu w tym zakresie,
o czym była już mowa wyżej, że jest to jedyna dopuszczalna forma coworkingu z udziałem radcy prawnego.
Podkreślenia przy tym wymaga, że ocena konkretnego stanu faktycznego pod kątem warunków wykonywania zawodu i zapewnienia w tym obszarze zgodności z regulacjami ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radach prawnych, Kodeksu Etyki Radcy Prawnego
i Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego należy do radcy prawnego. Ewentualne uchybienia w tym zakresie mogą skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną. (…).
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
57) Dopuszczalność występowania przez radcę prawnego pozostającego w stosunku pracy w charakterze obrońcy obwinionego radcy prawnego w postępowaniu dyscyplinarnym
___________________________________________________________________________
Czy będąc radcą prawnym pozostającym w stosunku pracy mogę podjąć się obrony innego radcy prawnego w toczącym się przeciwko niemu postępowaniu dyscyplinarnym ?
(…) Odpowiedź na zadane (…) pytanie znajduje się w treści art. 68 ust 4 ustawy o radcach prawnych. (…).
W przedmiotowym wypadku nie znajdzie zastosowania (…) przepis art. 82 KPK, który stanowi, że “obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych“ albowiem przepisy Kodeksu postepowania karnego zgodnie z treścią art. 741 [ustawy o radcach prawnych – przyp. red.] stosuje się odpowiednio do postępowania dyscyplinarnego jedynie w sprawach nieuregulowanych w ustawie. Kto może być obrońcą obwinionego zostało uregulowane w (…) art. 68 ust 4 ustawy o radcach prawnych.
W przepisie tym brak jest jakiegokolwiek ograniczenia co do sposobu wykonywania zawodu przez radcę prawnego (w tym odwołania do treści art. 8 ust. 6 ustawy o radcach prawnych) będącego obrońcą obwinionego w postępowaniu dyscyplinarnym. Zapis ten jest więc odmienny niż zapis przywołanego art. 82 KPK, który wobec uregulowania tej kwestii w ustawie o radcach prawnych nie będzie miał zastosowania nawet odpowiedniego.
Tym samym należy uznać iż [radca prawny pozostający w stosunku pracy – przyp. red.] może (…) podjąć się obrony obwinionego kolegi w postępowaniu dyscyplinarnym. Stanowisko Komisji jest uzgodnione z Przewodniczącym Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Głównym Rzecznikiem Dyscyplinarnym.
…………………………………………………………………………………………………
[1] Pracownik posiadający uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego — wpis na listę radców prawnych i złożone ślubowanie radcowskie jest zatrudniony na stanowisku głównego specjalisty w Departamencie Prawnym, zwany dalej „pracownikiem”, w jednym z centralnych organów administracji rządowej wchodzącym w skład korpusu służby cywilnej.
Do głównych zadań pracownika na stanowisku głównego specjalisty w Departamencie Prawnym należy:
- realizacja obsługi prawnej,
- koordynowanie i bezpośrednie przygotowywanie projektów opinii prawnych, wyjaśnień dotyczących stosowania i interpretacji prawa,
- realizacja zadań związanych z zastępstwem procesowym w tym reprezentacja organu w postępowaniach przed sądami powszechnymi i administracyjnymi w celu zapewnienia skutecznej ochrony interesów organu i jego kierownika,
- uczestniczenie w przygotowywaniu propozycji rozstrzygnięć na potrzeby postępowań, w tym administracyjnych prowadzonych przez inne komórki organizacyjne organu w celu zapewnienia poprawności formalno-prawnej oraz standaryzacji stanowisk prezentowanych w rozstrzygnięciach organu,
- przygotowywanie projektów wewnętrznych aktów prawnych w celu zapewnienia instrumentów skutecznej realizacji zadań,
- upowszechnienie wśród pracowników organu znajomości aktów prawnych mających istotne znaczenie dla funkcjonowania organu i ich interpretacji w celu wypracowania i upowszechnienie jednolitej praktyki przy załatwianiu spraw.
Dodatkowo:
- pracownikowi zostało udzielone przez kierownika organu pełnomocnictwo procesowe ogólne, które upoważnia tego pracownika jako radcę prawnego do reprezentowania organu przed sądami powszechnymi, wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Naczelnym Sądem Administracyjnym oraz Sądem Najwyższym we wszelkich sprawach należących do właściwości organu,
- pomiędzy pracownikiem a Dyrektorem Generalnym urzędu została zawarta umowa na podstawie art. 224 2 ustawy o radcach prawnych o dodatkowe wynagrodzenie z tytułu zasądzonych na rzecz strony przez niego zastępowanej lub jej przyznanych w ugodzie, postępowaniu polubownym, arbitrażu zagranicznym lub w postępowaniu egzekucyjnym, jeżeli koszty te zostały ściągnięte od strony przeciwnej.
Pracownik faktycznie wykonuje czynności zastępstwa procesowego, czyli reprezentuje organ przed sądami powszechnymi i administracyjnymi, przedkładając do akt pełnomocnictwo ogólne procesowe dla radcy prawnego, występuje w todze radcy prawnego oraz otrzymuje od pracodawcy — organu dodatkowe wynagrodzenie z tytułu umowy zawartej na podstawie art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych.
Bezpośrednim przełożonym pracownika jest Dyrektor Departamentu Prawnego.
W Departamencie Prawnym pracuje także kilku innych pracowników, którzy także są wpisani na listę radców prawnych i są w podobnej pozycji jak pracownik, czyli są zatrudnieni na stanowiskach specjalistów, starszych specjalistów, głównych specjalistów, naczelników oraz zostały im udzielone pełnomocnictwa procesowe ogólne dla radców prawnych oraz zawarli umowę z pracodawcą o dodatkowe wynagrodzenie na podstawie art. 224 ust. 2 ustawy o radcach prawnych. Niektórzy z pracowników posiadających uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego są pracownikami korpusu służby cywilnej, pozostali zaś są urzędnikami mianowanymi korpusu służby cywilnej.
Bezpośrednim przełożonym tych pracowników jest Dyrektor Departamentu Prawnego.
W Departamencie Prawnym nie zostało utworzone i wyodrębnione stanowisko koordynatora radców prawnych.
Należy także wskazać, że w urzędzie w którym pracuje pracownik nie zostały utworzone stanowiska pracy radców prawnych ani w Departamencie Prawnym, ani w innych Departamentach, czyli ani jeden pracownik urzędu nie jest zatrudniony na stanowisku radcy prawnego (żaden pracownik w umowie o pracę nie ma wskazanego stanowiska pracy: radca prawny).